Cibuti

Cibuti

Cumhuriyeti, Kızıldeniz'in girişinde, Afrika'nın kuzeydoğu kıyısında yer alır Kuzey, batı ve güneybatıdan Etiyopya, güneyden Somali ve doğudan Aden Körfezi ile çevrelenmiştir
23200 km2'lik bir alanı kaplayan ülke oldukça küçüktür Tacura Körfezi'nin iki kıyısında, hiçbir bitkinin yetişmediği kuru, volkanik yaylalar vardır Burada, bazıları deniz düzeyinin altında olan göller bulunur Ülkenin kuzeyinde yer alan sıradağların yükseklikleri 2000 metreye ulaşır Çöl ikliminin egemen olduğu Cibuti'de yılın büyük bir bölümü çok sıcak ve az yağışlıdır En serin aylar kasımnisan arasındadır


Cibuti halkının çoğunu, Hami ırkından olan Afarlar ve Issalar oluşturur (bak Irk) Halkın yaklaşık üçte biri keçi, koyun, deve vesığır yetiştiren göçebelerdir Ülkenin doğal kaynaklan yetersizdir Demir, bakır ve göçük göllerde tuz bulunmakla birlikte, bunların pek azı işlenir Kıyılarda köpekbalıkları avlanır ve içlerinde inci bulunan istiridyeler çıkarılır

Bir liman olan başkent Cibuti Tacura Körfezi'ndedir Büyük limanı olmayan komşu Etiyopya'nın dış ticareti Cibuti limanından yapılır Addis Ababa'dan gelen demiryolu Cibuti'de sona erer Gezgin çöl kabilelerinin sınırdan rahatça geçtiği iki ülke arasında çok yakın ilişkiler vardır

Afrika Boynuzu olarak bilinen bölgenin tümü 19 yüzyılda Fransa'nın sömürgesi oldu (SOMALİ başlıklı maddede dönemin tarihine ilişkin daha ayrıntılı bilgi vardır) Fransa, 188387 arasında Cibuti'yi de sömürgeleri arasına katarak, ülkeye Fransa Somalisi adını verdi Cibuti kenti 1896'da sömürgenin başkenti oldu Ülkenin adı sonradan "Afarlar ve Issalar Toprakları" olarak değiştirildi

1960'larda başlayan bağımsızlık hareketini Somali destekledi Çoğunluğu oluşturan Afar halkı, önceleri Fransa ile olan ilişkilerini sürdürmek istedi Ülke 1977'de Cibuti adını alarak bağımsız bir cumhuriyet oldu


Cibuti 'ye ilişkin bilgiler

RESMİ ADI: Cibuti Cumhuriyeti
YÖNETİM BİÇİMİ: Tek meclisli, tek partili cumhuriyet
YÜZÖLÇÜMÜ: 23200 km2
NÜFUS (1991): 541000
BAŞKENT: Cibuti

BAŞLICA KENTLER VE NÜFUSLARI (1982): Cibuti (1988: 290000), Ali Sabih (4000), Tacura (3500), Dihil (3000)

DOĞAL YAPI: Çöl ikliminin egemen olduğu Cibuti'de çalılıklarla kaplı platolar, göçük göller ve kuzeyde yüksekliği 2000 metreye varan sıradağlar bulunur

BAŞLICA SANAYİLER: Besin maddeleri, hayvancılık

Cibuti nüfusunun büyük bölümünü oluşturan Afarlar ile Issalar arasındaki gerginlik 1980'lerin başlarında yeniden baş gösterdi Ayrıca çevre ülkelerdeki savaş bölgelerinden gelen mülteciler de ülkede sorun oluşturmaya devam etti Yönetim karşıtı iki grup 1990'da Brüksel'de yaptıkları toplantıda, Cumhurbaşkanı Hasan Gulcd Aptidon'a karşı bir birleşik cephe oluşturma kararı verdiler Cepheye Demokratik Hareketler Birliği adı verildi

Ocak 1991'de, bir Afar olan Ali Arif Burhan önderliğinde başarısız bir darbe girişimi oldu Ardından tutuklamalar birbirini izledi Tutuklu muhalefet önderlerinin cezaevi koşullarının ağırlığı Uluslararası Af Örgütü'nün incelemelerine konu oldu Afarlar'la hükümet güçleri arasındaki olaylar yıl boyunca sürdü

D EVLETİN ADI: Cibuti Cumhuriyeti

BAŞŞEHRİ: Cibuti

NÜFUSU: 541000

YÜZÖLÇÜMÜ: 23200 km2

RESMİ DİLİ: Somali, Afar, Arapça

DİNİ: İslâm PARA BİRİMİ: Cibuti Frankı

Doğusunda Kızıldeniz, kuzey ve güneybatısında Etyopya (Habeşistan), güneydoğusunda Somali ile çevrili bir Doğu Afrika ülkesi Aden Körfezi ile Kızıldeniz’i birbirine bağlayan Bab el-Mendeb Boğazının batı kısmında yer alır

Târihi

Asya ile Afrika kıtası arasında eski çağlarda meydana gelen göçlerde geçiş noktası olan Cibuti, 8 ve 10 asırlarda İslâm orduları tarafından fethedilmiş yerli halk İslâmiyeti kabûl etmiş ve 1862’ye gelinceye kadar başlarındaki kabîle reislerinin idâresinde İslâm devletlerine tâbi olmuşlardır 1862’de Fransızlar çalışmaları tamamlanmakta olan Süveyş Kanalından geçerek gemilerin kontrolünü elinde tutmak için önce ülkenin kuzeyindeki Obock bölgesini işgâl ettiler Daha sonraları güneye inerek Cibuti’yi sömürge bölgesine dâhil ettiler 1869’da Süveş kanalının açılması ile Cibuti’nin stratejik önemi artmıştır

Daha sonra Fransa burayı bölgedeki sömürgelerinin idâre merkezi hâline getirerek “Fransız Somalisi” ismini verdi (1896) Etyopya (Habeşistan) ile Cibuti arasında 1917’de kurulan demiryolu, buranın önemli bir liman ve ticâret merkezi olmasını sağlamıştır 1957 senesinde içişlerinde bağımsızlık kazanan Cibuti, 1967’de yapılan bir referandumda Fransa’ya bağlı kalmayı kabul etmiştir Referandum netîcesinde Fransa ülkeyi “Fransaz Denizaşırı Toprakları” îlân etti Somali ve Etyopya’nın ülkedeki bâzı kabîleleri ayaklandırmak sûretiyle kendi topraklarına katmak istemeleri üzerine, Fransa Cibuti’ye bağımsızlık tanıdı 27 Haziran 1977’de de Bağımsız Cibuti Cumhuriyeti kuruldu Bağımsızlık İçin Afrika Halk Birliği seçimleri kazandı ve bu birliğin başkanı Hasan Gouled Aptidan meclis tarafından Cumhurbaşkanı seçildi Daha sonraki seçimleri de kazanan Hasan Gouled hâlen Cumhurbaşkanlığı görevini sürdürmektedir 8-9 Ocak 1991 târihinde Ali Aref Bourhan’ın liderliğinde başarısız bir darbe girişimi oldu Hasan Gouled yine Cumhurbaşkanlığını korudu (1992)

Fizikî Yapı

23200 km2 gibi küçük bir yüzölçüme sâhip olmasına rağmen, üç farklı fizikî yapısı mevcuttur Kıyı bölgesi ile yüksek yayla bölgesini en yüksek noktası 1500 m’yi bulan dağlık bölge ayırmaktadır Yayla bölgesi yer yer derin vâdilerle bölünmüş vaziyettedir Irmakların mevcut olmadığı Cibuti’de bir çöküntü sonucu meydana geldiği anlaşılan Hanle Ovasında mevcut iki göl vardır Alalı ve Assal ismindeki göller tuz gölü olup, bunlardan Assal denizseviyesinden 150 metre aşağıdadır

İklim

Sıcak ve kurak bir iklime sâhip olan Cibuti’de senelik sıcaklık ortalaması 32°C civârındadır Yağış dağlık bölgelerde kıyı bölgesine nazaran biraz daha fazladır Yıllık yağış ortalaması kıyı şeridinde 130 mm iken, dağlık bölgelerde 500 mm civârındadır

Tabiî Kaynakları

Bitki örtüsü çok cılızdır Yer yer görülen fundalıklar ve otlaklar hâricinde dağlık bölgelerde az da olsa zayıfÊormanlara rastlanır Tuz göllerindeki tuz ülkenin sâhip olduğu en önemli kaynaktır Tatlı su gölleri ve dereleri bulunmayan ülke başka hiç bir tabiî kaynağa sâhip değildir

Nüfus ve Sosyal Hayat

541000 civârındaki nüfûsun ekseriyetini Afar ve İssa halkı teşkil eder Bunlardan Afarlar Habeş, İssalar ise Somali asıllıdır Arap, Avrupalı, Hintli ve Yahûdî azınlıkların da bulunduğu Cibuti’de Afarlar, İssalar ve Araplar Müslümandırlar Afarlar ve İssalar arasında sık sık çatışma meydana gelmektedir Bu iki grup otlakları paylaşamadıkları gibi, Afarlar Etyopya, İssalar ise Somali ile birleşmek istemektedirler Halk genellikle başşehir olan Cibuti’de yaşamaktadır Kalanlar ise diğer şehirlerde yaşamakla berâber, çoğunlukla göçebe hayâtı sürerler 1977’ye kadar Fransızca olan resmî dili bağımsızlıktan sonra Afar ve İssa dilleri ile Arapça olarak kabul edilmiştir Okullarda öğretim Arapça yapılmaktadır Fakat Fransızlardan kalma okullarda hâlâ Fransızca öğretim devâm etmektedir Göçebe halk hayvancılıkla uğraşır

Siyâsî Hayat

Cumhuriyetle idâre edilen bir ülkedir 65 üyeli meclis seçimle işbaşına gelir Cumhurbaşkanı meclis tarafından seçilir 1977’de bağımsızlığını kazanmış olan Cibuti’de aynı sene yapılan seçimler sonunda teşkil edilen meclis, hükûmet ve seçilen Cumhurbaşkanı daha sonraki seçimleri de kazanmış olup, hâlen görev başındadır

Ekonomi

Cibuti ekonomisinin temel dayanağını Kızıldeniz ile Hint Okyanusu arasında transit geçiş yapan gemiler teşkil eder Başşehirdeki liman dünyâ deniz ulaşımında önemli bir uğrak yeridir Gemi onarımı tezgâhları ve ikmâl depoları, transit geçiş yapan gemilerden döviz kazanmasına sebep olur Etyopya’nın başşehrine bağlı olan demiryolları ticâretin büyük bir kısmının burada yapılmasını sağlar

Göçebelerin yaptığı hayvancılığın bir yan kolu olarak et ve balık kombinaları ile konserve fabrikaları mevcuttur Az da olsa kimyevî madde imâlatından söz edilebilen ülkede sulanabilen az bir miktar arâzide sebze ve hurma yetiştirilir Hayvancılıkla uğraşan göçebe halk genellikle koyun, keçi ve deve besler Tuz göllerinden bol tuz üretilebilme imkânı olmasına rağmen, ancak ülke ihtiyâcı kadar üretilir Kıyılarda balıkçılık ve inci avcılığı da yapılmaktadır Hiçbir şey ihraç etmeyen ülke şeker, un, çimento, ilaç ve pamuk dokuma ithal eder Bu ithâlatını transit geçişlerden elde ettiği döviz geliriyle yapar