Akvaryum

İçinde su hayvanlarının ve bitkilerinin bakılıp yetiştirildiği, camdan yapılmış bir kaptır Bu amaçla kullanılan havuzlara ve hayvanat bahçelerinin çok sayıda cam kap ya da havuz içinde su canlılarını barındıran özel bölümlerine de akvaryum denir


En az 4500 yıl önce yapay gölcüklerde balık yetiştiren Sümerler ve Çinliler tarihin ilk akvaryumcuları sayılır Balıkları ve öteki su hayvanlarını halka tanıtmak için düzenlenmiş ilk akvaryum ise 1853'te Londra'daki Regent Parkı'nda açıldı Bugün birçok hayvanat bahçesinde ya da benzeri yerlerde, tatlı su ve deniz canlılarının sergilendiği, halka açık büyük akvaryumlar vardır

Açık deniz ve okyanus canlılarını barındıran dev akvaryumlara osenaryum ya da okyanus akvaryumu denir 1938'de ABD'nin Florida eyaletinde açılan Marineland (Deniz Ülkesi) dünyanın ilk okyanus akvaryumudur ve eğitilmiş yunuslarıyla ünlüdür Başta ABD olmak üzere birçok ülkede yaygınlaşmış olan okyanus akvaryumlarının dev tankları 4 milyon litreye yakın deniz suyu alır


Büyük akvaryumların amacı bir yandan insanları eğlendirmek ve eğitmek, bir yandan da deniz yaşamını inceleyecek bilim adamlarına elverişli bir çalışma ortamı yaratmaktır Bu akvaryumların yanı sıra, alabalık, sazan gibi eti değerli balıkları üretmek için ortaçağdan bu yana özel havuzlar ve balık çiftlikleri kurulur {bak BALIKÇILIK) Ayrıca dünyada birçok insan boş zamanlarını değerlendirmek için amatör akvaryumculuk yapar

Ev Akvaryumu




Evlerdeki akvaryumlar tükenmez bir neşe, eğlence ve eğitim kaynağıdır Bu akvaryumlar içindeki canlıların doğal yaşam ortamına ne kadar benzerse o kadar iyi sonuç alınır Bunun için de birkaç basit kurala uymak gerekir İlk kural, akvaryum suyunun her zaman temiz ve havalandırılmış olmasıdır Bu da akvaryuma çok fazla balık doldurmamak, içine su bitkileri yerleştirmek ve gerektiğinde bir pompayla suya hava vermekle sağlanabilir İkinci önemli nokta, akvaryumdaki canlıların kavga etmeden ve birbirlerine zarar vermeden bir arada yaşamalarını sağlamaktır Üçüncü kural ise akvaryumdaki hayvanları temiz tutmak ve aşırı beslememektir


Balıkların solunumlarına yetecek kadar hava bulundurabilmesi için akvaryumdaki su yüzeyinin olabildiğince geniş tutulması gerekir Bu yüzden dar ağızlı ve geniş karınlı kaplar akvaryum olarak kullanmaya uygun değildir En iyi ev akvaryumu, geniş ama fazla derin olmayan, dikdörtgen biçimli cam kaplarda kurulabilir Suyun buharlaşmasını azaltmak, içeriye toz girmesini önlemek, ayrıca balıkları kedilerin saldırısından korumak için akvaryumun üstü cam bir kapakla örtülmelidir Yalnız bunu yaparken kabın üst köşelerine tahta ya da mantar parçaları yerleştirilerek kapağı hafifçe yükseltmek ve suyun hava almasını sağlamak gerekir


Ev akvaryumculuğuna japonbalığı gibi bakımı güç olmayan balıklarla başlamak en kolay ve güvenilir yoldur {bak JAPONBALIĞI) Bu konuda belirli bir deneyim kazanıncaya kadar, bakımı çok güç olan tropik türlerden sakınmak gerekir Sağlıklı balıkları seçmeye özen göstermek iyi bir başlangıç için çok önemlidir Sağlıklı bir balığın görünümü canlı ve hareketli, yüzgeçleri dik, gövdesi dolgundur Japonbalıkları serin sulardan hoşlandıkları için akvaryumun ısıtılması gerekmez Oysa göz alıcı renkleriyle çok sevilen tropik balıklar ılık suda yaşar; bu yüzden akvaryumun içine bu amaçla tasarlanmış elektrikli bir ısıtıcı koymak gerekir

Demek ki su sıcaklığı konusunda uyuşamayan japonbalıkları ile tropik balıklar hiçbir zaman aynı akvaryumda beslenemez
Akvaryumun dibine kum ya da küçük çakıl taşlan döşeyip arasına su bitkileri dikmek hem akvaryumu daha çekici gösterir, hem de balıklara daha kolay benimseyecekleri bir ortam yaratır Akvaryum mağazalarında "kurdeleotu" adıyla satılan Vallisneria, "sukekiği" ya da "havuzotu" adıyla satılan Elodea türleri ve suoku (Sagittaria) yeni başlayan akvaryumcular için en uygun su bitkileridir


Akvaryum bitkileri suyun havalanmasına, daha doğrusu oksijen yüklenmesine yardımcı olur Balıklann solunum sırasında dışarı attığı karbon dioksit gazını emen bitkiler bu bileşiği karbon ile oksijen elementlerine aynştırır Böylece bitkiler, güneş ışığının yardımıyla besin üretiminde kullanacakları karbonu tutarken (bak Fotosentez) serbest kalan oksijen de suya karışır İyi aydınlatılmış bir akvaryumda bitkilerden yükselen oksijen kabarcıklannı görebilirsiniz


Gündüzleri karbon dioksit alıp oksijen açığa çıkaran bitkiler, geceleri tam tersine sudaki oksijeni tüketir Bu yüzden akvaryumun günde 12 saat kadar bol ışıkla aydınlatılması gerekir Bu arada su da havadan oksijen aldığı için, bitkilerin gece boyunca tükettiği oksijenin bir bölümü karşılanmış olur
Barış içinde bir arada yaşayabilen sakin yaradılışlı küçük tropik balıkların en önemlileri gupi ya da lepistesler (Lebistes reticulatus), kılıçkuyruklar (Xiphophorus helleri), moliler (Mollienesia), bıyıklı balıklar (Bar


AKVARYUMCULUĞUN TEMEL KURALLARI


1 Akvaryumu temiz tutun
2 Çok fazla balık doldurmayın
3 Bitkileri, kumu ve taşları akvaryuma koymadan önce yıkayın
4 Suyu değiştirmeyin Olanak buldukça yağmur suyu ekleyin
5 Balıklara çok fazla yem vermeyin
6 Cama vurarak balıklan ürkütmeyin
7 Hastalığın bulaşmasını önlemek için, hastalanan balıklan başka bir kaba alın
8 Bilginizi artırmak için bu konuda yazılmış kitaplan okuyun


bus), cüce gurami (Colisa lalia), gövdesinde mavimsiyeşil fosforlu bir şerit olan neon tetra (Hyphessobrycon innesi) ve kırmızı tetradır (Hyphessobrycon flammeus) Buna karşılık çok kavgacı ve yırtıcı olan beta (Betta splendens) ve cennetbalığı (Macropodus opercularis) gibi tropik türler karma akvaryumlarda beslenemez Balıkların akvaryumda üreyebilmesi için aynı türün bir erkeğinden, bir dişisinden almak gerekir Yalnız Corydoras cinsinden balıklar genellikle tek olarak alınır Bıyıkları olduğu için akvaryumcular arasında kedibalığı olarak anılan bu balık, dibe çöken yiyecek artıklarıyla beslendiğinden akvaryumun temizlik işçisi sayılır 20 litre su alan bir akvaryumda 15 kadar küçük balık yetiştirebilirsiniz

(Ayrıca bak BETA; GURAMİ; LEPİSTES)
Aldığınız balıkları eve götürürken alıştıkları çevre sıcaklığının değişmemesine çok özen göstermeniz gerekir En iyisi, balıklan su dolu plastik bir torbaya koyup bu torbayı bir kutuya yerleştirmek ve torbanın çevresini buruşturulmuş gazete kâğıtlarıyla doldurmaktır Böylece suyun sıcaklığını yeterli bir süre korumuş olursunuz Eve geldiğinizde plastik torbayı yavaşça akvaryumun içine bırakın ve suyun içinde en az bir saat öylece durduktan sonra yavaşça bir yöne eğerek içindeki balıklan suya boşaltın
Akvaryumun ışığa bakan camlarının iç yüzeyi zamanla yosun tutar Suyosunu (alg) denen bu küçük bitkiler balıklar için zararlı değildir, ama akvaryumun içini ve balıkları görmeyi güçleştirir

Bu yüzeyleri temizlemek için bir tel fırça ya da metalden yapılmış geniş ağızlı bir kazıyıcı kullanabilirsiniz Ayrıca, suyosunlarıyla beslenen bazı tatlı su salyangozlarını akvaryuma koymak da camlann temiz kalması için bir önlem olabilir Yalnız bu salyangozlar bazı balıkların yumurtalarını da yer; bu yüzden balıkların üreme zamanı geldiğinde salyangozlan ayn bir kaba almak gerekir


Kullanmanız gereken öbür önemli araçlar, akvaryumun tabanında biriken dışkı ve yem artıklarını temizlemek için dibe daldınlan borulu bir sifon ile balıklan sudan çıkarmaya yarayan küçük bir balık kepçesidir Sakın balıklan elinizle tutmayın Böyle yaparsanız balığın pullannı ve derisinin üzerindeki koruyucu salgı katmanını örseleyerek hayvanın hastalanmasına yol açabilirsiniz Ayrıca akvaryumunuza piyasada değişik örneklerini bulabileceğiniz mekanik bir havalandırıcı ve su üstünde yüzen küçük bir termometre

eklemeniz gerekir Akvaryumunuzda soğuk su balıkları besliyorsanız su sıcaklığı hiçbir zaman 13°C'yi aşmamalıdır Tropik balıklar için en uygun ortalama sıcaklık ise 24°C'dir Suyun içine daldırılan ve bir termostatla istenen dereceye ayarlanan elektrikli ısıtıcılarla akvaryumunuzun suyunu ısıtabilirsiniz Yalnız bu aygıtı akvaryumun içine nasıl yerleştireceğinizi öğrenmek için mutlaka bir uzmana danışmanız gerekir


Balıklarınızın sağlıklı kalmasını istiyorsanız, bütün ev hayvanları gibi balıkların da düzenli bakım istediğini unutmayın Bazı akvaryum balıklan 20 yıl kadar yaşayabilir; ama ortalama yaşam süreleri yalnızca 18 aydır