Göktürk Devletleri - Birinci Göktürk Devleti, Kuruluşu Ve Gelişmesi

**Prof. Dr. Sinsi** · 09-11-2012

Göktürk Devletleri - Birinci Göktürk Devleti, Kuruluşu ve Gelişmesi
Göktürk Devletleri - Birinci Göktürk Devleti, Kuruluşu ve Gelişmesi

BİRİNCİ GÖKTÜRK DEVLETİ, KURULUŞU VE GELİŞMESİ

Juan-Juanlara karşı ayaklanan Töleslerin isyanını bastırmada büyük yararlılıklar gösteren Bumin (Bumm), kendisini Juan-Juan hükümdarı ile eşit bir seviyede görüyordu

Bu yüzden hükümdarın kızı ile evlenmek istedi

Bu isteği kabaca reddedilen Bumin, Batı Tabgaç Devleti 'nden bir prenses ile evlendi

Tabgaçlarm da desteğini alan Bumin Juan- Juanlara saldırarak, ağır bir yenilgiye uğrattı

Juan- Juan hükümdarı intihar etti

Bu büyük başarı üzerine istiklâlini ilân eden Bumin, "İl-Kağan" unvanını alarak Birinci Göktürk Devleti'ni kurdu (552)

Büyük Hun İmparatorluğu'nun da başkenti olan, kutsal Otüken şehrini devletin merkezi yapan Bumin aynı yıl öldü

Devletin kuruluşunda Bumin'le birlikte önemli roller üstlenen kardeşi İstemi Yabgu, bu sırada batı kesimlerini idare ediyordu

İstemi batıda fetihlere devam ederken, Ötüken'de tahta çıkan Bumin'in oğlu Kolo ve bunun erken ölümü üzerine kağan olan Bumin'in diğer oğlu Mukan (553-572) zamanında devlet en kudretli çağına ulaştı

Dirayetli bir hükümdar olan Mukan Kağan, önce Juan-Juanlara büyük bir darbe vurarak bunların devletine son verdi (555)

Daha sonra doğuda Kitanları ve kuzeyde Kırgızları hakimiyetleri altına aldı

İstemi'nin batıdaki faaliyetleri sonucunda, Ak Hun ve Maveraünnehir halkı Çin'den yardım isteyince, Mukan Kağan Çin'i baskı altına alarak, bu yardıma engel oldu

İstemi Yabgu (552-576) kısa zamanda, Altayların batısını Işık Göl ve Tanrı Dağları'na kadar hakimiyetine aldı

İran'da hakimiyet süren Sâsâni İmparatorluğu'nun Şehinşahı Anuşirvan ile anlaşarak Ak-Hun (Eftalitler) Devletini ortadan kaldırdı

Topraklan Ceyhun (Amu-derya) Nehri sınır olmak üzere iki devlet arasında paylaşıldı (557)

Maveraünnehir Fergana'nın bir kısmı, Batı Türkistan'ın güneyi, Kaşgar, Hoten vb

gibi Orta Asya kervan yolu üzerindeki önemli yerler Göktürklerin eline geçmiş oldu

Fakat Sâsânî İmparatoru Anuşirvan bu durumdan memnun olmamıştı

Ticaret yolundaki Maveraünnehir'i ele geçirmek istiyordu

Huzursuzluk çıkarmak için, ipek ticaretinde önemli rol oynayan ve Türklere bağlı olan Soğd halkının faaliyetlerini yasakladı

Böylece Türkleri ipek ticareti vergisinden mahrum etmek isteyen Anuşirvan İstemi'nin gönderdiği elçileri de öldürttü

09-11-2012	#1
Prof. Dr. Sinsi	Göktürk Devletleri - Birinci Göktürk Devleti, Kuruluşu Ve Gelişmesi Göktürk Devletleri - Birinci Göktürk Devleti, Kuruluşu ve Gelişmesi Göktürk Devletleri - Birinci Göktürk Devleti, Kuruluşu ve Gelişmesi BİRİNCİ GÖKTÜRK DEVLETİ, KURULUŞU VE GELİŞMESİ Juan-Juanlara karşı ayaklanan Töleslerin isyanını bastırmada büyük yararlılıklar gösteren Bumin (Bumm), kendisini Juan-Juan hükümdarı ile eşit bir seviyede görüyordu Bu yüzden hükümdarın kızı ile evlenmek istedi Bu isteği kabaca reddedilen Bumin, Batı Tabgaç Devleti 'nden bir prenses ile evlendi Tabgaçlarm da desteğini alan Bumin Juan- Juanlara saldırarak, ağır bir yenilgiye uğrattı Juan- Juan hükümdarı intihar etti Bu büyük başarı üzerine istiklâlini ilân eden Bumin, "İl-Kağan" unvanını alarak Birinci Göktürk Devleti'ni kurdu (552) Büyük Hun İmparatorluğu'nun da başkenti olan, kutsal Otüken şehrini devletin merkezi yapan Bumin aynı yıl öldü Devletin kuruluşunda Bumin'le birlikte önemli roller üstlenen kardeşi İstemi Yabgu, bu sırada batı kesimlerini idare ediyordu İstemi batıda fetihlere devam ederken, Ötüken'de tahta çıkan Bumin'in oğlu Kolo ve bunun erken ölümü üzerine kağan olan Bumin'in diğer oğlu Mukan (553-572) zamanında devlet en kudretli çağına ulaştı Dirayetli bir hükümdar olan Mukan Kağan, önce Juan-Juanlara büyük bir darbe vurarak bunların devletine son verdi (555) Daha sonra doğuda Kitanları ve kuzeyde Kırgızları hakimiyetleri altına aldı İstemi'nin batıdaki faaliyetleri sonucunda, Ak Hun ve Maveraünnehir halkı Çin'den yardım isteyince, Mukan Kağan Çin'i baskı altına alarak, bu yardıma engel oldu İstemi Yabgu (552-576) kısa zamanda, Altayların batısını Işık Göl ve Tanrı Dağları'na kadar hakimiyetine aldı İran'da hakimiyet süren Sâsâni İmparatorluğu'nun Şehinşahı Anuşirvan ile anlaşarak Ak-Hun (Eftalitler) Devletini ortadan kaldırdı Topraklan Ceyhun (Amu-derya) Nehri sınır olmak üzere iki devlet arasında paylaşıldı (557) Maveraünnehir Fergana'nın bir kısmı, Batı Türkistan'ın güneyi, Kaşgar, Hoten vb gibi Orta Asya kervan yolu üzerindeki önemli yerler Göktürklerin eline geçmiş oldu Fakat Sâsânî İmparatoru Anuşirvan bu durumdan memnun olmamıştı Ticaret yolundaki Maveraünnehir'i ele geçirmek istiyordu Huzursuzluk çıkarmak için, ipek ticaretinde önemli rol oynayan ve Türklere bağlı olan Soğd halkının faaliyetlerini yasakladı Böylece Türkleri ipek ticareti vergisinden mahrum etmek isteyen Anuşirvan İstemi'nin gönderdiği elçileri de öldürttü