Başkalarının Hayatı’nın Yönetmeninin Büyülü Günleri

Oxford eğitimli Alman yazar-yönetmen Florian Henckel von Donnersmarck, BAŞKALARININ HAYATI Mart 2006’da Almanya’da gösterilmeye başlandığından beri büyülü bir hayat yaşıyor

Film Bavarian Film Ödülleri’nde En İyi Film, En İyi Aktör ve En İyi Senaryo’yu aldıktan sonra aynı ödülleri bir de Avrupa Film Ödülleri’nde kazandı Aynı zamanda da bu kadar başarılı filmin olduğu bir senede En İyi Yabancı Film Oscarı’nın en güçlü adayı oldu

80’li yıllarda Doğu Almanya’daki baskıcı rejimi anlatan film, devletin gizli istihbarat örgütü STASI tarafından izlenen sanatçıların ve farklı görüşlü insanların zorlu yaşamlarını gösteriyor Yaratıcılıklarını sergilemek için düşünce özgürlüğüne ihtiyacı olan sanatçı ve düşünürlerin evleri mikrofonlarla dinleniyor BAŞKALARININ HAYATI, bir oyun yazarı ve aktris eşinin evini dinlerken gittikçe onların hayatlarını anlamaya ve hissetmeye başlayan bir STASI ajanının öyküsü

Munich Film Okulu’ndayken bir ders için senaryo fikri bulması gereken yönetmenin aklına Rus ihtilalci Maxim Gorky’nin “Beethoven’ın Appassionata’sını dinleyemiyorum çünkü aklımda o müzik varken devrim için öldürmem gereken insanlara dokunamam” sözü gelmiş Ya “Lenin Appassionata’yı dinlemek zorunda kalsaydı ne olurdu acaba?” diye düşünmüş O sırada da aklında başkalarının evini dinleyen bir adamın görüntüsü oluşmuş “O devlet hakkında hain planlar duymayı bekliyor ama onun yerine onu çok etkileyen güzel bir müzik dinlemek zorunda kalıyor İşte o an bütün hikaye yerine oturmuştu Elimde büyük bir şey olduğunu biliyordum STASI ajanları başkalarının hayatı hakkında her şeyi biliyor olmak hakkında ne hissediyordu?”

“Ortada dramatik bir yapı vardı, filmin önemli noktalarını biliyordum Ve farkındaydım ki çok araştırma yapmam gerekecek” Henckel von Donnersmarck bunun üzerine bir buçuk yıl boyunca Doğu Almanya’yı ve Devlet Bakanlığı’nı araştırdı Çocukken annesiyle beraber Doğu Almanya’yı ziyaret etmişti Ailenin bir bölümü orada oturuyordu STASI’nin kontrol ettiği sınırı geçerken üstünün arandığını ve ne kadar korktuğunu hatırlıyor Bir de Doğu Almanların Batılılarla konuşurken görünmekten ne kadar korktuğunu “Onları tehlikeye soktuğumuzun farkındaydık Sadece 20 sene önceydi Bana bir çocuk olarak büyüklerin her zaman da kontrolü ellerinde bulundurmadıklarını, bazen onların da korkabildiklerini göstermişti Neler olduğunu hissediyordum Herkes özel hayatına karışılmasının nasıl bir his olduğunu bilir Ama filmde tüm detayların yüzde yüz doğru olmasını istedim” Bunun için Henckel von Donnersmarck filmi çekmeden evvel senaryosunu birçok Doğu Alman yazarına göstermiş

38 günde çekilen filmde ünlü Doğu Alman aktörü Ulrich Mühe başkalarının hayatını dinlerken öğrendiği ilişki, sanat, sevgi kavramları ile hayal kırıklığı, yozlaşma, güç ve ihanet hikayeleri sonucunda değişen bir STASI ajanını oynuyor Ulrich Mühe kendi hakkında STASI tarafından tutulmuş raporu ilk isteyen Doğu Almanlardan Ona verilen rapor tam 500 sayfaymış ve ta liseden itibaren her anı STASI tarafından izleniyormuş

“Büyük bir yıldız olacağını o bilmeden evvel onlar biliyordu” diyor Henckel von Donnersmarck “Askerliğini yaparken onu Berlin Duvarı’na dikmişler ve yaklaşanı vurmasını söylemişler Mide ülseri yüzünden yere yığılmış Onu tedavi etmişler, bırakmışlar ve tehdit etmişler Meşhur bir aktris olan kendi karısının bir STASI ajanı olduğunu öğrenmiş Bu rolü oynamak onun için kendi geçmişini keşfetmek gibi bir şeydi”

Henckel von Donnersmarck’ın araştırmaları hak ettikleri yeri sonunda buldu Die Welt yazarı Biermann şöyle yazdı: “Bazen bir sanat eseri bir belgeselden daha fazla gerçeklik hissi barındırabilir, çünkü bu his hem filmi yapanlara hem de seyreden seyircilerin sıkılmamalarına bağlıdır”

BAŞKALARININ HAYATI Mart 2006’dan beri ağızdan ağza dolaşarak hitleşti Henckel von Donnersmarck ise kendi bunu istemese de geçmişle barışmanın bir sembolüne dönüştü Ona filmi seyreden insanlardan geçmişi ve acılarını anlatan mektuplar yağmış

Gelecekte Henckel von Donnersmarck başka birçok yönetmenin yaptığı hatayı işlemek istemiyor “Şu anda daha yüksek bütçeli bir işin altına girip kendi özgürlüğümden ödün vermek istemiyorum” diyor, mükemmeliyetçi yönü yüzünden her detay üzerine uğraştığını ve bazen bir sahneyi 15 kere çektiğini ekleyerek Bir daha yazmak için masa başına oturduğunda “tam bir sessizliğe” ihtiyacı olduğunu söylüyor

Ama tabi Henckel von Donnersmarck kendi odasına kapanmadan önce bol bol Oscar gürültüsü duyacak gibi gözüküyor

(Hollywood Reporter’da çıkan Anne Thompson tarafından yazılmış haberden/röportajdan çevrilmiştir)