Cismin Tanımı? - Cisim Nedir? - Cismin Anlamı - Cisim Hakkında

Cismin Tanımı? - Cisim Nedir? - Cismin Anlamı - Cisim Hakkında
Cismin Tanımı? - Cisim Nedir? - Cismin Anlamı - Cisim Hakkında

selamu aleyküm cisimin tanımı

Cisimin Tanımı? - Cisim Nedir? - Cisimin Anlamı - Cisim Hakkında

Uzunluğu, genişliği, derinliği olan ve bu ne*denlerle evrende yer kaplayan şeye cisim de*nir Başka bir ifadeyle bir yer kaplayan, aynı zamanda kütlesi ve ağırlığı olan ve doğada ele*ment, bileşik yaia bunların karışımları halin*de bulunan şeyler cisim olarak tanımlanabilir Sözgelimi kimya biliminde çişimin; kütleyle elektriğin bir arada madde halinde görünüşü şeklindeki tanımı böyledir
Cismin oluşmasında proton, nötron ve elek*tron tanecikleri temel birimler olup bunların her birinin belli bir kütlesiyle elektrik yükleri bulunmaktadır Bu üç taneciğin belli oranlar-
da birleşmcleriyle elementler meydana gelir Bugün sayıları yüzü bulan elementler proton oranına göre belirlenmektedir Bir atom, pro*ton ve nötronların bir arada toplandığı çekir*dek ile bunun etrafındaki elektronlardan oluş*muş bir yapı özelliği arzeder Kimyasal alanda ortaya çıkan her tür olay, yani birleşme ve ay*rılmalar atomun elektron yapısındaki değişim*lere bağlıdır Doğada atomların çekirdekleri sağlam yapılı olduklarından, geleneksel müda*hale yöntemlerinin etkisi ne kadar şiddetli ol*sa bile, hiçbir değişiklik göstermezler (Geç*mişte simyacıların altın elde etmek için baş*vurdukları işlemlerin başarısız olmalarının ne*deni böylece anlaşılır olmaktadır)
İzafiyet teorisine göre, kütleyle enerji arasın*da herhangi bir fark sözkonusu olmadığı İçin, cisim büyük şiddetle yoğunlaştırılmış bir ener*jiden ibaret görülmektedir Bu anlamda De-nıokriios tarafından cismin meydana getirile*mez (yaratılamaz) ve yok edilemez şeklinde belirtilen temel özellik olarak ileri sürülen gö*rüşünün doğruluğu tartışmalı hale gelmekte*dir Çünkü cisim başka enerji biçimlerinden meydana geldiği gibi, aynı oranda başka ener*ji şekillerine de dönüşebilmektedir ki, enerji*nin ışığa dönüşümü böyledir
Cisim, duyularla algılanır Basit ve mürek*kep olmak üzere ikiye ayrılır Mürekkep cisim de mailde ve suret olmak üzere iki öğeden olu*şur
Bir başka açıdan cisimleri dış görünüşlerine, sertliklerine, iletkenliklerine, yoğunluk, uçucu*luk veya ışığı geçirmelerine vb göre çeşitli sı*nıflara ayırmak mümkündür Ancak cismin ka*tı,sıvı, gaz halinde bulunması uygun şartların oluşmasıyla ilgilidir İnsan bir kısım nitelikleri algılar ve bu algılamada düzenli bîr tekrar gö*rürse yani aynı nitelikleri sürekli olarak birlik*te algılarsa, o takdirde belirli bir cismin varlı*ğından sözedilcbilir Bu bakımdan bir cismin mekanda insandan (algılayan süjeden) bağım*sız bir şekilde varolduğu kabul edilir Böylece bir cismin üç boyutlu «İması ve bir kütlesinin bulunması şeklinde iki niteliğinin vurgulanma*sı mümkün olur
Ne var ki, cismin bu şekilde tanım felsefede tartışmalara yol açmıştır Buna göre algıların dışında, bu algıların nedeni olarak bağımsız cismin varlığını kabul edenler (ki bunlara Re*alistler denilir) ve bunların karşısında algıları*mızdan cisme geçebilmek İçin bîr sıçrama yap*mak gerektiğini, çünkü algımızı cisme bağla*yan herhangi bir şeyin sözkonıısu edilemeye*ceğini, dolayısıyla tek güvendiğimiz şeyin algı*larımız olduğunu savunan görüş vardır Sonuç, olarak cisim üc kastedilen doğrudan doğruya algılarımızdan başkası değildir ki, bu görüş sa*hiplerine de Sübjektif İdealistler, denilir
İslâm düşüncesinde cismin, cevherden ve cevherle kaim olan arazdan meydana geldiği hususunda ittifak vardır Cisim, atomların bir*leşmesinden meydana gelen ve bölünebilen bir varlık olarak görülmüş, bu düşünceyle ele alınmıştır
İslam Kelama lan arasında gerek tanım, ge*rekse açıklamada farklılık gösteren cismin söz*lük anlamı, İri yaratılışlı ve şahsi leştin im iş var*lıkların yapı ve uzuvlarıdır Genel olarak akıl*cı filozofların anlayışına uygun bir tarzda ci*sim en, boy, derinlik olmak üzere üç boyutlu varltk şeklinde tanımlanır Parçalanması veya parçalara ayrılması cismin esasını değiştir*mez
Demek oluyor ki, Kclamcılar arasında cis*min ianımı, cevheri ferilerin (atomların) bir*leşmesiyle meydana gelen ve aynı zamanda bö*lünebilen varlık şeklinde kabul görmüştür Cürcani'y^ göre cisim, varlıkların esası olan beş cevherden biridir (Tarifen) Bütün bunlar*dan sonra Kelamcıların ve filozofların ianım ve açıklamaları şu hususların teshilini müm*kün kılar: a) Parçalanabildi ve esasları başlı başına güç olan parçacık (cüz)ların birleşmele*ri sonucunda cisim oluşmaktadır; b) Bölünc-meyen en küçük cevherlerin birleşmesi cismi meydana getirmektedir Yani sonsuz ve başlı başına bir güç olan cevherin münferit halin*den cisim ortaya çıkar Böylece cisim asılları güç olan; fakat sonsuz olmayan parçacıklar*dan oluşmaktadır
Cisim, cevherle arazdan meydana gelir Cev*her kendi zatıyla kaimdir, başlı başına yer tu-tarvevarlığını hissettirir Buna 'Ayaıı'da denilir Araz ise başkasına bağlı olarak yer tutar ve varlığını hissettirir Ayan, basit ve mürek*kep olmak üzere ikiye ayrılır Basit olanına Ccvherü'l-Fcrd'adı verilir Bölünemcyen bu en küçük parçaya 'Cüz'ü lâ Yctecezzâ' denir Mürekkep Ayan ise en az iki cevherin birleş*mesinden meydana gelir
Eş'arilerve Mutezile, Özellikle de Karmati-Icr cismin ianım ve açıklamalarında farklı an*layış sergilerler Ayrıca Eş'ari Kclamcılar cev-her-i ferdin cisim haline dönüşmesinde başka bir cevher-i ferd İle kaynaşması konusunda an*laşmazlığa düşmüşlerdir Sözgelimi Bakıllani (ölm1013), cevlıer-İ ferdin (atom) mekanda bulunmuş halini "kevn" (oluş) olarak nitelen*direrek, onun durma, hareket etme, ayrılma ve birleşme şeklinde dört konumda bulunaca*ğını ileri sürer Bu bağlamda cismin meydana gelmesinde cevher-i (ercilerin birleşmelerinin doğal sonucu olarak dürtüşme, bitişme, kay*naşma ve ayrılma durumlarını birer "araz" biçi*minde değil, dışarıda kalan bir kavram olarak düşünmekledir Oysa Kelamcıların birçoğu cismin meydana gelmesinde cevlıer-İ fertlerin kaynaşma ve bitişmelerinde sözkonıısu edilen dört "araz"ı onların dışında kalan gerçek var*lıklar şeklinde düşünürler
Mutezile İse "araz"ın belirli sayıda olduğu ve sonsuz olamayacağı görüşündedir Fakat bu "araz"ııı gerçek bir varlık olduğunu kabul et*meyen bazı Eş'ari Kelamcılar, "kcvıV'in ko*num ve durumuna göre "araz" türlerinin arta*bileceğini ileri sürerek İmkan alanında kalan "araz"ın sonsuz olabileceğini ifade ederler
Kısacası cismin en küçük parçalara kadar ay*rılabileceği ya da bir durumdan başka bir du*ruma geçebileceği kabul edilmekle beraber, bu değişim cismin özünde değil, sadece nite*liklerinde olmaktadır Bu bakımdan Vaci-bü'l-Vücud'un cismi konusunu açıklamak mümkün olabilmekledir Cismin cevher ve arazlardan oluştuğunu benimseyen Kelamcı*lar, gerçekle aıom teorisini açıklamaktadırlar Fakat bunların atomculuğu Demokritos'un maddeci atomculuğundan ayrı olarak Allah'ın birliğini, cismin ayrı oluşunu ve ebediliğini ka*nıt için kullanan bir sistem olmuştur
Özetlemek gerekirse Kelamcılar, cismin cev*herle arazdan meydana geldiğini kabul eder*ler Allah hakkında cisim lafzım kullanmazlar Cismi meydana getiren cevher ve araz hadis*tir, sonradan varolmuştur Ama Allah kadim*dir Varlığın temelinde cevherin olduğunu ka*bul eden gruba Cevheriyye adı verilir Cevhaiy-ye'nin bir grubu maddi cevheri, diğer grubu da ruhi cevheri inkar ederler Arazziyye'yc gö*re ne cevher, ne madde, ne ruh vardır
Cemil ÇİFTÇİ Bk Araz; Cevher

Daha geniş bilgi için BURAYA (Cisim Nedir? Cisim Neye Denir? Cisimler Hakkında - Cisimin Tanımı Nedir?) tıklayınız

cisim -smi

isim Arapça cism

1 Doğada element, bileşik veya bunların karışımları hâlinde bulunan, kütlesi ve ağırlığı olan, duyularla algılanabilen şey
2 Gövde, beden, vücut:
"Yataktaki örtülü cisim dertop olmuş şeklini, hareketsizliğini muhafaza ediyor"-

Birleşik Sözler
basit cisim
billur cisim
gök cismi