Çalışma Koşullarının Evrimi-ücret-işsizlik

Çalışma koşullarının evrimi-ücret-işsizlik


Ücret ya da maaş biçiminde ödenen para karşılığında çalışma ya da çalıştırılma büyük ölçüde İngiltere'de, 1760'larda Sanayi Devrimi ile başlamıştır (bak Sana Yİ Devrimi) Bundan binlerce yıl önce insanlar avlanarak, doğadaki yiyecekleri toplayarak, giyecek yapıp, yemek pişirip, çocuklara bakarak ve bir barınak kurarak, yalnızca yaşamda kalabilmek için çalışırlardı

İlk uygarlıkların ortaya çıkmasıyla birlikte insanların büyük bir bölümü kölelik adı verilen bir çalışma biçimine zorlandı (bak KÖLELİK) Hiçbir hakları olmayan, yalnızca görevleri olan kölelere yaptıkları işe karşılık hiçbir ödeme yapılmazdı Eski Mısır ve Eski Yunan gibi ilk uygarlıkların ekonomileri büyük ölçüde köle emeğine dayanırdı Daha sonraki yüzyıllarda köleler, özellikle Avrupa'nın denizaşırı kolonilerinin başlıca işgücü oldular Köleler efendilerinin buyruğu altında, her türlü işte, düşüp ölene kadar acımasızca çalıştırılır; çalışma koşullarına karşı geldiklerinde dövülürlerdi

Ortaçağ Avrupa'sında ortaya çıkan bir başka çalışma biçimi serflikti Toprakla birlikte alınıp satılan serfler efendilerinin hizmetini görür, toprağını işler ve vergi verirlerdi Bu çalışmaları karşılığında, efendileri onlara geçimlerini karşılayacak, kendi hesaplarına sürüp ekebilecekleri küçük bir toprak parçası verirdi Serfler istedikleri zaman efendilerinintopraklarını bırakıp, işlerini değiştiremezlerdi Serilere de, kölelere olduğu gibi emeklerinin karşılığı olarak para ödenmezdi

Ortaçağ kentlerinde kendi hesabına çalışan terziler, ayakkabıcılar, mücevherciler, halıcılar, bıçakçılar gibi zanaatçılar çalışma koşullarını düzenlemek amacıyla meslek birlikleri ya da loncalar kurmuşlardı (bak LONCA) Zanaatçılar hizmetleri ya da ürettikleri malların karşılığında para alırlardı

Sanayi Devrimi'yle birlikte çalışma koşulları değişti Atölyeler ve fabrikalar kuruldu, kömür ocakları açıldı; kırsal bölgelerdeki topraksız ve yoksul köylüler kentlere göç ederek, buralarda çalışmaya başladılar Günün belirli saatlerindeki çalışmalarının karşılığı olarak işçilere ücret ödenmeye başlandı

18 yüzyılda, Sanayi Devrimi sırasında ve sonrasında çok düşük ücretlerle çalıştırılan işçilerin çalışma koşulları çok kötüydü Pamuklu dokuma fabrikalarında küçük çocuklar ve kadınlar çok düşük ücretler karşılığında 12saatten fazla çalışırlardı 19 yüzyılda işçiler çalışma koşullarını düzeltmek amacıyla birlikler ve sendikalar kurmaya başladılar Örgütlü bir topluluğa bağlı işçiler, ücretler ve çalışma koşullarına ilişkin olarak işverenlerle yapılan pazarlıklarda daha güçlü bir konuma sahip oldular (bak Sendika)
19 yüzyılda düşük maliyetlerle, büyük miktarda mal üreten fabrika sistemi kesin olarak yerleşti Torna tezgâhı gibi metal ya da tahta eşyaya biçim verip işleyen makinelerin keşfinin bu gelişmedeki payı büyüktür Sanayinin gelişmesi ve fabrikaların

yaygınlaşmasıyla birlikte işgücünün uzmanlaşması gerekti; işçiler arasında, yaptıkları işin niteliğine göre, nitelikli ve niteliksiz işçi gibi ayrımlar ortaya çıktı
20 yüzyılda bilgisayarların ve yeni teknolojilerin üretime katılmasıyla, bir zamanlar insanların çalıştırıldığı işlerin bir bölümünü makineler, robotlar ve bilgisayarlar yapmaya başladı Sanayinin yanı sıra bankacılık, sigortacılık, turizm, eğitim ve sağlık gibi hizmet veren işyerlerinin önemi arttı

Ücret

Ücret ya da maaş işverenlerin çalışma karşılığında işçilerine yapmış olduğu ödemedir Ücretler para olarak ödenir, ama bazen başka biçimlerde ödendiği de olur Örneğin, işverenler işçilere ucuz konut sağlarsa, bu bir tür ek ücret olarak kabul edilir
Ücretler işçi sendikaları ile işveren kuruluşları arasında yapılan pazarlıklar sonucu saptanır Bazı ülkelerde hükümetler asgari ücretleri saptar Emeklilik ya da sağlık sigortası için yapılan ödemeler ile gelir vergisi, işçiye ödeme yapılmadan, toplam ücret üzerinden kesildiği için, bir kişinin toplam geliri ile gerçekteeline geçen ücret arasında bir fark vardır {bak VERGİLER)

İşsizlik

Çalışabilir durumda olup çalışmak isteyen ama iş bulamayan kimseye işsiz denir Bunun çok çeşitli nedenleri olabilir Kişi aramakta olduğu iş türü için uygun olmayabilir; eğitim gördüğü meslek türü ya da sanayi, ekonomik bir sıkıntı içinde olabilir; bunun da ötesinde, çalışabilir nüfusa göre açık iş sayısı çok az olabilir

İşsizlik düzeyi ülkenin ekonomik durumu ile yakından ilgilidir Eğer bir ülkeye başka ülkelerden gelen mallar o ülkenin, o daldaki üretimini geriletiyorsa ya da o alanda fabrikaların kurulmasını engelliyorsa, bu durum işsizlik yaratır Bugün artık ülkelerin ekonomileri ve çalışma yaşamları birbirine bağımlı olduğundan, bir ülkenin ekonomisindeki darboğazlar da öbür ülkeleri etkileyebilir ve işsizliğe yol açabilir


Günümüzde işbölümünün artması ve yeni teknolojilerin gelişmesiyle, yeni iş olanakları doğmakta ve geleneksel yöntemlerle üretim büyük bir hızla yok olmaktadır Örneğin, gazete sanayisinde bilgisayarlarla yazı dizmek ve sayfa düzenlemek gibi yeni teknolojilerin kullanılması daha önce hiç var olmayan birçok yeni iş yaratmıştır Ama yeni teknolojileraynı zamanda geleneksel yöntemlerle çalışan sanayilerin gerilemesine ya da kapanmasına yol açarak işsizliği de artırabilmektedir {bak Gazete ve Gazetecilik; Yayincilik)

Ülkeler ekonomik durumlarının bir gostergesi olarak, yıllık işsizlik oranlarını saptar 1985 için tahmin edilen işsizlik oranı, Kanada' da yüzde 11, ABD'de yüzde 7, İngiltere'de yüzde 13, Avustralya'da yüzde 8 ve Türkiye' de yaklaşık yüzde 17'dir