Mantar Nedir? Mantar Çeşitleri Nelerdir? Mantarlar Hakkında Bilgiler Nelerdir?

Mantar Nedir? Mantar Çeşitleri Nelerdir? Mantarlar Hakkında Bilgiler Nelerdir?
Mantar Nedir? Mantar Çeşitleri Nelerdir? Mantarlar Hakkında Bilgiler Nelerdir?



Tatlı bitkilerden bir sınıf Kök, sap, yaprak gibi organları yoktur Şapkalılar, küfler ve birhücreliler olmak üzere üç takıma ayrılırlar
Şapka mantarlar, kırlarda, nemli çayır ve gübreliklerde yetişen, renk renk şapkalarıyla görülen mantarlardır Toprak üstü bölümleri bir sap ile değişik renkli bir şapkadan ibarettir Bu takımın mantarları, yiyecek olarak kullanılır Zehirli ve zehirsiz cinsleri vardır Zehirli olanların üzerleri lekelidir ve gümüş kaşığı karartır
Küf mantarlar, bunlar daha çok miçelyum ipliklerden meydana gelmiş mantarlardır Patates, ekmek, peynir gibi yiyeceklerin üzerinde yaşayarak onları küflendirirler Pek çok çeşitleri vardır Son yılların en faydalı ilâçlarından olan Antibiyotikler (Penisilin, Streptomisin, Kloromisetin) küf mantarlarından elde edilirler

MANTARLAR klorofil içermeyen, bu yüz*den de yaşamları için gerekli besini üreteme*yip dış kaynaklardan sağlayan bitki benzeri canlılardır
Yapıları ve yaşam biçimleri açısın*dan gerçek bitkilerden çok farklı özellikler taşıyan bu canlıların yeryüzünün hemen her yerine dağılmış 100 bini aşkın türü vardır Bazıları tekhücreli ve ilkel, bir bölümü ise çokhücreli ve gelişkindir Çok karmaşık bir grup oluşturan mantarlar geleneksel sınıflan*dırma sistemlerinde bitki olarak kabul edilir ve bitkiler âleminde sınıflandırılır Oysa gü*nümüzde bu canlıları ayrı bir âlem altında toplama eğilimi daha yaygındır

Toprakta, suda ve havada yani hemen her yerde bulunan bu canlılar doğrudan hayvan*lar ve bitkiler ya da bunların artıkları (ölü organik maddeler) üzerinde yaşarlar Birbi*rinden çok farklı yapıda olabilen mantarların biçim ve boyutları, çıplak gözle görülemeye*cek kadar küçük ilkel mantarlardan, nemli orman ve çayırlarda yetişen şapkalı mantarla*ra kadar değişir Çürük meyve, bayatlamış ekmek ve peynir gibi çeşitli yiyecekler ile çürümüş odun ve deri gibi bazı maddelerin üzerinde çoğalarak sarımsı ya da mavimsi yeşil renkli küf katmanı oluşturan küf mantar*ları ile ekmek ve bira yapımında kullanılan mayalar da bu gruptandır Ayrıca, tekhücreli ilkel cıvık mantarlar, yaşlı ağaçların üzerinde rafsı katmanlar oluşturan kav mantarları ve çeşitli bitkilerde hastalıklara yol açan pas mantarları ile yanık mantarları da bu grupta yer alır
Ayrıca bak Maya

Mantarlar çok basit yapılı canlılardır Ger*çek bitkiler gibi kök, gövde ve yaprakları bulunmayan bu canlılar "hif" denen dallanmış ince iplikçiklerden oluşurlar Bu iplikçiklerin oluşturdukları dokuya miselyum denir Hifler yani mantar iplikçikleri kolaylıkla beslenebi*leceği herhangi bir ortamda örneğin bir odu*nun, toprağın ya da yiyeceklerin üzerinde hızla büyüyerek gelişir
Eğreltiotları ve suyosunları gibi mantarlar da tohumlarla değil sporlarla ürer Spor, üzerinde koruyucu bir örtü bulunan ve pro-toplazma içeren, çıplak gözle ayırt edemeye*ceğimiz minik bir hücredir Çok hafif oldu*ğundan en ufak bir esintide bile uçuşarak çevreye dağılabilir Bu yüzden dünyanın he*men her yerinde hatta Kuzey Kutup Bölgesi'nde bile havada sporlara rastlanır Çevreye dağıldıktan sonra bir süre canlılığını koruya*bilen spor hücreleri nemli bir yüzeye kondu*ğunda gelişerek hif oluşturur

Mantarların sporları ya doğrudan hifler üzerinde ya da özel sporkeselerinde oluşur Bunları taşıyan yapıya yani spor üreten or*ganlara da sporofor denir Örneğin, şapkalı mantarların şemsiyeye benzeyen organları aslında bir sporofordur Eğer, yenebilen yani zehirsiz bir şapkalı mantarın şapkasının altına bakacak olursanız merkezden çevreye doğru ışınsal olarak yayılan yan yana dizilmiş ince levhacıklar görürsünüz "Lamel" denen bu levhacıkların üzerinde yeni mantarlar üretebi*lecek milyonlarca spor hücresi bulunur

Mantarlar Nasıl Beslenir

Mantarlar klorofil içermedikleri için fotosen*tez yapamazlar yani bitkiler gibi kendi besin*lerini üretemezler (bak bitki) Bunun yerine besinlerini dış kaynaklardan başka bir deyişle bitki ve hayvanlarca üretilmiş organik madde*lerden sağlarlar Bunun için çevredeki besinleri dönüştürürler Bitkisel ve hayvansal artıklar gibi ölü organik maddeler üzerinde yaşayan mantarlara çürükçül, doğrudan canlı bitki ya da hayvanlardan beslenen mantarlara ise asa*lak mantarlar denir Örneğin, şapkalı mantar*ların çoğu çürükçül, tarım ürünlerine büyük çapta zarar veren pas mantarları ise asalaktır Bir de suyosunlarıyla birleşerek ortaklaşa bir yaşam sürdüren mantarlar vardır, bu ortakya*şar canlılara liken adı verilir

MANTAR: Tüm dünyada onbinlerce çeşidi bulunan mantar protein ve demir açısından çok zengindir Ayrıca mantarda A, B, D, P ve K vitaminleri ile kalsiyum, potasyum, fosfor ve bakır mineralleri de bulunur
Mantarın Faydaları: İçerdiği Protein değeri sayesinde etin yerini tutar Bağışıklık sistemini güçlendirerek hastalıklara karşı direnci arttırır Göze ve vücuda kuvvet verir Bedensel ve zihinsel gelişimi destekler Öğrenme yeteneğini arttırır Yorgunluğu giderir Bol miktarda demir minerali içeren mantar, kansızlığa iyi gelir Kandaki kolesterol oranını düşürerek kalp ve damar hastalıları ile kalp krizine karşı koruyucu etki gösterir
Mantar Nasıl Kullanılır? Protein değeri yüksek bir besin olmakla birlikte yağ oranı düşük olduğu için mantar diyetlerde sıklıkla kullanılır Mantar lezzetli ve besleyici bir besin olmakla birlikte zehirli pek çok türü olduğu için yabani mantar uzman kişiler tarafından toplanmalı ve dikkatli tüketilmelidir Bu nedenle kültür mantarlarını tercih etmek daha sağlıklı olur Ayrıca, mantar vücutta üre asidi bıraktığı için Romatizmalılara tavsiye edilmez

Yenilebilir mantar türleri

• Agaricus campestris
• Amanita caesarea
• Armillaria mellea
• Boletus badius
• Boletus bovinus
• Boletus edulis
• Boletus elegans
• Boletus luteus
• Cantharellus cibarius
• Chroogomphus rutilus
• Coprinus comatus
• Craterellus cornucopioides
• Fistulina hepatica
• Hydnum coralloides
• Hydnum repandum
• Hygrophorus chrysodon
• Lactarius deliciosus
• Lactarius salmonicolor
• Lactarius volemus
• Lepiota procera
• Morchella conica var deliciosa
• Morchella esculanta var rotunda
• Phlegmacium variecolor
• Pleurotus cornucopiae
• Pleurotus ostreatus
• Polyporus squamosus
• Polyporus sulphureus
• Rhizopogon luteolus
• Russula delica
• Sparassis crispa
• Tricholoma terreum

Mantar Yetiştiriciliği

KÜLTÜR MANTARI YETİŞTİRİCİLİĞİ

Kültür mantarcılığında şapkalı mantar(Abisporus) en çok yetiştirilen mantar Toprak üstünde bulunan beyaz renkli sap şapka denen kısımdır Toprak altında ise kökleri bulunur Şapkanın alt kısmındabirbirine az çok paralel ince yapılı lameller bulunmaktadır Bu lamellerin arasında bulunan sporlar gözle görülmeyecek kadar küçüktür ve uygun ortamda çimlenerek miseller oluşturur Miseller ise ortama yayılarak yoğunlaşır ve mantarı meydana getirir

Mantar kendisi için gerekli tüm besin maddelerini hazır olarak almak zorundadır Mantarların beslenmesi için gerekli olan ortam, çeşitli organik(sap, saman, yaprak vb bitkisel artıklar) maddelerin ayrıştırılması ve bazı elementleri ilavesi sonucu özel yöntemlerle hazırlanır Özel şekilde hazırlanan bu ortama mantar yetiştiriciliğinde “kompost” adı verilir

Mantarların belirli sıcaklık, nem ve havalandırma gibi belirli istekleri vardır Bu şartlar sağlandığı takdirde yıl boyu mantar gerçekleştirilebilir Mantarlar farklı gelişim devrelerinde farklı iklim isteklerine sahiptir

Misel Ön Gelişme Devresi

Mantar misellerinin komposta ekiminden missellerin kompost içerisinde geliştiği ve bu komposta misel iplikçileri tamamen kapladığı devredir Bu devrede missellerin gelişmesi için kompost içerisindeki optimumum sıcaklık, 23-25 derece, oda nisbi nemi de %80-90 oranında olmalıdır bu sıcaklık derecesinden misel ön gelişme devresini 12-15 günde tamamlar

Örtü Toprağı Devresi

Gelişme dönemini bitiren % 75-80 misel sarması gerçekleşmiş olan kompostun üzerine, daha önce dezenfekte edilmiş takriben 35-5 cm kalınlığındaki örtü toprağı (torf-turba) %70 nemli olarak kompost yüzeyine serilir

Toprak örtümünden sonra ilk günlerde ortam sıcaklığı 20 derece civarında olmalıdır İlk çıkışlar görüldükten sonra 15-17 dereceye düşürülmelidir Nem ise %80-90 olmalıdır Üst toprağın örtümünden sonra uygun şartlar sağlandığı takdirde yaklaşık 3 hafta sonra ilk çıkış başlar Takriben 30-60 gün verimde devam eder

Hasat:

Mantar hastalıkları genellikle örtü toprağı örtümünü izleyen 20-22’ci günlerde başlar Mantar şapkaları 25-5 cm olduğunda hasadı tekniğe uygun olarak yapılmalıdır

*mantar loş, ısı ve nem durumu ayarlanabilen, havalandırılması kolay olabilecek yerlerde yetiştirilmelidir

*Mağaralar yılın belli mevsimlerinde boş kalan soğuk hava depoları, seralar, evin kullanılmayan bodrum veya kilerlerinde mantar yetiştiriciliği yapılabilir

*Mantar %90’a yakın su içerir Yağ ve karbonhidrat miktarı az, protein bakımından zengindir B kompleks ve C vitaminleri bol miktarda bulunur Kalorisi düşük olup, 100 gr Mantar, 20-30 kalori vermektedir Ayrıca yağ oranı çok az olması nedeniyle mantar iyi bir diyet yemeği olarak önerilmektedir Yüksek miktarda K,P,Ca ve çok az miktarda da Fe içermektedir Mantarın muhafaza ve yiyecek olarak değerlendirme alnları oldukça fazladır Bunlardan taze olarak saklama, konserve işlemi, derin dondurma, kurutma, hazır çorba, sos, ketçap ile turşu yapımı en yaygın olanlarıdır

*Kültür mantarı üretimi son yıllarda hızlı gelişme eğilimindedir Bu gelişmeye bağlı olarak, kültür mantarı yetiştiriciliği genel prensiplerini açıklayan bilgilere duyulan istek de gün geçtikçe artmaktadır

*Diğer tarım ürünlerine göre oldukça farklı yetiştirme tekniklerinin uygulandığı bu üretim faaliyetinde yüksek verim, kaliteli ürün ve karlı bir üretimin sağlanmasına yardımcı olabilecek bilgilere Tarım İl ve İlçe Müdürlüklerinden temin edebilirsiniz