Doku Tipleri Ve Doku Uyumu-Nakledilebilen Organlar

Doku Tipleri Ve Doku Uyumu-Nakledilebilen Organlar


Vücudun bağışıklık sistemi mikropları ve öbür yabancı maddeleri tanıyarak yok eder (bak BAĞiŞIKLIK) Bu nedenle, hastanın kendi bacağından alınarak yüzüne aşılanan bir deri parçası pek sorun çıkarmaz Çünkü nakledilen deri sonuçta kişinin kendi dokusudur ve yeni yerinde öbür dokularla uyuşabilir Ama bağışıklık sistemi bir başkasından alınan doku ve organları "yabancı" olarak kabul edeceğinden gerekli

önlemler alınmazsa vücuttan atmaya çalışır Buna doku uyuşmazlığı denir Bunu önlemek için önce alıcı ile vericinin dokularının uygun olduğundan emin olmak gerekir Yapılacak iş özel bağışıklık testleriyle her iki tarafın doku tipleri'm saptamaktır Örneğin A, B, O, AB Rh pozitif ve negatif kan grupları bu testlerle belirlenmiş birer doku tipidir Kalp nakli gibi durumlarda ise nakledilecek organın büyüklüğünün ve biçiminin uygun olması da çok önemlidir

Hastaların değiştirilmesi gereken organlarına, örneğin böbreklerine ilişkin bütün bilgiler genellikle merkezi bir bilgisayarda saklanır ve böbrek nakli yapılacak hastalara uygun verici bulmak için bu bilgilerden yararlanılır Yakın akrabaların doku tipleri genellikle birbirine çok yakındır Bu nedenle, örneğin kemik iliği naklinde en uygun vericiler hastanın yakın akrabalarıdır Tek yumurta ikizleri arasındaki böbrek nakli ameliyatları çok başarılı olur; çünkü ikizlerin doku tipleri aynıdır ve nakledilen dokunun ya da organın alıcı tarafından reddedilmesi söz konusu değildir

Kronik, yani yıllardır süregelen bir hastalıkta organ nakline karar verilmişse uygun bir verici bulununcaya kadar beklenebilir Ama kaza geçirdiği için bir organını değiştirmek gereken ağır yaralı bir hastada, eğer uygun bir verici varsa ya da organ bankasında alıcının doku tipiyle uyuşan bir organ bulunuyorsa, çok hızlı davranmak hasta için yaşamsal önem taşır Nakledilecek organ özel bir buz kutusu içinde taşınırsa ameliyatın yapılacağı yere bozulmadan ulaşabilir

Günümüzde organ nakli ameliyatlarının öbür ameliyatlardan pek farkı yoktur (bak Cerrahî) Kalp naklinde alıcı bir kalp akciğer makinesine, böbrek naklinde ise yapay böbrek denen diyaliz makinesine bağlanır

Organ naklinden sonra vücudun yeni organı reddetmemesi için alıcıya "bağışıklık sistemini bastıran" ilaçlar verilir Bu ilaçlar alıcının bağışıklık sisteminin çalışmasını ve yeni organa tepki göstermesini engeller Ama bağışıklık sistemi engellendiği için vücudun mikroplara karşı koyma gücü de çok azalmıştır Organ nakli ameliyatlarında doku uyuşmazlığından sonra en büyük güçlük alıcının başka bir ağır hastalığa yakalanmadan bu dönemi atlatmasıdır Vücut organı benimseyip tepki vermemeye başladığında bu ilaçlar azaltılır

Nakledilebilen Organlar

Kornea nakli çok sık yapılan ve ret olaylarına pek ender rastlanan bir ameliyattır Çünkü gözün bu katmanında kan damarları olmadığından bağışıklık sisteminin hücreleri bu dokuya ulaşamaz; büyük hastanelerin çoğunda gözün kornea katmanının dondurularak saklandığı "göz bankaları" bulunur Vericiden alınan kemik iliğinin hastaya bir şırıngayla aktarıldığı kemik iliği nakilleri de oldukça sık uygulanır

Böbrek, pankreas, kalp gibi temel organların nakledilmesi bu kadar yaygın değildir Başarılı bir ameliyattan sonra alıcılar yeni kalpleriyle 15 yıl, yeni böbrekleriyle 20 yıl yaşayabilirler Bugün bir hastaya aynı anda kalpakciğer, hatta kalp akciğerkaraciğer nakli yapılabilmektedir Plastik ya da metal kalp kapakçıkları gibi yapay organların (protezlerin) ameliyatla yerine yerleştirilmesi organ nakli sayılmaz