Karadeniz Bölgesi'nin Halk Oyunları Nelerdir? Karadeniz Bölgesi'nin Halk Oyunları

Karadeniz Bölgesi'nin Halk Oyunları Nelerdir? Karadeniz Bölgesi'nin Halk Oyunları
Karadeniz Bölgesi'nin Halk Oyunları Nelerdir? Karadeniz Bölgesi'nin Halk Oyunları
Doğu Karadeniz Halk Oyunları

Doğu Karadeniz koy ve köylerimizin serhada (sınır boyuna) kadar ki hayat durumları (ve müvazî - paralel sıradağların içerden elverdiği bucaklarda ki eşik şartlar) içinde oyunun arz ettiği çeşit ve fark bölgelenişleri dikkati çeker Oyuncular elele tutuşmuş oldukları halde kollarını havaya kaldırırlar Kemençeci ortada olup onun bir işaretiyle oyun başlar Bir müddet (süre) düz hareketle devam edilir, sonra yine kemençenin bir işaretiyle oyun "aşağı alınır" ki oyuncuların ilk en coşkun ânı işte bu sıradır: Ala aşağı!

Şarkının türkünün söylenmesi: Kemençeci, önce söylenecek türkünün veya m'ni dizisinin havasını vurur Bu hazırlıktan maksat; "söylenecek türküyü söyleyeceklere ezgisi bakımından hatırlatmak"tır

Türkü, ya kemençeci tarafından veya oyunculardan bir kısmınca, yahut da cümlesi (hepsi) bir ağızdan olmak üzere söylenir Ağızla söyleniş, havanın kemençede ikinci defa çalınmaya başlanışıyla birlikte girer Bir m'ninin söylenip bitmesinin ardından ikinci beyit nakarat olarak tekrarlanır

Oyuncular, eğer şarkı (türkü) söylüyorsa, her m'ni arasında susup aynı parçayı kemençenin yalnız olarak bir defa tekrarlanmasına fırsat bırakırlar Bu saz (çalgı) tekrarlaması sırasında bazen oyuncular sözleri söylememekle beraber âdeta sesle kemençeleşirler, yeni gıvgıvılı taklitle kemençeye eşlik ve çenebazlık ederler Esasen, kemençenin oku Rizeli'nin dilbazlığından mülhem (ihamla, esinle) bir çığır kazanabilmiştir Denilse yanlış olmaz halka veya yarım halka istenildiği kadar çevrilmekte devam eder

M'nilerin beğenilip tutunmuşları sayısız ve bazıları pek kıdemlidir (eskidir) İrtic'len (doğaçlama) söylenenleri onlardan ayrı tutulmalıdır Çünkü o anda yazı veya bellekte tutulamayanları hemen unutulacaktır Bellenip tekrarlanabilenlerden yayıllanmış örnekler çoktur:

İşte gemi geliyor
Yelkenleri kumaştan
Ne anam var ne babam
Yaratıldım ben taştan
Cığaramın dumanı
Keseyi nefesimi
Bir türkücük söylesem
Tanır mısın sesimi?
Kemençenin telleri
Sarmayı direkleri
Ne hayındır ne hayın
Nenemin yürekleri
Kemençe çala çala
Ağrıdi bileklerim
Burada yârim yoktur
Yanayi yüreklerim
Gidin kayıklar gidin
Yârima sel'm idin
Yârimin uykularını
Gözüne haram edin
Kemençeyi gel beri
Sana türkü söyleyim
Yârim burada yoktur
Kimle gönül eyleyim?

Çoruh boyu ki Hopa ve yöresinde oyunlar karakterce farklı olurlar Çoruh boyu derken Artvin, Borçka, Murgul, Maradit, Macahel ve Şavşat bölgesini kastediyoruz Bu grup oyunlar daha ziyade Trabzon - Rize oyunlarını andırırlar Figürleri daha belirgin, biraz da karışıkçadır Sonra, Trabzon - Rize Horonları az çok benzeştikleri ve hiç değilse andırışlı karakter gösterdikleri halde, Çoruh boyu oyunları kendi aralarında açık başkalıklar gösterirler

Bu bölgede tek bir milli giyim tespit edilemiyor Trabzon - Rize kıyafetiyle Erzurum giyimi arası bir elbiseyle karşılaşıldığı gibi, daha sonra benimsenmiş olması gereken (ki bunun böyle olduğu muhakkaktır da) külot pantolon ve belden kemerli, dik yakalı, göğüsleri cepli ve kenarları işlemeli gömlekten ibaret bir kıyafete de sık sık tesadüf edilir

Çalgı, daha ziy'de davul - zurnadır

Oyunlar, iki grupta dikkate alınabilir:

A Horonlar

Deli Horon : Coşkun Çoruh
Düz Horon : Durgun Çoruh
Ermeni Barı : Ata Barı
Orta Batum

B Tek Oyunlar:

Sarı Çiçek
Karabağ
Uzundere
Teşi

Bugün Horonlar, yukarda gösterildiği üzere çoğu zaman orijinal adlarıyla değil de karşılarında yazılı yeni nispetli sıfatlarıyla (adlarıyla) anılıyorlar

Hopa ve yöresini oyunlarının çalgısı çoğu zaman Tulum'dur

Orijinal kıyafet Trabzon - Rize dolaylarının eski mahalli giyimine benzer Burada da zamanla ve geç yıllarda külot pantolon, kemerli belinin etekleri pantolonun üstüne sarkan gömlekten ibaret bir giyimin benimsenildiği seyrek de olsa bir ara moda halinde görülmüştür

Oyunlarının karakteri, Trabzon - Rize çeşitlerinin özelliğini taşırlar Figürlerde de az çok andırışma vardır Yalnız biraz daha yeknesaktırlar (tekdüze, monotondurlar) Başlıcaları şunlardır: Rize, Papil't, Yüksek, Hemşin, Çarışka (Çar) Horonları

Sonuncusunun yani Çarışka (Çar Oyunu)nın çarlıkla ne al'kası olduğu bilinmiyor Adına Türkiye'nin başka taraflarında rastlanmadığı gibi, Ruslarca h'len oynanmadığı, rejim, gereğince açıktır Her ne olursa olsun, şimdiki karakteriyle mahalli zevke göre değişikliğe uğradığında hiç şüphe yoktur