Endüstriyel Tasarım Tescili Başvuru Kılavuzu Ve Kullanıcı Rehberi

ENDÜSTRİYEL TASARIM TESCİLİ KULLANICI REHBERİ

Giriş


Serbest rekabet piyasasında, aynı sektörde faaliyet gösteren firmalar için müşteri tercihlerinin kendi ürünlerinde yoğunlaşmasını sağlayan en önemli unsurlardan biri de tasarımdır Özellikle kalite ve teknik açıdan, müşterilere aynı faydayı sağlayan ürünlerde tasarım, çoğu zaman en belirleyici faktör olarak karşımıza çıkmaktadır Bilhassa küçük ve orta ölçekli sanayiciler, tasarım yolu ile ürün yelpazesinde farklılaşarak bir adım öne çıkmayı hedeflemektedirler Ancak, bu hedefin gerçekleştirilmesi ve elde edilen Kazancın sürdürülebilir kılınması için birer fikir ürünü olan bu tasarımların yasal bir zeminde koruma altına alınması gerekmektedir


Bu amaçla, Türk Patent Enstitüsü Endüstriyel Tasarımlar Daire Başkanlığı, endüstriyel tasarımların korunmasına ilişkin başvuru ve tescil işlemlerini 554 sayılı Kanun Hükmünde Kararname ile bu Kararnamenin Uygulama Şeklini Gösterir Yönetmelik esaslarıçerçevesinde yürütmektedir

Tasarım Nedir?


554 sayılı Endüstriyel Tasarımların Korunmasına İlişkin Kanun Hükmünde Kararnamede endüstriyel tasarım kavramışu şeklide tanımlanmaktadır;
"Tasarım, bir ürünün tümü, veya bir parçası veya üzerindeki süslemenin, çizgi, şekil, biçim, renk, doku, malzeme veya esneklik gibi insan duyuları ile algılanan çeşitli unsur veya özelliklerinin oluşturduğu bütünü ifade eder"



Neden Tasarım?


Sınırların kalktığı küresel rekabet ortamında, sektörde faaliyet gösteren diğer firmalarla yarışta öne çıkmak, müşteri beklentilerine cevap vermek ve memnuniyetini en üst seviyeye çıkarmak ile ürün kalitesinin artırılması, etkin pazarlama faaliyetleriyle yapılabileceği gibi günümüz ekonomisinde tasarım yolu ile bu hedefe ulaşmış bir çok kuruluş bulunmaktadır


Yapılan araştırmalar, tüketici ürün tercihinde marka, kalite, fiyat gibi unsurların yanı sıra ürünlerin dış görünümünün de oldukça etkili olduğunu göstermektedir Hatta çoğu zaman tüketiciye aynı tekniği ve kaliteyi sunan iki ürün arasında dış görünüş, ürün tercihinde en etkin rolü üstlenmektedir
Bu nedenle, yeni, sürekli değişim gösteren insan ihtiyaçlarına cevap verebilen, ergonomik ve estetik niteliğe sahip tasarımlar ortaya çıkarmak, fikir sahiplerine ekonomik anlamda gün geçtikçe artan kazanımlar sağlamaktadır



Tasarımımı Neden Korumalıyım?


Tasarım modern bir toplumda giderek artan bir öneme sahip olmaya başlamıştır Günümüz ticari hayatında, özgün ve yeni tasarımların geliştirilerek tüketicinin beğenisine sunulması ticari başarı elde etme noktasında tek başına yeterli olmamaktadır Birer fikir ürünü olan tasarımların tüketici açısından çekici bulunması başarılı tasarım kavramını oluşturmakla beraber rekabet gücünü artırıcı unsur olmakta ve bu alanda başarıya ulaşmada etkin rol oynamaktadır Başarılı bir tasarım ise hayal gücü, üstün emek ve ek yatırımlara ihtiyaç duymaktadır


Yapılan yatırımların, sarfedilen emeğin ve ürüne dönüşen fikrin korunmasının önemi bu noktada ortaya çıkmaktadır Koruma ile elde edilen, "tasarım hakkı sahibinin izni olmaksızın başka kişilerce tasarımın ticari amaçla kullanımını engeleme hakkı", yapılan yatırımların, hem ekonomik hem de sosyal anlamda geri dönüşümü açısından oldukça önemli olmaktadır Aksi takdirde, özgün ve yeni tasarımlar fikir hırsızlığı, kopyalama ve taklit gibi tehditlerle karşı karşıya kalacak ve bu nedenden ötürü tasarım sahipleri ticari anlamda büyük kayıplara uğrayacaktır

Tasarımımı Nasıl Koruma Altına Alabilirim?


Tasarımlar 1995 yılından bu yana 554 sayılı Kanun Hükmünde Kararname ile bu Kararnamenin Uygulama Şeklini Gösterir Yönetmelik esaslarıçerçevesinde tescil edilerek koruma altına alınmaktadır Tasarım tescili için, "endüstriyel tasarım tescil başvuru formu"nun doldurulması, öngörülen evraklar ile ilgili ücretin yatırılarak bizzat yada posta yolu ile Enstitüye başvuruda bulunulması gerekmektedir


Tasarım Tescili Nasıl Gerçekleşir?

Ülkemizde endüstriyel tasarımların tescil süreci özet olarak şekli inceleme, endüstriyel tasarım siciline kayıt ve yayın, itirazlar ve belgelendirme olarak dört ana işlem sürecinden oluşmaktadır


Şekli İnceleme: Tasarım tescil başvurularının ilgili KHK'nın 3maddesi hükmünce yapılan re'sen inceleme ile başvurunun Yönetmelikte öngörülen hükümler çerçevesinde incelenmesidir Yapılan re'sen inceleme, bu madde altında ifade edilen tasarım ve ürün tanımlarına göre başvuruların incelenmesi ve bu tanımlar dışında kalan başvuruların reddedilmesi işleminden oluşmaktadır Şekli inceleme ise başvuru için gerekli evrakların başvuruda sunulup sunulmadığı, sunulmuş ise bu evrakların ilgili Yönetmelik maddelerinde açıkça ifade edilen nitelikte olup olmadığının incelenmesidir


Tasarım tescil başvurularının şekli eksiklik içermesi durumunda Enstitü, başvuru sahibine veya vekiline bu eksiklerin giderilmesi için süre tanımaktadır Şekli eksiklik olarak bildirilen unsurların süresi içerisinde giderilmemesi, endüstriyel tasarım tescil başvurusunun iptali ile sonuçlanmaktadır


Endü striyel Tasarım Siciline Kayıt ve Yayımlama: Şekli eksiklik içermeyen ya da şekli eksikliği süresi içerisinde tamamlanan tasarım tescil başvurulan Endüstriyel Tasarım Siciline kaydedilir Sicil kaydında yer alacak unsurlar;


• Başvuru numarası ve tarihi,
• Tasarım tescil numarası, tescil tarihi ve tasarımın yayımlandığı bülten tarihi ile numarası,
• Başvuru çeşidi, başvuruda yer alan tasarım sayısı,
• Varsa rüçhan bilgileri,
• Tasarım hakkı sahibinin adı, soyadı / unvanı, tabiiyeti ve adresi,
• Tasarımcı veya tasarımcıların adı, soyadı, adresi,
• Varsa vekilin adı, soyadı, adresi ile varsa vekil firmanın unvanı,
• Tasarım veya tasarımın uygulanacağıürünün adı ve sınıfı,
• Devir, lisans, yenileme, adres değişikliği gibi tasarım tescili ile ilgili kayıtlar,
• Tasarımın görsel anlatımı


Bir tasarım tescil başvurusu, Endüstriyel Tasarım Siciline kayıt neticesinde ilgili ilk Bültende yayınlanır Başvuru sahibinin yayım erteleme talebi olması durumunda tasarım tescil başvurusu iki defa yayınlanır İlk yayında sadece sicil bilgilerine yer verilirken, ikinci yayında sicil bilgileri ile beraber tasarımın görsel anlatımları da yayınlanır


Tescile İ tiraz: İlanı yapılmış bir tasarımla ilgili olarak, gerçek veya tüzel kişiler ile ilgili meslek kuruluşları tasarımın yenilik ve ayırt edici nitelik vasfına sahip olmadığı gerekçesiyle yada hak sahipliğine dayanarak ilân tarihinden itibaren altı ay içinde tasarım teşci! belgesinin verilmesine karşı Enstitü nezdinde itirazda bulunabilirlerYapılan itirazlar öncelikle şekli olarak incelenir ve karşı görüş alınması için başvuru sahibine tebliğ edilir İtiraz edilen tasarımın hak sahipliği ile, yenilik ve ayırt edici nitelik vasfına sahip olup olmadığı, sunulan beigeler ışığında Yeniden İnceleme ve Değerlendirme Kurulu tarafından incelenir

Yapılacak itirazlarda özellikle,
•İtiraz başvuru formunun ve ispatiayıcı bilgilerin iki takım halinde gönderilmesi,

•İtiraza konu olan bilgi ve belgelerin itiraz başvuru formunda belirtilmesi ve sunulan belgelerde itiraza gerekçe gösterilen kısımların açıkça gösterilmesi,
•İtirazların değerlendirilmesinde orijinal tarihli belgelerin dikkate alınması nedeniyle, tarihsiz yada tarihi elle yazılmış olan belgelerin itiraza gerekçe gösterilmemesi,
•İtiraza dayanak gösterilen dergi, katalog, kitap, broşür gibi belgelerin asıllarının gönderilmesi yerine itiraza konu ürün yada ürünlerin yer aldığı sayfalara ait net fotokopilerin noter tasdikli suretlerinin gönderilmesi hususlarına dikkat edilmesi gerekmektedir

Kurul tarafından alınacak karar, "tescilin devamı" yada "kısmen devamı" yönünde olabileceği gibi "tescilin iptali" yönünde de olabilir
Kısmı tescil kararı, çoklu başvurular için geçerli olup, başvuruda yer alan tasarımların sadece bir kısmının Kurul tarafından iptal edilmesidir
Yeniden İnceleme ve Değerlendirme Kurulunun vermiş olduğu karar Enstitünün nihai kararıdır Bu kararın iptaline karşı, kararın tebliğ edildiği tarihten itibaren 60 gün içerisinde ilgili mahkemeye dava açılabilir

554 Sayılı Endüstriyel Tasarımların Korunması Hakkında Kanun Hükmünde Kararname uyarınca, bir tasarım tescil başvurusu başvuru aşamasında "yenilik" ve "ayırt edici nitelik" kriterlerine göre incelemeye tabi tutulmamaktadır Bu nedenle endüstriyel tasarım tescili, uluslararası düzeyde bir kaçülke dışında genel kabul görmüş itiraza dayalı incelemesiz (yenilik ve ayırt edici nitelik açısından) bir sistem olarak tanımlanmaktadır

Koruma şartlan olan yenilik ve ayırt edicilik kriterlerinin mevcut yasamıza göre dünya çapında olması gerekliliği, bilinen ve anonim sayılacak materyallerin neler olduğu hususunun büyük oranda sübjektivite içermesi, böyle bir ayrımın yapılmasında objektif yaklaşımı sağlayacak kriterlerin bulunmaması gibi nedenlerle inisiyatifin araştırma yapacak kişilerde toplanacağı gerçeği daha fazla karışıklığa neden olacağı düşünülmekte ve tasarım tescil sistemi için itiraza dayalı incelemesiz sistem benimsenmektedir

Belgelendirme: 6 aylık yasal itiraz süresi içerisinde endüstriyel tasarım tesciline ilişkin itirazda bulunulmaması yada yapılan itirazlar neticesinde Kurul kararının "tescilin devamı" yada "kısmen devamı" şeklinde olması durumunda tasarım tescil belgesi hazırlanır ve başvuru sahibine yada vekiline gönderilir Yapılan itirazın incelenmesi neticesinde alınan Kurul kararının "tescilin kısmen devamı" şeklinde olması durumunda, tasanm tescil belgesi sadece Kurul tarafından iptal edilmeyen tasarımları içerecek şeklide düzenlenir

Koruma Şartları Nelerdir?

Tasarım tescil sistemi içerisinde bir tasarım ancak "yenilik" ve "ayırt edici nitelik" şartlarını haiz olması koşuluyla korunmaktadır Burada ifade edilen yenilik, bir tasarımın aynısının, başvuru veya rüçhan tarihinden önce dünyanın herhangi bir yerinde kamuya sunulmamış olmasını; ayırt edici nitelik ise, bir tasarımın bilgilenmiş kullanıcıüzerinde yarattığı genel izlenim ile herhangi bir tasarımın böyle bir kullanıcıda yarattığı genel izlenim arasında belirgin bir farklılık olmasını ifade etmektedir

Hangi Tasarımlar Korunamaz?

KHK'da tasarım koruması dışında kalan tasarımlar şöyle belirlenmiştir;

•Yeni ve ayırt edici niteliğe sahip olmayan tasarımlar ile kamu düzeni veya genel ahlaka aykırı tasarımlar,
• Teknik fonksiyonun gerçekleştirilmesinde, tasarımcıya, tasarıma ilişkin özellik ve unsurlarda hiçbir seçenek özgürlüğü bırakmayan tasarımlar,
• Tasarlanan veya tasarımın uygulandığıürünü, başka bir ürüne mekanik olarak monte edebilmek veya bağlayabilmek için ancak belirli biçim ve boyutlarda üretilebilen tasarımlar

Ayrıca Endüstriyel Tasarım koruması;

•Üretim yöntemi,
•Ürünün kullanım amacı,
•Ürünün teknik faydaları,
•Ürünün fonksiyonel özellikleri gibi konuları kapsamamaktadır

Korumadan Kimler Yararlanabilir?

554 sayılı Kanun Hükmünde Kararname ile sağlanan korumadan, Türkiye Cumhuriyeti vatandaşları veya Türkiye Cumhuriyeti sınırları içinde ikametgahı veya idari merkezi bulunan ya da sınai veya ticari faaliyette bulunan gerçek veya tüzel kişiler ile Paris veya Bern Sözleşmeleri yahut Dünya Ticaret Örgütünü Kuran Anlaşmanın eki TRIP's hükümleri dahilinde başvuru hakkına sahip kişiler yararlanır
Bu maddenin birinci fıkrası hükmü kapsamı dışında kalmasına rağmen, Türkiye Cumhuriyeti uyruğundaki kişilere kanunen ve fiilen tasarım koruması tanıyan devletlerin uyruğundaki gerçek veya tüzel kişiler de karşılıklılık ilkesi uyarınca Türkiye'de tasarım korumasından yararlanır

Koruma Süresi ve Yenileme

Tescilli tasarımların koruma süresi başvuru tarihinden itibaren 5 yıldır Ancak bu süre beşer yıllık dönemler halinde yenilenmek suretiyle 25 seneye kadar uzatılabilir

Adres, Unvan ve Nev'i Değişiklikleri

Tasarım hakkı sahibinin, adresini, unvanını veya şirket nev'ini değiştirmesi halinde, bu değişiklikleri Enstitüye bildirmesi gerekmektedir Bu işlemlerin sicile işlenebilmesi için,
Adres değişikliği için:
1) Talep dilekçesi,
2) Ücretin ödendiğini gösterir belge,
3) Vekil varsa vekaletname
Unvan değişikliği için:
1) Talep dilekçesi,
2) Unvan değişikliğini gösterir Ticaret Sicili Gazetesi veya değişikliği gösterir belge,
3) Ücretin ödendiğini gösterir belge,
4) Vekil varsa vekaletname
Nev'i değişikliği için:
1) Talep dilekçesi,
2) Nev'i değişikliğini gösterir Ticaret Sicili Gazetesi veya değişikliği gösterir belge,
3) Ücretin ödendiğini gösterir belge,
4) Vekil varsa vekaletname
belgelerinin verilmesi zorunludur

Hukuki İşlemler

Tasarım tescil başvurusu veya tescilden doğan tasarım hakkının başkasına devredilmesi mümkündür Ayrıca, tasarım hakkından doğan kullanma yetkisi ulusal sınırların bütünü içinde veya bir kısmında geçerli olacak şekilde lisans sözleşmesine konu olabilir Tasarım hakkının miras yolu intikali ve rehnedilmesi de mümkün olmaktadırBu işlemlerin sicile işlenebiimsi amacıyla,

Devir için,

1) Devir alanın ve devir edenin imza ve beyanlarını, tasarım tescil numarasını içeren noter tasdikli devir senedi, yabancı başvurularda devir belgesinin noter tarafından tasdik edilmiş Türkçe tercümesi,
2) Tasarım tescil belgesi aslı,
3) Ücretin ödendiğini gösterir belge,
4) Talep vekil tarafından yapılıyor ise vekaletname
Çoklu başvurularda, tasarımların tümü veya bir kısmı devredilebilir
Lisans için,

1) Lisans alan ve verenin imza ve beyanlarını, lisansa konu olan tasarımın adını, tescil numarasını, çoklu başvuru ise sıra numaralarını, ücretini, süresini belirtir noter tasdikli ve müstenidatlı lisans sözleşmesi,Ücretin ödendiğini gösterir belge,
2) Tasarım tescil belgesi aslı,
3) Talep vekil tarafından yapılıyor ise vekaletname

Miras yoluyla intikal için,

1) Talep dilekçesi,
2) Mahkeme kararının aslı veya ilgili mahkeme veya noter onaylı sureti,
3) Ücretin ödendiğini gösterir belge,
4) Tasarım tescil belgesi aslı,
5) Talep vekil tarafından yapılıyor ise vekaletname

Birleşme için,

1) Talep dilekçesi,
2) Ticaret Sicili Gazetesi veya yetkili mercilerce onaylanmış birleşmeyi gösterir belge, yabancı başvurularda birleşmeyi gösterir belgenin noter tarafından tasdik edilmiş Türkçe tercümesi,
3) Ücretin ödendiğini gösterir belge,
4) Tasarım tescil belgesi aslı,
5) Talep vekil tarafından yapılıyorsa vekaletname
belgelerinin verilmesi zorunludur,

Hükümsüzlük

Tasarım tescilinin hükümsüz kılınması söz konusu olabilmektedir Yetkili bir mahkeme tarafından tasarım tesciline ilişkin hükümsüzlük kararı,
• Tasarımın koruma şartlarına sahip olmağının ispat edilmesi (Yenilik ve ayırt edici nitelik vasfına haiz olmayan tasarımlar, kamu düzeni veya genel ahlaka aykırı tasarımlar, koruma kapsamı dışında kalan tasarımlar)
• Hak sahipliğinin başka kişi veya kişilere ait olduğu ispat edilmişse,
• Sonradan kamuya açıklanan aynı veya benzer nitelikteki diğer bir tasarımın başvuru tarihinin kendisinden daha önce olması halinde
verilebilmektedir
__________________