Boş Inançlar

Boş inançlar


Zaman zaman alışkanlıkla, nedenini bilmediğimiz davranışlarda bulunur ya da sözler söyleriz Örneğin, yolculuğa çıkan birisinin arkasından yere su dökmek, merdiven altından geçmemek, aksıran birisine "Çok yaşa!" demek boş inançların sık rastların örnekleridir

Boş inançlarla ilgili araştırmalara göre, bunların kökenini, tektanrıh dinlerin doğuşundan çok önce yaşamış insanların bağlı oldukları eski dinlerde aramak gerekir (bak İLKEL DİNLER) Bu alışkanlıklar günümüze kadar gelmiş, oysa bir zamanlar bunları anlamlı kilan inançlar çoktan unutulup gitmiştir

Boş inançların büyük bir bölümü efsanelere dayanır Aynca, inançların birtakım töre, tören ve büyüsel işlemlerle de yakın ilişkisi vardır Evrenin yaratılışı, Ay, Güneş, yıldızlar, saat, doğa olayları, doğaüstü güçler ve çeşitli sayilann uğurlu ya da uğursuz sayılması boş inançlarla ilgisi olan konulardır

Bazıları çok eski tarihlere dayanan boş inançların kökenleanne ilişkin olarak yalnızca varsayımlarda bulunabiliriz Eskiçağlarda, topraktan çıkarilan demir cevherinden demir eşya üretme sanatının büyücülük olduğuna inanılması ya da eski Avrupa topluluklarından olan Keltler'in atın kutsallığına inanmalan, at nalının uğurlu sayılmasının nedeni olabilir

Günümüzde Ay'ın, gezegenimiz Dünya'nın uydusu olduğu bilinmektedir Oysa bundan binlerce yıl önce yaşamış insanlar Ay'ın zenginlik ve uğur getiren bir tanrıça olduğuna inanıyorlardı Bugün de geçerliğini koruyan, yeni ay çıktığı zaman altın tutmak ya da sevdiği kişinin yüzüne bakmak türünden davranışlar o dönemlerden kalmış olabilir Aksıran bir kimseye "Çok yaşa!" denmesinin, aksırma sırasında ruhun geçici olarak bedenden ayrıldığına ilişkin eski inançlardan doğmuş olduğu düşünülebilir Aksıran kimseyi bu sözlerle sevindirmek, belki de ruhun esenlikle geri dönmesine yardımcı olma amacını taşır

Aralannda renkler ve sayilann da yer aldığı bir dizi şeyin uğurlu ya da uğursuz sayıldığı boş inançlar da vardır Örneğin, bazı insanlar yeşil rengin uğursuz olduğuna inanıp o renkte bir giyim eşyası kullanmaktan kaçınır

13 rakamının uğursuz olduğu boş inancının ise, eski İskandinavlar'ın dinlerindeki bir öyküye dayandığı sanılmaktadır Bu öyküye göre, düzenbaz tanrı Loki öbür 12 tanrının katıldığı bir şölene 13 olarak gidip eğlenceyi bozmuştur Bu olay, İskandinavlar'ın en gözde tanrısı Balder'in ölümüyle sonuçların kavgaya yol açmıştır Bu boş inanç hâlâ öylesine güçlüdür ki, bazı kimseler 13 kişiyi aynı masaya oturtmaktan kaçınır; hatta ünlü otellerin bazılarında 13 rakamı taşıyan oda ve kat yoktur


Anadolu'da halk arasında yaygın olan boş inançların birçoğu günlük yaşama girmiştir Örneğin sabahleyin evden çıkarken eşikten sağ ayağını önce atarak çıkmak, ilk rastlanılan kişinin toplumsal durumu ve halk arasındaki itibarına göre işlerin rast gidip gitmeyeceği konusunda yorumlar yapmak, esnafın siftah parasını yere atması ya da yüzüne sürmesi, bianne kesici alet verirken üzerine tükürmek, akşam tırnak kesmemek, Ay ve Güneş tutulmalannda silah atıp, teneke çalarak önlerini kapatan cinperi topluluğunu kaçırmak gibi boş inançlar ve davranışlar Anadolu halkının bir kesiminin davranışlarında belirleyici rol oynar


Boş inançların çoğu çok eskilere dayanmakla birlikte, yenileri de vardır Örneğin, aynı kibritle art arda üç sigara yakmanın uğursuzluk getireceği inancının, 18991902 yılları arasında İngilizler'in Güney Afrika'da yaşayan Afrikanerler ile yaptığı Güney Afrika Savaşı'ndan kaynaklandığı söylenmektedir Söylenceye göre, usta Afrikaner nişancilan üç İngiliz askerinin tek bir kibritle sigaralannı yakmalan sırasında, onların yerini saptayıp yanık kibriti elinde tutan askeri öldürmüş Böylece, yeni bir boş inancın daha doğduğu söylenir

valla çok güldüm inan çok ama çok güzel bir konuya değinmişsin emeğine sağlık