Dişler

Dişler


İnsanda ve hayvanlarda dişlerin temel görevi yiyecekleri kesip koparmak ve çiğneyerek öğütmektir Ayrıca birçok hayvanda bir savunma organı olan dişler insanda da bazı seslerin çıkarılmasında rol oynayarak konuşmaya yardımcı olur Her dişte başlıca iki bölüm ayırt edilir: Dişetinin içine gömülü olan ve dişi çene kemiğine bağlayan kök bölümü ile dişetinden dışarıya taşarak ağzın içinde görülebilen taç bölümü Diştacı ile kökün birleştiği bölüme ise boyun denir


Dişin temel maddesi, yapısı ve görünümüyle fildişine benzeyen dentirCdır Ama bu sarımsı ve sert dokuyu dişin ne taç, ne de kök bölümünde görebilirsiniz Çünkü taç bölümünde dentinin üstünü diş minesi denen çok daha sert, parlak ve beyazımsı bir madde kaplar Bu koruyucu katman dişetinden daha aşağıya inmediği için, dentinin diş kökündeki bölümleri de seman ya da sement denen ince ve kemiksi bir katmanla örtülüdür Dişin ortasında dişözü odacığı denen bir boşluk, bunun içinde de bağdokudan oluşan dişözü bulunur Diş kökünün ucundaki bir delikten bu odacığa giren sinirler, kan ve lenf (akkan) damarları dişözünün içinde bir ağ gibi yayılır Diş çürüklerinde, diş iltihaplarında ve dolgu yapmak için diş oyulduğunda duyulan ağrının nedeni bu sinir uçlarının Varlığıdır

Bebeklerin hemen hepsi dişsiz doğar Yaklaşık altı aylık olduklarında ilk dişlerini "çıkarırlar"; ikiiki buçuk yaşına doğru da toplam 20 geçici diş (ya da sütdişi) yerini almış olur
Kalıcı dişler dişetinin içinde, sütdişlerinin altında oluşmaya başlar ve büyüdükçe ilk dişleri iterek bunlann yerine geçer Erişkinlerde alt ve üstçeneye eşit olarak dağılmış toplam 32 tane kalıcı diş vardır Her iki çenenin tam ortasında yer alan dörder diş (toplam sekiz diş) yiyecekleri kesmeye yaradığı için kesicidiş olarak adlandırılır

Kesicidişlerin iki yanında birer tane olmak üzere alt ve üstçenede toplam dört tane sivri köpekdişi bulunur Geri kalan 20 dişin hepsi azıdişV dır Bunlardan sekizi geçici azıdişlerinin yerini alan ve köpekdişlerinin hemen yanında olmak üzere her çenede dörder tane bulunan küçük azılardır Büyük azı denen öbür 12 diş de küçük azıların yanında üçer üçer dizilir ve yiyecekleri öğütmeye yarar

Kalıcı dişler genellikle 6 ile 14 yaş arasında tamamlanır Yalnız "akıldişi" olarak bilinen üçüncü büyük azıların çıkması 2025 yaşına kadar gecikebilir; hatta bazılarında bu dört diş hiç çıkmayabilir Geçici dişler arasında büyük azıların karşılığı ya da öncülü olmadığı için, bu 12 diş öbürleri gibi sütdişlerinin altında değil büyüyen çene kemiğinin gerisindeki boşlukta gelişir

Diş ağrısının en sık karşılaşılan nedeni diş çürüğüdür Dişler her yemekten sonra iyice fırçalanıp temizlenmezse küçük yiyecek kırıntıları dişetine ve dişlere yapışıp kalır Yiyeceklerdeki şeker, ağza yerleşen bakteriler ve bu küçük canlıların ürettiği asit zamanla diş minesinin çürümesine yol açar Şiddetli diş ağrısı ve ağız kokusuyla insanı rahatsız eden, zamanında tedavi edilmezse bütün sağlığı etkileyen bu çürüklerden kaçınmanın en basit önlemi her yemekten sonra dişleri fırçalamak ve görünürde hiç çürük olmasa bile kontrol için yılda iki kez diş hekimine gitmektir {bakDİŞ HEKİMLİĞİ)