Dikilitaş

Dikilitaş


Eski Mısır inanışına göre, Güneş Dünya'nın, ilk sabahında, dik bir taşın üzerine konmuştu Mısırlılar bu ilk anı simgelemek için Nil Irmağf nın güneyindeki Heliopolis'te (Güneş Kenti) bir dikilitaş yaptılar Daha sonra yaygınlaşan dikilitaşların en güzellerini de gene Mısırlılar yaptı

Dikilitaşlar tabanı dört köşe, gövdesi yukarı doğru incelen ve en tepesi piramit biçiminde olan tek parça taşlardan yapılırdı Mısırlılar dikilitaşları tapınak girişinin iki yanına dikerlerdi Bu taşların tanrının ışığını çekmeye ve kötü ruhları kovmaya yaradığına inanılırdı Mısır dikilitaşları, kırmızı granitten yontulmuş taşlardan yapılırdı Taşın tepesini altın ya da gümüş alaşımıyla kaplarlar, bu metaller güneşte pırıl pırıl parlardı Gövdelerine güneş tanrısını öven önemli olayları belirten yazılar yazılırdı


Günümüze ulaşan en eski dikilitaş İÖ yaklaşık 2000'den kalma Heliopolis'teki tanrı AmonRa adına yapılmış bir tapınağın bulunduğu yerdedir Bunlar i Tutmosis döneminde (İÖ 15251512) yapılmıştır 24 metre yüksekliğinde bu iki dikilitaşın her biri tam 143 ton ağırlığındadır Kraliçe Haçepsut adına dikilen bu taşların her biri için taş ustaları tam 7 aylarını harcamışlardır Daha sonra bunları salla Nil'den taşıdıklarını gösteren duvar resimleri yapılmıştır

Mısırlılar'ın başlattığı dikilitaş geleneği daha sonra Fenikeliler'e ve Kenanlılar'a geçti Roma imparatorları ise Mısır'ın dikilitaşlarını İtalya'ya taşıdılar Günümüzde Roma'da bir kilisenin üzerinde duran dikilitaş İÖ 1600 yıllarından kalma, 32 metre yüksekliğinde ve yaklaşık 230 ton ağırlığındadır Bu taş günümüze kalmış olanların en görkemlisidir
19 yüzyılda Mısır hükümeti, ABD ve İngiltere'ye birer dikilitaş hediye etti Bunlardan biri günümüzde New York'ta Central Park' ta, öbürü de Londra'da Thames İrmağı' nın kıyısındadır Avrupalılar bu dikilitaşlara "Kleopatra'nın İğneleri" derlerdi Oysa Kraliçe Kleopatra ile bu taşların hiçbir ilgisi yoktur

Mısır dikilitaşlarından biri de günümüzde İstanbul'da Sultanahmet Meydanı'ndadır Bu dikilitaş 18,74 metre yüksekliğindedir ve tek parça pembe granitten yontulmuştur Sultanahmet'teki dikilitaş ilk kez Mısır Firavunu III Tutmosis'in (İÖ 15041450) Asya'da kazandığı zaferlerin anısına Heliopolis'te dikilmişti 390 yılında Roma İmparatoru I Theodosius, bu taşı Mısır'dan getirtti ve bugünkü yerine diktirdi

Çağımızda da dikilitaşlar yapılmaktadır Günümüzde yapılan dikilitaşların en ünlülerinden biri ABD'de Washington kentindeki George Washington Anıtı'dır 169 metre yüksekliğindeki anıtın içi asansörlü ve basamaklıdır İçinde ayrıca bir gözlemevi bulunan bu anıt 1884'te dikilmiştir