Ceza Hukuku

Ceza hukuku





Genel hükümlerSuç · Teşebbüs
Kast · TaksirUluslararası suçlarSoykırım · Göçmen kaçakçılığı
İnsan ticaretiKişilere karşı suçlarAdam öldürme · Adam yaralama · İşkence
Eziyet · Cinsel saldırı
Çocukların cinsel istismarı · Tehdit
Şantaj · Cebir · Hakaret
Hırsızlık · Yağma
Mala zarar verme · DolandırıcılıkTopluma karşı suçlarParada sahtecilik
Resmî belgede sahtecilik · Müstehcenlik · FuhuşMillete ve devlete karşı suçlarZimmet · İrtikap · Rüşvet
Görevi kötüye kullanma · İftira · Yalan tanıklık · Yalan yere yemin · Suçluyu kayırma
Türklüğü, Cumhuriyeti, Devletin kurum ve organlarını aşağılama · Devletin birliğini ve ülke bütünlüğünü bozmak
· Anayasayı ihlâl · Halkı askerlikten soğutmaCeza hukuku, suç ve ceza kavramlarını inceleyen kamu hukuku bölümüdür Genel ve özel ceza hukuku olarak ikiye ayrılır (ceza genel ve ceza özel olarak da ifade edilmektedir)
Genel ceza hukukunun konusu suç kavramının maddi ve manevi unsurlarıyla tanımı, ceza hukukuna hakim olan genel ilkeler, ceza kavramının tanımı, suçu ortadan kaldıran nedenler, cezayı azaltan ve ortadan kaldıran nedenler gibi bütün suçlar için geçerli olan ilke ve teorilerdir
Özel ceza hukukunun konusu ise ülkenin kanunlarına göre suç sayılan eylemlerin neler olduğu, bunların kapsam ve sınırları, birbirlerinden ayrılan yönleri ile bu suçlara öngörülen cezalardır
Ceza hukuku geniş anlamda ceza yargılaması usülunü de içerirken dar anlamda anlamda ceza yargılaması ceza hukukunun dışında kalır

Ceza hukukunun temel ilkeleri

Ceza hukukun en önemli iki temel ilkesi suçta ve cezada kanunilik ilkesi ve suçta ve cezada kusur ilkesidir

1 Suçta ve cezada kanunilik ilkesi (nulla poena sine lege)

Suç ve bunun karşılığı olan cezanın ancak kanun ile belirlenmesidir Bu temel ilke, 5237 sayılı Türk Ceza Kanunu'nun 2 maddesinin 1 fıkrasında yer almaktadır: "Kanunun açıkça suç saymadığı bir fiil için kimseye ceza verilemez ve güvenlik tedbiri uygulanamaz" Bu da suç tanımının belirgin ve açık biçimde kanunla düzenlenmesini gerektirir Belirsiz ve muğlak ifadelerle suç tanımlanamaz (nulla poena sine lege certa)
Kanunilik ilkesinin gerektirdiği bir başka şart da, aleyhe olan kanunun geçmişe yürüyemeyeceğidir Yani, işlendiği sırada suç olmayan bir fiilden dolayı, sonradan fiilin suç olarak düzenlenmesi nedeniyle kimse cezalandırılamaz (nulla poena sine lege praevia)
Gene kanunilik ilkesinin getirdiği bir başka koşul da failin aleyhine kıyas yasağıdır Hukuk biliminde kıyas, kanunda boşluk bulunması halinde bu boşluğun en benzer hukuk kuralı bulunarak doldurulmasını ifade eder Ceza hukukunda kıyas, 5237 sayılı Türk Ceza Kanunu'nun 2 maddesinin 3 fıkrasında "Kanunların suç ve ceza içeren hükümlerinin uygulanmasında kıyas yapılamaz" şeklinde belirtildiği üzere uygulanamaz (nulla poena sine lege stricta)

2 Suçta ve cezada kusur ilkesi

Ceza hukuku anlamında kusur, bir fiilin isnat yeteneği mevcut bir kimse tarafından bilerek ve istenerek işlenmesidir Yani, failin cezalandırılabilmesi için fiili bilerek ve isteyerek yapmış olması gerekir Bu ilkeden de ancak fiili bizzat işlemiş failin cezalandırılabileceği ilkesi türetilmiştir Bu ilke de 5237 sayılı Türk Ceza Kanunu'nun 20 maddesinin 1 fıkrasında yer almaktadır: "Ceza sorumluluğu şahsîdir Kimse başkasının fiilinden dolayı sorumlu tutulamaz"

Suçun unsurları

Bir fiilin cezalandırılacak bir suç teşkil etmesi için belli unsurların mevcut olması gerekir Suçu oluşturan temel unsurlar, kanuni unsur, maddi unsur, hukuka aykırılık unsuru ve manevi unsurdur

1 Kanuni unsur (tipiklik)

Kanuni unsur, işlenmiş bulunan bir fiilin ceza kanununda düzenlenen suç tanımına birebir uygun olmasıdır Bu unsura tipiklik adı da verilmektedir Örneğin, hırsızlık suçunun gerçekleşmesi için failin "zilyedinin rızası olmadan başkasına ait taşınır bir malı, kendisine veya başkasına bir yarar sağlamak maksadıyla bulunduğu yerden alması" gerekir Kanunda tanımlanan bu unsurlardan biri yoksa, mesela alınan malın zilyedinin rızası varsa, hırsızlık suçunun kanuni unsuru oluşmaz

2 Maddi unsur (hareket/fiil)

Suçun meydana gelebilmesi için failin bir fiil işlemesi gerekir Fiilden kasıt, insanın kendi iradesiyle dış dünyayı değiştiren bir iş ortaya çıkarmasıdır Mesela refleks hareketleri veya epilepsi hastasının bilincini kaybettiğinde gerçekleştirdiği hareketler fiil unsuru taşımaz

3 Hukuka aykırılık unsuru

İşlenen fiil hukuk düzeniyle uyuşmazlık içindeyse hukuka aykırılık unsuru tamamlanır İlke olarak kanuni unsuru gerçekleştiren bir hareket hukuka aykırıdır Ancak, ceza hukuku hukuka aykırılığa bir takım istisnalar getirerek, kanuni unsuru tamamlayan bazı fiillerin hukuka uygun olacağını belirlemiştir, bunların başlıcaları şunlardır:
Kanunun hükmü ve amirin emri (TCK m 24/1)
Meşru savunma ve zorunluluk hâli (TCK m 25)
Hakkın kullanılması ve ilgilinin rızası (TCK m 26)

4 Manevi unsur (kusur)

Suçu gerçekleştiren son unsur kanuni tipikliği mevcut hukuka aykırı fiilin isnat yeteneği var olan bir kimse tarafından bilerek ve isteyerek yapılmasıdır Bu unsur aynı zamanda, ceza hukukunun evrensel ilkelerinden biri olan kusursuz suç ve ceza olmaz ilkesinin suçu oluşturan unsurlara yansımasıdır