Insan Anatomisinin Tarihi

insan Anatomisinin Tarihi



Anatomi Doğa bilimlerinin bir dalı olan anatomi canlıların temel yapısını ve organlarını inceler Bu bilimin adı "kesmek" anlamındaki Yunanca bir sözcükten türetilmiştir Gerçekten de bir canlının hangi parçalardan oluştuğunu ve bu parçaların nasıl bir araya geldiğini görmenin tek yolu o canlıyı (insan, hayvan ya da bitki) keserek parçalarına ayırmaktır Anatomi bilimi canlıların nasıl yaşadıklarıyla ilgilenmez; daha doğrusu vücut organlarının işleyişi ve çalışması bu bilimin ilgi alam dışındadır Ama bitkilerin ve hayvanların nasıl solunum yaptıklarını, nasıl beslendiklerini ve öbür yaşamsal etkinliklerini nasıl sürdürdüklerini araştıran fizyolojiyi anlamak için anatomi bilgisi gereklidir (bakFİZYOLOJİ)



Anatomi, bütün bitki ya da hayvan türlerinin genel yapısıyla ilgilendiği gibi, yalnızca belirli bir hayvan ya da bitki türünü de konu alabilir Bu bilim dalı dört temel alanı kapsar: Hayvan, insan ya da bitkilerin biçim ve yapısının bir bütün olarak incelenmesi; bu bütünü oluşturan bölümlerin ayrı ayrı ve birbirleriyle ilişkileri açısından ayrıntılı olarak incelenmesi; bu bölümlerin yapısındaki kasların, sinirlerin ve öbür dokuların araştırılması; bütün canlıların temel yapıtaşı olan hücrelerin mikroskopla incelenmesi
Doktorların bir insanın hasta olup olmadığını anlayabilmeleri için, önce sağlıklı bir insan vücudundaki bütün bölümlerin bir arada nasıl uyum içinde çalıştığını bilmeleri gerekir Bu nedenle anatomi çalışmaları tıp açısından son derece önemlidir

İnsan Anatomisinin Tarihi

İÖ 2900'lerden kalma Mısır hiyeroglifleri daha o çağlarda bile insan anatomisine ilişkin bazı bilgilerin olduğunu gösterir İÖ 500'lerde Eski Yunanlılar anatomi çalışmalarını yazıya dökerek derlemeye başladılar ve bir süre sonra Atina bu bilimin merkezi oldu
Eskiçağın en büyük anatomi bilginlerinden biri İzmir'in Bergama kentinde ya da o zamanki adıyla Pergamon'da yetişmiştir Pergamonlu Galenos'un (İS yaklaşık 129199) 16 ciltlik ünlü yapıtı, ortaçağdan önce insan anatomisi üzerine yazılmış en önemli ve en geniş kapsamlı inceleme sayılır O çağlarda yasalar kadavraların (ölü insan vücutlarının) kesilip parçalanmasına izin vermediğinden, Galenos anatomi çalışmalarını maymunlar ve domuzlar üzerinde yapmıştı Hayvan vücutlarından edindiği bilgilerle insan anatomisinin sırlarını çözmeye çalışan Galenos'un yapıtları 1300 yıl boyunca ders kitabı olarak okutuldu


Galenos'tan sonra, ortaçağdaki bilim düşmanlığı nedeniyle anatomi de ilerleyemedi ve çalışmaların yeniden başlaması oldukça uzun bir zaman aldı 13 yüzyılda, İtalya'daki Bologna Üniversitesi'nin idam mahkûmlarının kadavralarını kesmek üzere mahkemeden izin alması önemli bir adım oldu ve böylece tıp okullarında anatomi kesimlerine başlandı
Çok geçmeden Avrupalı sanatçılar resimlerinde ve heykellerinde insan vücudunu doğru işleyebilmek için anatomi çalışmalarına ağırlık verdiler Örneğin ünlü İtalyan ressamı Leonardo da Vinci (14521519) 30'dan fazla kadavra üzerinde çalışarak anatomi alanında uzmanlaşmıştı Özellikle tablolarına hazırlık olarak çizdiği desen ve taslaklar bu bilimsel çalışmalarının değerini yansıtır Michelangelo, Dürer ve Raffaello gibi ressamlar da anatomiyle ilgilenmişlerdir


Andreas Vesalius (151464) da anatomi tarihinin en önemli kişilerinden biridir Belçika'da doğan Vesalius, henüz 23 yaşındayken İtalya'daki Padova Üniversitesi'nde anatomi ve cerrahi profesörü oldu Öğrenciyken hocalarının, hayvanlar üzerindeki anatomi kesimlerinden derlenmiş bilgilerle insan vücudunu

tanımlayan klasik kitaplara, örneğin Galenos' un yapıtlarına dayanarak ders anlatmalarını eleştiriyordu Vesalius, o dönemin en ileri tıp okulunu barındıran Padova Üniversitesi'nde ders vermeye başlayınca, Avrupa'nın her yerinden öğrenciler onu dinlemek için İtalya' ya akın etti Galenos'un ve kendisinden Önceki öbür tıp bilginlerinin birçok yanlışını düzelten Vesalius çok sayıda anatomi kitabı yazdı Usta Rönesans sanatçılarının resimlediği bu kitaplar anatomi çizimlerinin doğruluğuyla ayrı bir önem kazandı Vesalius'un en ünlü yapıtı 1543'te yayımlanan yedi ciltlik De humani corporis fabrica'dır ("İnsan Vücudunun Yapısı Üzerine")


Bir süre Padova Üniversitesi'nde de öğrenim gören İngiliz tıp bilgini William Harvey (15781657), 1628'de Exercitatio anatomica de motu cordis et sanguinis in animalibus ("Hayvanlarda Kalbin ve Kanın Hareketi Üzerine Anatomi İncelemesi") adlı kitabını yayımladı Kanın, atardamarlar ve toplardamarlar ağıyla vücutta nasıl dolaştığını açıklayan bu inceleme önemli bir dönüm noktası oldu {Ayrıca bak Kan) Gene 17 yüzyılda, İtalyan Marcello Malpighi (162894) ile Hollandalı Antonie van Leeuvvenhoek (16321723), organların en ince yapılarını inceleme olanağı veren mikroskobu geliştirdiler Bu bilginlerin çalışmaları, organların hücre denen küçük birimlerden oluştuğunun anlaşılmasına yardımcı oldu {bak Hücre)


17 yüzyıldan günümüze kadar birçok bilim adamı anatominin gelişmesine katkıda bulundu Bunlardan biri de çeşitli hayvanların anatomisini inceleyen Fransız doğa ve anatomi bilgini Georges Cuvier'dir (17691832) Bir tek kemiği inceleyerek o kemiğin hangi hayvana ait olduğunu anlayabileceğini öne süren Cuvier, hayvanları iskelet yapılarına göre sınıflandıran ilk doğa bilginidir


Anatomi incelemelerinde büyük kolaylık sağlayan en önemli buluşlardan biri de Röntgen ya da X ışınlandır 1895'te Alman fizik profesörü Wilhelm Conrad Röntgen'in (18451923) bulduğu bu ışınlar, insan vücudundaki organlan çalışırken izleyebilme olanağı yaratmıştır {bak X IŞINLARI)