Ankara

Ankara


Ankara ili Orta Anadolu Yaylası'nın kuzeyinde, Yukarı Sakarya bölümünde yer alır Türkiye'nin nüfus bakımından İstanbul'dan, topraklarının genişliği bakımından da Konya' dan sonra ikinci büyük ilidir İl merkezi Ankara kenti aynı zamanda Türkiye Cumhuriyeti'nin de başkentidir Topraklarının yarıdan fazlasında tanm yapılan Ankara ili ülkemizin önemli bir tahıl ambarıdır Buna karşılık, kentli nüfus oranının yüksek olduğu ilde nüfusun üçte ikisi Ankara ve Kırıkkale kentlerinde yaşar ve tanm dışı işlerle uğraşır

ANKARA İLİNE İLİŞKİN BİLGİLER
YÜZÖLÇÜMÜ: 30715 km2
NÜFUS: 3306327 (1985)
İL PLAKA NO: 06

İLÇELER:

Büyük Şehir Belediyesi'ne bağlı ilçeler Altındağ, Çankaya, Keçiören, Mamak, Yenimahalle Öbür ilçeler: Ayaş, Balâ, Beypazarı, Çamlıdere, Çubuk, Delice, Elmadağ, Gölbaşı, Güdül, Haymana, Kalecik, Kazan, Keskin, Kırıkkale, Kızılcahamam, Nallıhan, Polatlı, Sincan, Sulakyurt, Şereflikoçhisar

İLGİÇEKİCİ YERLER

Anıtkabir; Atatürk Orman Çiftliği ve Hayvanat Bahçesi; Gençlik Parkı; Ankara Kalesi; Augustus Tapınağı; Caracalla (Roma) Hamamı; Julianus Sütunu; Alaeddin Camisi; Aslanhane (Ahi Şerafeddin) Camisi; Hacı Bayram Camisi; Ahi Elvan Camisi; Cenabi Ahmed Paşa Camisi; Ulus Cumhuriyet Anıtı;

Güven Anıtı; Zafer Anıtı; Türkiye Büyük Millet Meclisi, eski ve yeni binaları; Anadolu Medeniyetleri Müzesi; Devlet Resim ve Heykel Müzesi; Etnografya Müzesi; Çankaya Atatürk Müzesi; Tabiat Tarihi Müzesi; Çubuk Barajı; Gölbaşı; Kızılcahamam Soğuksu Milli Parkı ve kaplıcaları; Ayaş Karakaya Kaplıcası; Haymana kaplıcaları; Gordion

Ankara ili üç sevimli hayvana da adını vermiştir Bunlar Ankara kedisi, Ankara tavşanı ve Ankara keçisidir Ankara kedisinin çok ince, yumuşak ve ipek görünümünde, kar gibi beyaz tüyleri vardır Ankara tavşanının ve Ankara keçisinin uzun, parlak ve ipek yumuşaklığındaki tüylerinden yararlanılır
Evliya Çelebi Ankara keçisi kadar beyaz bir varlık görmediğini yazmıştır

Doğal Yapı

Deniz düzeyinden yüksekliği ortalama 1000 metre dolayında olan il dağlık ve ormanlık Kuzey Anadolu ile kurak Konya Ovası arasında geçiş bölgesidir İl topraklarının kuzeyi yüksek ve dağlıktır Batı Karadeniz'in Köroğlu Dağlan yer yer ilin kuzey sınırlarından içeriye doğru sokulur Bu dağlar üstündeki Yıldırım Dağı (2034 metre) ilin en yüksek noktasıdır İdris Dağı (1988 metre), Elma Dağı (1761 metre) ve Ayaş Dağlan (1668 metre) ilin öteki önemli yükseltileridir

Güneyde geniş bir alanı kaplayan, ortalama 1100 metre yükseklikteki Haymana Yaylası genellikle ova, yer yer de yayla görünümündedir İlin başlıca ovaları Ankara, Çubuk, Mürtet, Beypazan ve Polatlı ovalandır

İlin akarsularını Kızılırmak ve Sakarya ırmaklanyla bunlara karışan çay ve dereler oluşturur Kızılırmak'ın yaklaşık 250 kilometrelik bölümü Ankara topraklarından geçer Sakarya ise ilin batı sınırları boyunca akar Çubuk ve Hatip (Bentderesi) çaylan ile İncesu Deresi'nin birleşmesiyle oluşan Ankara Çayı Sakarya'ya dökülür

Ülkemizin ikinci büyük gölü olan Tuz Gölü'nün doğu kıyıları Ankara ili sınırları içindedir En derin yeri iki metreyi bulan gölün sularının tuzluluk oranı yüksektir Yaz aylarında aşırı buharlaşma ve kaynak yetersizliği nedeniyle gölün sulan oldukça azalır Göl alanının büyük bir bölümünde, kalınlığı

30 santimetreye varan tuz katmanları ortaya çıkar İlde ayrıca Mogan, Emir (Eymir) gibi küçük göller ve ildeki akarsular üzerinde kurulmuş Hirfanll, Sarıyar, Çubuk 1 ve 2, Bayındır, Kurtboğazı ve Kesikköprü barajlannın oluşturduğu yapay göller vardır Ankara kentinde oturanların tatil günlerinde kıyılarında piknik yaptığı bu göllerde su sporları yapılır, turna ve sazan balıkları avlanır

Ankara ilinde kara iklimi egemendir Yazları sıcak ve kurak, kışları soğuk ve kar yağışlı geçer İl daha çok ilkbahar ve kış aylarında yağış alır Kuraklık ise hazirandan ekime kadar sürer Dönem dönem ildeki kuraklığın doğal afet boyutlarına ulaştığı da olmuştur Örneğin 1874'teki büyük kuraklığın yarattığı kıtlık birçok insanın ölümüne yol açmıştır
İl topraklarının orta ve güney bölümlerini bozkır bitki örtüsü kaplar Ormanlık alanlar Kızılcahamam'dan kuzeye doğru giderek yoğunlaşır Ormanlarda başta karaçam olmak üzere değişik çam türleri ile meşe ve ardıç bulunur

Tarih

Ankara ilinde yapılan kazılar ilk yerleşimlerin Taş Devri'ne kadar uzandığını göstermektedir Yöre İÖ 20001200 yılları arasında Hitit egemenliğine girdi; daha sonra sırasıyla Frigya (İÖ 87 yüzyıl) ve Lidya (İÖ 7 yüzyılİÖ 547) toprakları içinde kaldı İÖ 7 yüzyılda Anadolu'da başlayan bölgeler arası ticaretin ana ulaşım yolu üzerinde bulunan Ankara kenti ile çevresi büyük önem kazandı

İÖ 547331 arasında Persler'in yönetimine giren yöre Büyük İskender'in doğu seferiyle, Anadolu'nun pek çok yeri gibi Makedonya İmparatorluğu'na bağlandı Büyük İskender'in bugün Polatlı ilçesinde bulunan Gordion'daki düğümü kılıcıyla keserek çözmesi, her şeyin güçle çözüleceğini anlatan, günümüze kadar ulaşmış bir söylencedir

Daha sonra, Balkanlar'dan geçerek Anadolu'ya gelen Galatlar İÖ 278189 yılları arasında Ankara ve çevresine egemen oldular Sakarya ile Kızılırmak arasına yerleşen bu savaşçı kavimden dolayı burası Galada adını aldı Bölgeye İÖ 2 yüzyılda egemen olan

Romalılar Ankara kentini yörede oluşturduktan eyaletin başkenti yaptılar Sonradan Bizans İmparatorluğu yönetimine geçen bölge 7 yüzyılda Sasaniler'in, 9 yüzyılda Abbasiler'in akınlarına uğradı

1071'deki Malazgirt Savaşı'ndan iki yıl sonra Selçuklular Ankara'yı ele geçirdi Daha sonra 1127'de Danişmendliler'in egemenliğine giren yöre 1143'te Anadolu Selçukluları' nın eline geçti Anadolu Selçuklu Devleti'nin dağılma döneminde Ankara'yı bir süre Ahiler (bak AHİLİK) yönetti İlk kez 1354'te Osmanlı egemenliğine giren yöre bir süre de Karamanlı yönetiminde kaldı 1361'de yeniden Osmanlı topraklarına katıldı İl 1402'de, Yıldırım Bayezid ile Timur arasındaki Ankara Savaşı'na sahne oldu

Ekonomi

Ankara topraklarının yarısından çoğu tanma elverişlidir Güneye doğru gidildikçe belirginleşen kurak İç Anadolu iklimi buğday, arpa, yulaf gibi kuru tarıma uygun tahıl ürünlerinin yetiştirilmesine olanak verir Ankara, Türkiye tahıl üretiminde yaklaşık yüzde 8'lik bir payla Konya'dan sonra ikinci sıradadır

ilde yetiştirilen öbür tanm ürünleri arasında fasulye ve mercimek de önemli bir yer tutar Yörede şeker fabrikalarının açılmasına
bağlı olarak şekerpancarı üretimi hızla artmıştır Vadi boylannda ve sulanabilen topraklarda yapılan sebzecilik ve meyvecilik de son yıllarda gelişme göstermektedir İldeki meyve ağaçlarının büyük bölümünü elma ve armut oluşturur; sulu ve kokulu Ankara armudu çok ünlüdür

Büyük bölümü yayla özelliği gösteren Ankara ilinin doğal yapısı hayvancılığa elverişlidir Koyun ve dünyaca ünlü Ankara keçisi ilde yetiştirilen hayvanların başında gelir Ankara keçisinin beyaz, ince, doğal olarak kıvırcık olan tiftiği nitelikli dokuma üretiminde kullanılır 19 yüzyıl ortalarına kadar dünyada tiftik bir tek Ankara'da üretilmekteydi

Günümüzde, Ankara'dan alınan damızlıklarla dünyanın başka yerlerinde de tiftik üretilmekteyse de hâlâ en nitelikli tiftik Ankara'da elde edilmektedir Ankara'nın bir başka ünlü hayvansal ürünü Beypazarı, Çubuk, Çamlıdere ve Kızılcahamam ilçelerinde üretilen çok lezzetli, beyaz ve kokulu Ankara balıdır

Türkiye'nin savaş sanayisi, ağırlığı Kırıkkale'de olmak üzere Ankara'da toplanmıştır Kırıkkale silah fabrikalarında tabanca, tüfek, top gibi silahlar ile bunların mermileri üretilir Mamak'ta gaz maskesi, Elmadağ'da barut, Kayaş'ta kapsül fabrikaları kurulmuştur Ankara'da 1988'de kurulan uçak fabrikasında F16 savaş uçaklarının montajı yapılmaktadır Tarımsal ve hayvansal ürünlerin işlendiği un, Atatürk Orman Çiftliği içindeki hayvanat bahçesi, türlerinin çeşitliliği açısından Türkiye'nin en zengin hayvanat bahçesidir

makarna, bisküvi, şeker, süt, yağ fabrikaları belli başlı besin sanayisi kuruluşlarıdır
Etimesgut'ta dokuma ve çimento, Atatürk Orman Çiftliği'nde bira ve şarap fabrikaları vardır Öteki sanayi kuruluşları arasında traktör ve çeşitli tarım araçları, metal eşya, boya ve vernik fabrikaları bulunur Sanayi Ankara ve Kırıkkale kentlerinde yoğunlaşmıştır

İlde bulunan yeraltı zenginliklerinden linyit (Nallıhan, Beypazarı), manganez (Haymana) ve demir (Balâ, Keskin) yatakları işletilmektedir

İl Merkezi: Ankara

Ankara ilinin merkezi ve Türkiye Cumhuriyeti'nin başkenti olan Ankara, Anadolu'nun en eski kentlerinden biridir Kentin kurulduğu yer çok eski dönemlerden beri Anadolu'nun en önemli ulaşım yolları üzerindeydi Kentin en eski bölümü olan ve sarp yamaçlı bir tepe üzerinde bulunan kalenin, çok eski dönemlerde, ovadan geçen yolu denetlemek amacıyla kurulduğu sanılmaktadır

Ankara adı bir söylenceye göre, kentin kurucusu Frig Kralı Gordius'un oğlu Midas' tan gelmektedir Frig söylencelerine göre Midas gemi çapasını bulan kişidir ve kentin ilk adı olan Ankira gemi çapası anlamına gelir Birbirine yakın ama değişik birçok adla anılan kente sonraları Engürü denmeye başlanmıştır Bu sözcük Farsça üzüm anlamına gelen "engür"den türemiştir

Tarih boyunca çok çeşitli uygarlıklara sahne olan Ankara kenti en görkemli yıllarını Romalılar döneminde yaşamıştır Ankara bu dönemde içişlerinde bağımsız bir kent olarak yönetildi ve büyük anıtsal yapılarla bezendi Bunlardan günümüze kalan en önemlileri Augustus Tapınağı (İÖ 2520) ve Caracalla (Roma) Hamamı'dır (İS 217) İS 3 yüzyılda Ankara, Roma ordularının kışlık konaklama, ordu için gerekli erzak ve gereçleri sağlama yeriydi

11 yüzyılda Selçuklu egemenliğine giren Ankara'daki en eski Türk yapısı 12 yüzyıldan kalma Alaeddin Camisi'dir Aslanhane (Ahi Şerafeddin) Camisi ise kentin en önemli Selçuklu anıtıdır Osmanlılar döneminde kent bir tür ipekli olan sof yapımında, dericilik ve kunduracılıkta uzmanlaşmış bir ticaret merkezi olarak gelişti Önceleri Anadolu Beylerbeyliği'nin merkezi olan Ankara, Tanzimat' tan sonra Ankara eyaletinin merkez sancağı oldu

Ankara kentinin Kurtuluş Savaşı'nda özel bir yeri vardır Mustafa Kemal ve arkadaşları 27 Aralık 1919'da Ankara'ya geldiler 16 Mart 1920'de İstanbul'un işgal edilmesi ve Osmanlı Mebusan Meclisi'nin silah zoruyla dağıtılması üzerine Mustafa Kemal 23 Nisan 1920'de Ankara'da Millet Meclisi'ni topladı

O günlerde Ankara ulaşılması ve yaşanması güç, bakımsız bir kasabaydı Almanlar tarafından yaptırılmış olan istasyon, sol tarafı bataklık olan bozuk ve dar bir yolla Ulus Meydanı'na bağlanırdı Dikmen, Küçükesat, Çankaya bağlıktı Kent, kalenin çevresinde kümelenmiş dar sokaklı birkaç mahalleden oluşmaktaydı

Kurtuluş Savaşı'nın başarıyla sonuçlanmasından sonra Ankara 13 Ekim 1923'te yeni devletin başkenti ilan edildi Bu tarihten sonra Ankara kenti hızla gelişerek çağdaş bir görünüm kazandı I Dünya Savaşı yıllarında yaklaşık 30000 olan kent nüfusu günümüzde 2235035'e (1985 sayımı) ulaşmıştır Ankara Kalesi'nin bulunduğu tepenin üstünde ve eteklerinde yer alan eski Ankara, dar sokakları ve kerpiç evleriyle geçmiş günleri anımsatır Kentin başkent oluşundan sonra gelişen bölümü ise geniş ve ağaçlıklı yolları, gökdelenleri ve parklanyla çağdaş bir kent görünümündedir Ama 1930'larda kentin çevresinde ortaya çıkmaya başlayan gecekondular da bir yandan hızla çoğalmaktadır 1985 sonunda kentte 290 bin dolayında gecekondu olduğu tahmin edilmekteydi

Ankara'nın önemli sorunlarından biri hava kirliliğidir Kentin doğal bir çanak içinde yer alması ve ısıtmada düşük nitelikte linyit kullanılmasının etkisiyle 1960'larda ortaya çıkan hava kirliliği 1970'lerde ciddi boyutlara ulaştı Son yıllarda yüksek nitelikte ithal kömür kullanımının artmasıyla birlikte bu alanda belirli bir iyileşme sağlanmıştır 1983 sonrasında geniş ölçekli kent sorunlarıyla uğraşmak üzere Ankara Büyük Şehir Belediyesi ve bunun sınırlan içinde beş ilçe belediyesi (Altındağ, Çankaya, Keçiören, Mamak, Yenimahalle) oluşturulmuştur

Başkent olduğu için Türkiye Büyük Millet Meclisi, cumhurbaşkanı ve başbakan ile bakanlardan oluşan hükümet Ankara'da bulunur Yabancı devletlerin Türkiye büyükelçilikleri, kamu kurumlarının, siyasal partilerin, silahlı kuvvetlerin yönetim merkezleri başkentte toplanmıştır Ankara'da çalışan nüfusun yandan fazlası kamu kuruluşlannda çalışmaktadır Bundan ötürü halk arasında Ankara'ya "memur kenti" denir

Tüm yurda ve dünyanın önemli merkezlerine hava, kara ve demiryolu bağlantısı olan Ankara önemli bir kültür ve sanat merkezidir Başkent olduğunda, Ankara'da pek çok şey gibi yükseköğretim kurumu da yoktu Bugün ise Ankara, Ortadoğu Teknik, Hacettepe ve Gazi üniversiteleri ile birçok yüksekokul vardır Aynca Devlet Tiyatrolan, Devlet Opera ve Balesi, Cumhurbaşkanlığı Senfoni Orkestrası, Devlet Konservatuvarı, Anadolu Medeniyetleri Müzesi, Ankara Devlet Resim ve Heykel Müzesi gibi pek çok kültür ve sanat kuruluşu bulunmaktadır

Atatürk Orman Çiftliği ve başta Çubuk baraj gölü olmak üzere göl kıyıları halkın sevdiği mesire yerleridir Atatürk Orman Çiftliği'nin içindeki hayvanat bahçesi ve Gençlik Parkı'ndaki lunapark özellikle çocuklar için ilginç yerlerdir Kurtuluş Savaşı'nın önderi, Türkiye Cumhuriyeti'nin ilk cumhurbaşkanı Atatürk'ün anıtmezarı da Ankara'dadır (bak ANITKABİR)