Domuz-Domuzgiller Familyası-Suidae

Domuz-Domuzgiller Familyası-Suidae


Domuz birçok ülkede eti için beslenen en verimli çiftlik hayvanlarından biridir Çiftliklerde homurdanarak dolaşan bu tombul ve besili hayvanlar, ormanlardaki yabanıl yaşamını bugün bile sürdüren yaban domuzunun (Sus scrofa) evcilleştirilmiş soylarıdır Evcil domuz ile atası olan bu yaban domuzu, Asya ve Afrika'nın öbür yabani domuz türleriyle birlikte domuzgiller (Suidae) familyasını oluşturur Bu türlerin hepsi aynm yapmaksızın hayvansal ve bitkisel yiyeceklerle beslenebilen hepçil hayvanlardır

Sığır, koyun, keçi ve deve gibi çifttoynaklı memelilerden olan domuzların her ayağında dörder parmak bulunur Ama yürürken normal olarak yalnızca ortadaki iki parmaklarıma üstüne basarlar İki yandaki kısa parmaklar ise ancak yumuşak bir yüzeyde yürürken yere değer Domuzların derisi genellikle kısa ve sert kıllarla kaplıdır Uzun burunları da bitki köklerini söküp çıkarmak için toprağı kazabilecek kadar güçlüdür

Domuzun evcilleştirilmesinden bu yana yüzyıllar geçmiştir Ama bugün bile İngiltere dışında Avrupa'nın birçok yerinde, SSCB ve Türkiye'de, Asya'nın orta ve kuzey kesimleri ile Kuzey Afrika'daki ormanlarda yaban domuzları yaşar Omuz yüksekliği 90 santimetreyi bulan bu kısa bacaklı, iri ve güçlü hayvanların gövdesi siyah kıllı kalın bir postla kaplıdır Erkeklerin sivri köpekdişleri ağzın dışına taşarak yukarıya doğru

kıvrılmıştır Topraktan kök sökmeye yarayan bu dişler aynı zamanda hayvanın en büyük silahıdır Yaban domuzu çok hızlı hareket edebilen ve üzerine gidildiğinde çok saldırgan olan sert ve yırtıcı bir hayvandır Daha çok geceleri yiyecek aramaya çıkar ve bitki köklerinden kuş yumurtalarına, küçük hayvanlara kadar bulabildiği hemen her şeyi yer

Bu hayvanların eti için evcilleştirilip Asya'daki öbür yabanıl türlerle çaprazlanması sonucunda bugün 3000'i aşkın domuz ırkı ya da soyu üretilmiştir Bu ırklar yağ domuzu, pastırmalık ya da jambonluk domuz ve et domuzu olarak üç temel tipe ayrılır Yağ domuzlarının ağırlığı 100 kilogramı geçer; pastırmalık domuzlar 6070 kg, et domuzları ise ortalama 45 kilogramdır Günümüzde domuz en çok Çin'de yetiştirilir
Domuz eti yemenin haram olduğu İslam ülkeleri dışında domuzların çiftlik hayvanı olarak bu kadar önem taşımasının başlıca nedeni çok hızlı üremeleri ve et verimlerinin yüksek olmasıdır Bu hayvanlar öbür çiftlik hayvanlarından çok daha erken yaşta üreme çağına girerler Erkekleri sekiz aylık olduğunda damızlık olarak kullanılabilir, dişileri ise bir

yaşında yavrulamaya başlar Üstelik çok doğurgan hayvanlardır; iyi seçilmiş anaç bir domuz tek bir gebelikte 20 yavru doğurabilir Ama Avrupa ırklarında bu sayı genellikle 1012'yi aşmaz ve yılda iki kez doğuran her dişiden toplam 1820 yavru alınır

Evcil domuzların köpekdişleri yaban domuzununki gibi uzun ve kıvrık değildir Gövdeleri yabanıl atalarınınkinden çok daha hantal ve tıknaz, postları da daha ince ve seyrek tüylüdür Post rengi düz beyaz, düz siyah, sütlü kahverengi, beyaz üstüne siyah ya da siyah üstüne beyaz lekeli olabilir Domuzdan jambon ve domuz pastırması gibi et ürünleri ile domuz yağı elde edilir Ayrıca derisinden çanta, kemer ve ayakkabı, kıllarından fırça yapılır
Hindistan'da yaşayan başka bir yaban domuzu (Sus cristatus) türünden de sıcak iklime daha dayanıklı evcil ırklar üretilmiştir Bayağı yaban domuzundan biraz daha ince yapılı olan bu hayvan da çok yırtıcıdır ve ormanlarda yabanıl yaşamını sürdürür

Aynı familyanın başka cinsinden olan düğmeli domuz (Phacochoerus aethiopicus) ise Afrika'nın seyrek ağaçlı savanlarında yaşar Erkeklerin yüzünün iki yanında, gözleri ile burnunun arasında siğil ya da düğme gibi birer çıkıntı bulunur Adını bu özelliğinden alan düğmeli domuzun da alt ve üstçenedeki köpekdişleri yukarıya doğru kıvrılıp uzayarak savunma dişlerine dönüşmüştür Üstçenedeki tehlikeli dişlerin uzunluğu bazen 60

santimetreyi aşar Omuz yüksekliği 75 santimetreyi, ağırlığı 100 kilogramı bulan bu hayvanın koyu kahverengi derisi, boynunda ve sırtında bir yele oluşturan uzun ve seyrek kılları dışında hemen hemen tüysüzdür Çoğunlukla kökler ve üzümsü meyveler gibi bitkisel yiyeceklerle beslenir Üreme mevsiminde iki üç dişi aynı ini bölüşerek yavrularıyla birlikte küçük gruplar halinde yaşarlar Herhangi bir saldırıda hemen atılıp sivri dişleriyle kendilerini savunabilmek için inlerine geri geri yürüyerek girmeleri bu hayvanların tipik davranışıdır

Doğu Hint Adalan'nda yaşayan geyik domuzunun (Babirousa babyrussa) neredeyse alnına değecek kadar uzamış olan dört köpekdişi dallanmış bir geyik boynuzunu andırır Derisi hemen hemen tüysüz, omuz yüksekliği 6580 cm arasında olan bu hayvan da yabanıl yaşar ye eti için avlanır

Çalı domuzu {Potamochoerus porcus) Sahra Çölü'nün güneyindeki çalılık ve ormanlık bölgelerde genellikle küçük gruplar ya da kalabalık sürüler halinde yaşar Evcil domuza benzer; yalnız sırtında ak tüylerden bir yele, kulaklarında da püsküller vardır
Afrika'da yaşayan yerdomuzu (Orycteropus afer) ise domuzlarla akrabalığı olmayan bir memelidir Bu hayvanın adı, Afrikaner dilinde "yer domuzu" anlamına gelen aardvark sözcüğünden çeviri yoluyla Türkçe'ye geçmiştir