Kooperatif Ana Sözleşmesinde Bulunması Gereken Kayıtlar

Kooperatif en az yedi ortak tarafından imzalanacak ana sözleşmeyle kurulur
Ana sözleşmedeki imzaların noterce onaylanması gerekir
Sermaye miktarı sınırlandırılarak kooperatif kurulamaz
Kooperatif kuruluşuna Sanayi ve ticaret bakanlığı izin verir
Bakanlığın izin vermemesi halinde doğacak uyuşmazlık adli yargı mahkemelerinde çözümlenir
Kooperatif, merkezinin bulunduğu yerin ticaret siciline tescil (kayıt) edilerek tüzel kişilik kazanır


Kooperatifler kanununa göre kooperatif ana sözleşmesinde bulunması gereken kayıtlar şunlardır:


1 kooperatifin adı, merkezi;
2 kooperatifin amacı ve çalışma konuları;
3 ortaklık sıfatını kazandıran ve kaybettiren durumlar ve koşullar;
4 ortaklığın pay tutan ve kooperatif sermayesinin ödenme biçimi,
5 ortakların ayni sermaye koyup koymayacakları;
6 kooperatifin yükümlülüklerinden dolayı ortakların sorumluluk durumu ve derecesi;
7 kooperatifin yönetici ve denetleyici organlarının görev, yetki ve sorumluluklarıyla seçim biçimi; 8 kooperatifin temsiline ilişkin kurallar;
9 yıllık gelir gider farklarının hesaplanma ve kullanma biçimleri;
10 kurucuların adı, soyadı, iş ve konut adresleri (md 4) Bu zorunlu kayıtların dışında ana sözleşmeye kooperatifin çalışma biçimi, süresi, vb ilişkin kurallar da konabilir


Kooperatif ortaklığına girmek için özel kişilerin medeni haklan kullanma yeterliğine sahip olmaları gerekir
Ortak olmak isteyen özel kişiler, kooperatif ana sözleşmesi hükümlerini tüm hak ve ödevleriyle birlikte kabul ettiklerini belirten bir yazıyla yönetim kuruluna başvururlar
Her ortağın kooperatiften çıkmaya hakkı vardır Kooperatiften çıkma hakkının kullanılması ana sözleşmeyle en çok beş yıl için sınırlandırılabilir (Kooperatifler k md 11)
Her ortağın üyelik haklarının ada yazılı ortaklık senediyle temsil olunması gerekir
Kooperatife giren herkes en az bir ortaklık payı almalıdır
Yapı kooperatiflerinin bankalardan, kurumlardan ya da ortaklıklardan kredi alabilmesi için, yapacakları konutların kredi verecekler tarafından biçilen değerinin dörtte birini yatırmış olmaları gerekir (Kooperatifler k md 19)

Gerçek kişilerle tüm kamu özel kişileri ve kamu iktisadi kuruluşları ve dernekler kooperatif ortağı olabilirler, ancak ticaret ortaklıkları (şirketler) kooperatif ortağı olamazlar
Kooperatif, değişir ortaklı bir kuruluştur; sermayesi ortak sayısının değişmesiyle artar ya da azalır
Ana sözleşmesinde aksine bir kural olmadıkça kooperatif, alacaklılarına karşı yalnız kendi mal varlığıyla sorumludur

Kooperatifin organları genel kurul, yönetim kurulu ve denetçilerden oluşur Genel kurul bütün ortaklardan meydana gelir ve en yetkili organdır
Genel kurulda her ortağın yalnızca bir oyu vardır
Bir ortak yazılı izniyle genel kuruldaki oyunu başka bir ortağa kullandırabilir
Bir ortak genel kurulda birden çok ortağı temsil edemez
Ancak, üye sayısı binin üzerinde olan kooperatiflerde ana sözleşme ile bir ortağın en çok dokuz ortağı temsil edebileceği öngörülebilir
Eş ve birinci derecede akrabalar için temsilde ortaklık koşulu aranmaz Ana sözleşmede ya da yasada aykırı bir kural bulunmadıkça, genel kurul kararlarında ve seçimlerde oyların yarıdan bir fazlasıyla karar verilir

Genel kurulu toplantıya çağırma yetkisi, yönetim kurulu ya da ana sözleşmeyle bu konuda yetkili kılınan başka bir organ ve gerektiğinde denetçiler kurulu ya da tasfiye memurlarınındır
Yönetim kurulu, dört ortaktan az olmamak koşuluyla ortak sayısının en az onda birinin isteği üzerine de genel kurulu toplantıya çağırır
Genel kurul kararlarının yasa ya da ana sözleşme hükümlerine aykırılığı nedeniyle iptal davası açılabilir Yönetim kurulu, yasa ve ana sözleşme kuralları içinde kooperatifin çalışmalarını yöneten ve onu temsil eden yönetim (icra) organıdır

Yönetim kurulu en az üç üyeden oluşur ve genel kurul tarafından dört yıl için seçilir
Kooperatifin öteki zorunlu organı, denetçilerdir
Kooperatifin tüm hesap ve işlemleri denetçiler tarafından denetlenir Denetçileri seçme yetkisi, genel kurulundur

Bu kurul en az bir yıl için bir ya da daha çok denetçi seçer
Kooperatife ortak olan kişinin ölümü ortaklık sıfatını sona erdirir
Bu sıfat kural olarak ölenin mirasçılarına geçmez Ancak, aksi sözleşme ile kararlaştırılabilir
Sözleşmede kısıtlayıcı kurallar yoksa ortaklık hakkı devredilebilir Her ortağın kooperatiften çıkmaya hakkı vardır

Çıkmayı zorlaştırıcı koşullar geçersizdir Kooperatiften çıkarılma nedenleri sözleşmede belirtilebilir
Ortağı kooperatiften çıkarmaya yetkili organ genel kuruldur
Ancak genel kurul bu yetkisini ana sözleşmeyle yönetim kuruluna bırakabilir
Çıkarılma kararına karşı üyenin başvurabileceği çeşitli yollar vardır: çıkarma kararını genel kurul vermişse, kararın tebliğ tarihinden başlayarak üç ay içinde itiraz davası açılabilir

Çıkarılma kararını yönetim kurulu vermişse, üye iki yoldan birini seçebilir:


1 yönetim kurulunun kararının tebliğinden başlayarak üç ay içinde genel kurula başvurulabilir;
2 çıkarma kararının tebliğinden başlayarak üç ay içinde mahkemede itiraz davası açılabilir
Üç aylık süre içinde genel kurula ya da mahkemeye başvurarak itiraz edilmeyen çıkarılma kararları kesinleşen

Kooperatiflerin sona erme nedenleri şunlardır: ana sözleşme gereğince dağılma;
genel kurulca alınan fesih (dağıtma) kararı; mahkemece verilen fesih kararı;
kooperatifin başka bir kooperatifle birleşmesi ya da devralınması; iflasın açılması kararı