Eınsteın Albert-Alman Asıllı Abd'li Fizikçi

Albert Einstein (18791955)

bütün insanlık tarihinin en büyük bilim adamlarından biridir Çağdaş fiziğin temellerini atan çalışmaları bugün bile evreni ve evrende gözlediğimiz bütün olayları nasıl yorumlamamız gerektiğine yol gösterir Yahudi bir ailenin oğlu olan Einstein, bugün Almanya Federal Cumhuriyeti'nin sınırları içinde bulunan Ulm'da doğdu ve Münih'te öğrenime başladı Okul yıllarında matematiğe Özel bir ilgi duyarak bu alandaki yeteneğiyle sivrildi

15 yaşındayken ailesi İtalya'nın Milano kentine taşınınca Albert de İsviçre'ye geçerek Zürich Teknik Üniversitesi'ne girdi '1900'de bu üniversitenin kuramsal fizik ve matematik bölümünü bitirdi Bir süre öğretmenlik yaptıktan sonra Bern'deki patent bürosunda çalışmaya başladı Bu görevden arta kalan zamanlarında fizik çalışmalarını sürdürdü ve 1905'te fiziğin gelişmesi açısından büyük önem taşıyan bir dizi inceleme yayımladı


Molekül boyutlarının hesaplanmasına ilişkin yeni bir yöntem önerdiği ilk incelemesiyle Zürich Teknik Üniversitesi'nden fizik doktoru unvanını aldı İkinci çalışması, ilk kez İskoçyalı botanikçi Robert Brovvn'ın (17731858) çiçektozlarında gözlemlediği Brown hareketine ilişkindi

Brown'ın gözlemlerine göre, çiçektozları gibi çok küçük parçacıklar durağan bir sıvının içinde bile hiç durmaksızın rasgele hareket ediyorlardı Daha önceleri bu olayın, rasgele hareket eden sıvı moleküllerinin küçük parçacıklara çarpmasından ileri geldiği düşünülmüştü Einstein bu incelemesinde Brown hareketini tümüyle matematiksel olarak açıkladı


Einstein'ın üçüncü makalesi de gene yıllar önce gözlemlenmiş çok ilginç ve şaşırtıcı bir olaya açıklık getiriyordu Üzerine ışık gönderilen bazı maddelerin elektron yaydığı, ama ışığın şiddeti arttığında yayılan elektronların enerjisinde (hızında) değil, yalnızca sayısında artış olduğu biliniyordu

Einstein, fotoelektrik etki adıyla bilinen bu olayın açıklamasını yaparken ışığın hem dalgalar halinde, hem de enerji yüklü küçük parçacıklar biçiminde yayıldığını öne sürdü Bu parçacıklar, yani bugünkü adıyla fotonlar maddeye çarptığında atomlardan elektronları koparıyor, ama serbest kalan elektronlar maddeden kurtulmaya çalışırken atomların çekim kuvvetiyle enerji kaybediyordu (bak


Einstein'ın aynı yıl yayımlanan dördüncü incelemesi bütün öbür çalışmaları arasında kuşkusuz en önemlisidir Bu makalesinde açıkladığı "özel görelilik kuramı"nı 1916'da daha da genelleştirerek "genel görelilik kuramı"na ulaşmıştır Görelilik kuramı, ışık hızına yakın hızlarda hareket eden bir cismi durağan ya da aynı hızla hareket etmeyen bir gözlemcinin nasıl algılayacağına ilişkindir Einstein' in kuramına göre, cismin kütlesi, uzunluğu, hatta olay süresince zamanın akış hızı cismin hızına bağlı olarak değişir Bunlar, insana inanılmaz gibi gelen devrimci düşüncelerdi ve benimsenmesi oldukça uzun bir zaman aldı

Einstein'ın görelilik kuramlarıyla varılan en önemli sonuçlardan biri de kütle ile enerjinin eşdeğerliliğidir Demek ki, kütle bir enerji biçimi olduğuna göre, kütleçekimini de bir kuvvet olarak değil, uzayda kütlenin varlığından kaynaklanan bir enerji bandı olarak düşünmek gerekir

Bu nedenle, uzaydaki büyük kütleli gökcisimlerinin yakınından geçen ışık ışınlarının doğrultusunda bir sapma olur, bu da uzayın "eğrilmesine" yol açar Einstein, enerji ile kütle arasındaki eşdeğerliliği ünlü E=mc2 bağıntısıyla gösterdi Bu anlatıma göre enerji (E), ışık hızının (c) karesi ile kütlenin (m) çarpımına eşittir Işık hızının karesi çok yüksek bir sayı olduğundan, çok küçük bir kütle çok büyük bir enerjiye eşit olur Einstein'ın özel ve genel görelilik kuramlarına ilişkin makaleleri 1976'da dilimize çevrilerek İzafiyet Teorisi adıyla tek bir kitapta toplanmıştır

Dünyaca ünlü bir bilim adamı olan Einstein, 1914'te Berlin'de yeni kurulan bir araştırma enstitüsünde fizik bölümünün yöneticiliğine getirildi I Dünya Savaşı boyunca Almanya'da yaşadı ve kararlı bir barışsever olarak savaş karşıtı eylemleri destekledi 1918'de de barışı büyük bir sevinçle karşıladı Ama 1933'te Nazi Partisi'nin iktidara gelmesi ve Yahudiler'e karşı yürüttükleri eylemler yüzünden artık Almanya'da yaşaması olanaksızdı

Amerika'ya yerleşerek yaşamının sonuna kadar uğraşacağı "birleşik alan kuramı" üstünde çalışmaya başladı Ne var ki, kuvvetlere ilişkin bütün fizik kuramlarını tek bir kuramda birleştirmeyi amaçlayan bu çalışmasını sonuçlandıramadı
Einstein bütün yaşamı boyunca dünya sorunlarıyla çok yakından ilgilendi

Gerçek bir barışsever olmasına karşın, Hitler Almanya' sında atom bombası yapmak üzere çalışmalara başlanıldığını öğrenince, Almanya ve Japonya'nın böyle bir bombayı kullanmalarını engeller düşüncesiyle atom bombasının ilk kez ABD'de yapılmasına ön ayak oldu Ama II Dünya Savaşı'nda bu bombaların Japonya' daki Hiroşima ve Nagasaki kentlerine atılmasından sonra, atom silahlarının denetlenmesini ve dünya barışının kurulmasını içtenlikle destekledi Alçakgönüllü ve sevecen bir insan olan Einstein aynı zamanda bir müziksever ve yetenekli bir kemancıydı


Işik) Einstein özellikle bu çalışmasıyla 1921 Nobel Fizik Ödülü'ne değer görüldü

Albert Einstein (18791955) bütün insanlık tarihinin en büyük bilim adamlarından biridir Çağdaş fiziğin temellerini atan çalışmaları bugün bile evreni ve evrende gözlediğimiz bütün olayları nasıl yorumlamamız gerektiğine yol gösterir Yahudi bir ailenin oğlu olan Einstein, bugün Almanya Federal Cumhuriyeti'nin sınırları içinde bulunan Ulm'da doğdu ve Münih'te öğrenime başladı

Okul yıllarında matematiğe Özel bir ilgi duyarak bu alandaki yeteneğiyle sivrildi 15 yaşındayken ailesi İtalya'nın Milano kentine taşınınca Albert de İsviçre'ye geçerek Zürich Teknik Üniversitesi'ne girdi '1900'de bu üniversitenin kuramsal fizik ve matematik bölümünü bitirdi Bir süre öğretmenlik yaptıktan sonra Bern'deki patent bürosunda çalışmaya başladı Bu görevden arta kalan zamanlarında fizik çalışmalarını sürdürdü ve 1905'te fiziğin gelişmesi açısından büyük önem taşıyan bir dizi inceleme yayımladı


Molekül boyutlarının hesaplanmasına ilişkin yeni bir yöntem önerdiği ilk incelemesiyle Zürich Teknik Üniversitesi'nden fizik doktoru unvanını aldı İkinci çalışması, ilk kez İskoçyalı botanikçi Robert Brovvn'ın (17731858) çiçektozlarında gözlemlediği Brown hareketine ilişkindi Brown'ın gözlemlerine göre, çiçektozları gibi çok küçük parçacıklar durağan bir sıvının içinde bile hiç durmaksızın rasgele hareket ediyorlardı Daha önceleri bu olayın, rasgele hareket eden sıvı moleküllerinin küçük parçacıklara çarpmasından ileri geldiği düşünülmüştü Einstein bu incelemesinde Brown hareketini tümüyle matematiksel olarak açıkladı

Einstein'ın üçüncü makalesi de gene yıllar önce gözlemlenmiş çok ilginç ve şaşırtıcı bir olaya açıklık getiriyordu Üzerine ışık gönderilen bazı maddelerin elektron yaydığı, ama ışığın şiddeti arttığında yayılan elektronların enerjisinde (hızında) değil, yalnızca sayısında artış olduğu biliniyordu Einstein, fotoelektrik etki adıyla bilinen bu olayın açıklamasını yaparken ışığın hem dalgalar halinde, hem de enerji yüklü küçük parçacıklar biçiminde yayıldığını öne sürdü Bu parçacıklar, yani bugünkü adıyla fotonlar maddeye çarptığında atomlardan elektronları koparıyor, ama serbest kalan elektronlar maddeden kurtulmaya çalışırken atomların çekim kuvvetiyle enerji kaybediyordu (bak Işik) Einstein özellikle bu çalışmasıyla 1921 Nobel Fizik Ödülü'ne değer görüldü
Einstein'ın aynı yıl yayımlanan dördüncü incelemesi bütün öbür çalışmaları arasında kuşkusuz en önemlisidir Bu makalesinde açıkladığı "özel görelilik kuramı"nı 1916'da daha da genelleştirerek "genel görelilik kuramı"na ulaşmıştır Görelilik kuramı, ışık hızına yakın hızlarda hareket eden bir cismi durağan ya da aynı hızla hareket etmeyen bir gözlemcinin nasıl algılayacağına ilişkindir Einstein' in kuramına göre, cismin kütlesi, uzunluğu, hatta olay süresince zamanın akış hızı cismin hızına bağlı olarak değişir Bunlar, insana inanılmaz gibi gelen devrimci düşüncelerdi ve benimsenmesi oldukça uzun bir zaman aldı


Einstein'ın görelilik kuramlarıyla varılan en önemli sonuçlardan biri de kütle ile enerjinin eşdeğerliliğidir Demek ki, kütle bir enerji biçimi olduğuna göre, kütleçekimini de bir kuvvet olarak değil, uzayda kütlenin varlığından kaynaklanan bir enerji bandı olarak düşünmek gerekir Bu nedenle, uzaydaki büyük kütleli gökcisimlerinin yakınından geçen ışık ışınlarının doğrultusunda bir sapma olur, bu da uzayın "eğrilmesine" yol açar Einstein, enerji ile kütle arasındaki eşdeğerliliği ünlü E=mc2 bağıntısıyla gösterdi Bu anlatıma göre enerji (E), ışık hızının (c) karesi ile kütlenin (m) çarpımına eşittir Işık hızının karesi çok yüksek bir sayı olduğundan, çok küçük bir kütle çok büyük bir enerjiye eşit olur Einstein'ın özel ve genel görelilik kuramlarına ilişkin makaleleri 1976'da dilimize çevrilerek İzafiyet Teorisi adıyla tek bir kitapta toplanmıştır


Dünyaca ünlü bir bilim adamı olan Einstein, 1914'te Berlin'de yeni kurulan bir araştırma enstitüsünde fizik bölümünün yöneticiliğine getirildi I Dünya Savaşı boyunca Almanya'da yaşadı ve kararlı bir barışsever olarak savaş karşıtı eylemleri destekledi 1918'de de barışı büyük bir sevinçle karşıladı Ama 1933'te Nazi Partisi'nin iktidara gelmesi ve Yahudiler'e karşı yürüttükleri eylemler yüzünden artık Almanya'da yaşaması olanaksızdı Amerika'ya yerleşerek yaşamının sonuna kadar uğraşacağı "birleşik alan kuramı" üstünde çalışmaya başladı Ne var ki, kuvvetlere ilişkin bütün fizik kuramlarını tek bir kuramda birleştirmeyi amaçlayan bu çalışmasını sonuçlandıramadı

Einstein bütün yaşamı boyunca dünya sorunlarıyla çok yakından ilgilendi Gerçek bir barışsever olmasına karşın, Hitler Almanya' sında atom bombası yapmak üzere çalışmalara başlanıldığını öğrenince, Almanya ve Japonya'nın böyle bir bombayı kullanmalarını engeller düşüncesiyle atom bombasının ilk kez ABD'de yapılmasına ön ayak oldu Ama II Dünya Savaşı'nda bu bombaların Japonya' daki Hiroşima ve Nagasaki kentlerine atılmasından sonra, atom silahlarının denetlenmesini ve dünya barışının kurulmasını içtenlikle destekledi Alçakgönüllü ve sevecen bir insan olan Einstein aynı zamanda bir müziksever ve yetenekli bir kemancıydı