Boratav, Pertev Naili (doğumu 1907)

Boratav, Pertev Naili (doğumu 1907)



Pertev Naili Boratav(doğumu 1907), Türk halk edebiyatı ve folkloru üzerine değerli araştırmalar yapmış, Köroğlu destanını incelemiş, çok sayıda halk öyküsü ve masal derlemiş bir bilim adamıdır Bulgaristan'ın Darıdere (Zlatograd) kasabasında doğan Boratav, "Bana masal dünyasının sihirli perdelerini aralayan kişi" dediği annesinin anlattığı masallarla büyüdü Çocukluğu, kaymakam olan babasının görevli olarak bulunduğu Arapsun (bugünkü Gülşehir), Develi ve Mudurnu'da geçti


1924'te İstanbul'da Kumkapı Fransız Koleji'nde başladığı ortaöğrenimini 1927'de İstanbul Erkek Lisesi'nde tamamladı Boratav, lisenin son sınıfındayken Mudurnu halk türkülerini derleyerek yaşamı boyunca sürdüreceği folklor çalışmalanna başlamış oldu
192730 arasında öğrenim gördüğü İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi'ni "Köroğlu Destanı" adlı teziyle bitirdi Boratav'ın bu çalışmasıyla, geniş bir alanda yüzyıllardır anlatılagelen Köroğlu destanı üzerine ülkemizde ilk kez bilimsel çalışma yapılmış

oluyordu Boratav, aynı üniversiteye bağlı Türkiyat Enstitüsü'nde 1932'ye kadar hocası Fuad Köprülü'nün asistanlığını yaptı Konya Lisesi'nde dört yıllık edebiyat öğretmenliği görevinin ardından kazandığı bir bursla Almanya'ya gitti Berlin'de folklor konusunda incelemeler yaptı Boratav, bir yıl kalabildiği Almanya'dan dönünce Ankara Dil ve


TarihCoğrafya Fakültesi'nde yeni kuruları Halk Edebiyatı bölümüne doçent olarak atandı Bunu izleyen yıllarda Anadolu'nun birçok yerini dolaşarak folklor ve halk edebiyatı ürünlerini derledi 1945'te Hasanoğlan Yüksek Köy Enstitüsü'nde Sabahattin Eyuboğlu ile birlikte geleceğin öğretmenleanne folklor derlemelerinin yol ve yöntemlerini öğretti Yetiştirdiği öğretmenlerin çoğu folklor araştırmalannda verimli çalışmalar yaparak bu alanda başarı kazanmış ve uzmanlaşmışlardır 1941'de Behice Boran ve Niyazi Berkes'le birlikte kurduğu Yurt ve Dünya dergisinde incelemelerini yayımlayan Boratav siyasal nedenlerle kovuşturmaya uğradı 1950'de kovuşturma aklarımayla

sonuçlarıdıysa da, dönemin iktidarı baskısını sürdürdü Bölümü kapatilan Boratav bir süre işsiz kaldı Daha sonra 1952'de bir Fransız meslektaşının çağrısı üzerine Fransa'ya gitti Boratav, Türk folkloru ve halk edebiyatı konusundaki çalışmalannı Fransa'da sürdürdü Türk folklorunu batıda tanıtmak amacıyla yapıtlarını Fransızca, Macarca ve Almanca olarak yayımladı Ayrıca ünlü Türkoloji bilgini Louis Bazin'le birlikte bir Kırgız destanı olan ErTöştük'ü (1965) ve Türkmen şairi Mahtumkulu Firaki' nin

şiirlerini Fransızca'ya çevirdi Türk halk edebiyatı konusunda dünya çapında bir uzman olarak birçok uluslararası kongre ve konferansa katıldı 1972'de Fransa'da Bilimsel Araştırmalar Ulusal Merkezi'nin ödülünü aldı İlk baskısı 1939'da yapilan Folklor ve Edebiyat adlı yapıtının geliştirilmiş yeni baskısı ile 1983'te Sedat Simavi Vakfı Edebiyat Ödülü'nü kazandı

Pertev Naili Boratav sözlü kaynaklardan Türk folkloru ve halk edebiyatıyla ilgili derlemeler yapmıştır Bu ürünlerin ortaya çıkış koşullarını, bu koşulların ürünlere yansıyış biçimlerini incelemiştir Öykü ve masalların zamanla uğradıkları değişimlerde, toplumdaki değişimlerin etkisine dikkat çekmiştir Boratav derlemelerini ve çıkardığı

sonuçları başka ulusların benzer edebiyat ürünleriyle de karşılaştırarak halk edebiyatının evrensel özelliklerini ortaya çıkarmayı amaçlamıştır Boratav'ın W Eberhard ile birlikte yazdığı Typen Türkischen Volksmarchen (1953; "Türk Halk Masallarında Tipler") adlı çalışması Türk masallarıyla ilgili araştırmalarda yeni bir çığır açmış, genç Türk folklorcularına örnek olmuştur

Boratav'ın öbür başlıca yapıtları şunlardır: Köroğlu Destanı (1931, 1984), Pir Sultan Abdal (Abdülbaki Gölpınariı ile, 1943), Halk Hikâyeleri ve Halk Hikâyeciliği (1946, 1988), Zaman Zaman İçinde (1958), 100 Soruda Türk Halk Edebiyatı (1969, 1982), Az Gittik Uz Gittik (1969), 100 Soruda Türk Folkloru (1973, 1984)