Prof. Dr. Sinsi
|
Kuran Nelerden Bahseder? Kuran'ın İçeriği Kur'an-İ Kerim'de Bulunan Konular Nelerdir?
1 KURAN İSLAM DİNİNİN TEMEL KAYNAĞIDIR
Kuran; sözlükte okumak, toplamak, bir araya getirmek gibi anlamlara gelir Terim olarak ise Hz Peygambere vahiy yoluyla indirilmiş, Fâtiha Suresi ile başlayıp Nâs Suresi ile biten son ilâhî kitaptır
Bu kitap’ta Allah, öğütlerini, emir ve yasaklarını peygamberi vasıtasıyla bizlere iletmiştir
Kur’an-ı kerim İslâm dininin temel kaynağıdır Bir konuyla ilgili olarak İslam dini açısından hüküm verilirken Kur’an başvurulacak olan ilk kaynaktır Kur’an insanlara en doğru yolu gösteren ilâhî bir rehberdir Kur’an’da Allah ile insan, insan ile insan ve insan ile evren arasındaki ilişkileri düzenleyen ilkeler yer alır Kur’an iyilik yapanlar için müjdeleyici ve kötülük yapanlar için ise uyarıcıdır Kuran’da bu durum şöyle açıklanır: “Şüphesiz ki bu Kur’an en doğru yola iletir; iyi davranışta bulunan müminlere, kendileri için büyük bir mükafat olduğunu müjdeler ”
Kur’an’ın getirmiş olduğu esaslar, insanları hem dünyada ve hem de ahirette mutluluğa ulaştırmayı hedefler Bu konu da Kur’an da şöyle buyurulur: “Ey insanlar! Size Rabbiniz’den bir öğüt, gönüllerdekine bir şifa, müminler için hidayet ve rahmet gelmiştir ”
Kur’an’ın hükümleri evrenseldir Her zaman ve her yerde geçerlidir Onun hükmü kıyamete kadar sürecektir Kur’an’ın içeriğini ve özelliklerini belirleyen Yüce Allahtır Bunun içindir ki Kur’an her devirde insanlığın ihtiyaçlarına cevap verecek ve insanlığı yüceltecek durumdadır İnsanı yaratan Allahtır Bunun içindir ki insanın ihtiyacının neler olduğunu da en iyi Allah bilir
2 KUR’AN-I KERİM’İN TARİHİ
Kur’an ilk defa 610 yılı Ramazan ayında Hira mağarasında gelmeye başlamıştır İlk gelen ayetler Alak Suresinin ilk beş ayetidir Bundan sonra yaklaşık 23 yıl içersinde Kur’an bölüm bölüm gelmiştir
Kur’an’ın bölüm bölüm indirilmesi onun anlaşılmasını ve uygulanmasını kolaylaştırmıştır Bu durum eğitimin tedricilik ilkesine yöneliktir Kur’an ayetleri indirilirken hem ezberleniyor ve hem de yazılıyordu Sahabe inen ayetleri öğrenmek ve ezberlemek için büyük gayret gösteriyordu Ayrıca namazda da Kur’an’dan belli bölümler okunması gerekiyordu
Peygamberimiz inen her ayeti “vahiy kâtipleri” olarak bilinen kişilere yazdırmış ve kontrol etmiştir Kur’an ayetleri başta kağıtlar olmak üzere, deri, beyaz yassı taş gibi çeşitli yazı malzemelerine yazılmıştır
Cebrail, her yıl ramazan ayında o zamana kadar inen ayetleri peygamberimize okur, daha sonra da Peygamberimiz Cebrail’e okurdu Bu uygulama Peygamberimizin vefatından önceki Ramazan ayında iki kez yapılmıştır Bu şekilde Cebrail sure ve ayetlerin Kur’an’daki sıralarını Peygamberimize bildiriyordu
Peygamberimizin sağlığında Kur’an yazıya aktarılmakla beraber kitap haline getirilmemişti Çünkü vahiy devam ediyordu ve ayet ve surelerin yerleri indirildikten sonra belli oluyordu Peygamberimiz’in sağlığında böyle bir şeye zaten ihtiyaç duyulmamıştı Fakat Peygamberimizin vefatından sonra vahiy metinlerinin bir kitapta toplanması zarureti ortaya çıktı Hz Ebu Bekir’in halifeliği sırasında Yemame savaşında çok sayıda hafızın şehit olması bazı Müslümanları endişelendirmiş ve Hz Ebu Bekir döneminde Kur’an metinleri bir kitapta toplanmıştır Bu işi Zeyd bin Sabitin başkanlığında vahiy katiplerinden oluşan bir komisyon üstlendi Kur’an’ın kitap haline getirilmiş haline Mushaf denildi
Hz Osman döneminde ise İslâm coğrafyası çok genişledi Değişik yerlerde Kur’an’ın okunması konusunda lehçe farklılıkları ortaya çıktı Hz Osman anlaşmazlıkların ortadan kalkması için bir komisyon oluşturdu Bu komisyonun başkanlığını da Zeyd bin Sabit yapıyordu Titiz bir çalışmanın sonunda Kur’an çoğaltıldı Çoğaltılan Kur’an nüshaları Kûfe, Basra, Şam, Yemen, Bahreyn gibi çeşitli yerlere gönderildi Bu nüshalardan biri de bugün İstanbul’da Topkapı Sarayı Müzesinde bulunmaktadır
Hz Osman’ın çoğalttırdığı Kur’an nüshalarında hareke ve nokta yok idi Araplar için bu sorun değildi Çünkü onlar harekesiz ve noktasız da Kur’an’ı anlıyorlardı Fakat Arap olmayan milletler Müslüman olunca onlar Kur’an’ı harekesiz ve noktasız okuyamıyorlardı Bunun üzerine Emeviler döneminde büyük dil bilgini Ebu’l-Esved tarafından Kur’an harekelenmiştir
3 KUR’AN İLE İLGİLİ BAZI KAVRAMLAR
3 1 Kur’an’ın İç Düzeni ile ilgili kavramlar (Ayet, Sure, Cüz, Mushaf)
Ayet: Sözlükte , işaret, delil, mucize, ibret gibi anlamlara gelir Terim olarak ise Kur’an’ın surelerini oluşturan cümle ya da cümle gruplarına ayet denir Ayetler çok nadir kelime ve harf olarak da görülürler Hatta bir sayfadan oluşan ayetler de vardır Kur’an’da 6666 ayet vardır Ayetlerin sıralaması vahiy yoluyla bildirildiği kabul edilmektedir Kur’an’ın ilk inen ayetleri Alak suresinin ilk beş ayetidir
Sure: Sözlükte yüksek rütbe, mevki, şeref, binanın kısmı veya katları manasına gelir Terim olarak ise Kur’an’ın değişik sayıda ayetlerden oluşan bölümlerine sure denir Kur’an’da 114 sure vardır Tevbe suresi hariç diğer sureler Besmele ile başlar Kur’an’ın en kısa suresi 3 ayetten oluşan Kevser suresi; en uzun suresi de 286 ayetten oluşan Bakara Suresidir Kur’an’ın ilk suresi Fâtiha ve son suresi ise Nâs suresidir Kur’an’ın son 10 suresi kısa olduğundan namazda okunur Bundan dolayı bu surelere namaz sureleri denilir Mekke döneminde gelen ayet ve surelere Mekkî Sure yada Mekkî ayet denilir Mekkî sureler daha çok inanç konularından bahseder Hicretten sonra Medine’de gelenlere ise Medenî sure yada Medeni ayet denir Medeni sureler daha çok ibadet, toplumsal ilişkiler gibi konulardan bahseder
Cüz: Kur’an’ın her bir 20 sayfalık bölümüne cüz denir Kur’an’da toplam 30 cüz vardır
Mushaf: Peygamber Efendimiz döneminde dağınık halde bulunan Kur’an metinlerinin onun vefatından sonra iki kapak arasına toplanmış ve sayfalandırılmış anlamına getirilmiş haline Mushaf denir
5 2 Kur’an’ın Okunması ile ilgili kavramlar(Tecvid, Mukabele, Hatim, Hafızlık)
Tecvid: güzelleştirmek, daha iyi bir hale getirmek anlamına gelir Terim olarak ise Kur’an’ı güzel biçimde okumak için uyulması gereken kuralları içeren bir ilim dalıdır Kur’an’ın güzel okunması Müslümanların geleneklerin de önemli bir yer tutar Peygamberimiz: “Kur’an’ı seslerinizle güzelleştiriniz ” buyurmaktadır
Mukabele: Kur’an’ın karşılıklı okunup takip edilmesidir Kur’an’ın vahyedilmeye başlamasından sonraki her Ramazan ayında Peygamberimiz ve Cebrail o zamana kadar inen ayetleri karşılıklı olarak birbirlerine okuyorlardı Bu durum 23 yıl sürmüştü İşte Müslümanlar arasında yaygın olan ramazanda mukabele okuma geleneği, bir bakıma Peygamberimiz ile Cebrail arasındaki karşılıklı okuma örnek alınarak uygulanmıştır
Hatim: Bir şeyi sona erdirmek anlamına gelmekte olup Kur’an’ı baştan sonuna kadar usulüne uygun okumaya hatim denmektedir
Hafızlık: Kur’an’ın baştan sonuna kadar ezberlenmesine hafızlık, Kur’an’ı ezberleyen kişiye de hâfız denir Peygamberimiz Kur’an öğrenimini tavsiye etmiş ve bu konu da “Sizin en hayırlınız Kur’an’ı öğrenen ve öğretenlerinizdir ” buyurmuştur
5 3 Kur’an’ın anlaşılmasına Yönelik Kavramlar (Meâl, Tefsir)
Meal: Meâl bir şeyin amacı ve varacağı yer olup terim olarak Kur’an ayetlerinin anlamını aslıyla aynı değil, fakat aslına yakın olarak ifade etmektir Kur’an-ı Kerim’in aslıyla aynısını başka bir dile bütün dilsel özellikleriyle çevirmeye tercüme denir ki, Kur’an’ın tercümesi mümkün değildir Bu yüzden Kur’an tercümesi çalışmalarına meâl denir
Tefsir: Bir manayı açığa çıkarma, bir şeyi yorumlamak demek olup terim olarak ise; Kur’an’ın sahasında uzman kişilerce (Müfessir) açıklanması ve yorumlanmasıdır Bu yorumlama işi ilâhi vahyin insan tarafından anlaşılması için kaçınılmaz bir sonuçtur Hayat devam ettiği sürece de yorumlama işi devam edecektir Çünkü Kur’an insanın ulaşabileceği en ileri boyutlardan haber vermekte ve kıyamete kadar insanlığın ihtiyacını karşılayacak bir kitaptır Tefsir işiyle ilgilenen uzmanlara ise Müfessir denir
4 KURAN-I KERİM’İN BELLİ BAŞLI KONULARI
4 1 İnanç
İnanç esasları ile ilgili ayetler Kur’an’da önemli bir yer tutmaktadır Çünkü iman dinin temelini oluşturmaktadır İnan esasları 6 ana başlıkta toplanabilir Bunlar: 1 Allah’a inanmak , 2 meleklere inanmak, 3 Peygamberlere inanmak, 4 Kitaplara inanmak, 5 Kaza ve Kadere inanmak 6 Ahirete inanmaktır
İman’ı tarif edecek olursak Hz Muhammed’in Allah’tan getirdiği her şeyi gönülden kabullenmek ve tasdik etmek olarak tarif edebiliriz Dolayısı ile iman dediğimiz zaman Allah ve Peygamber kavramları karşımıza çıkar Bu ise bakıma Kelime-i Şehadette belirtilmiştir Kelime-i Şehâdet ise “Eşhedü en lâilâhe illallâh ve eşhedü enne Muhammeden abdühü ve Rasûlüh” (Anlamı:Ben şahitlik ederim ki Allah’tan başka ilah yoktur ve ben şahitlik ederim ki, Muhammed Allah’ın kulu ve elçisidir ) diye ifade edilir
4 2 İbadet
İbadet Allah’a yaklaşmak ve onun rızasını kazanmak için yapılan şeylerdir Yüce Allah ile kullar arasındaki ilişki ibadetler ile kurulur Başlıca ibadetler ise namaz, oruç, hac ve zekat olarak ifade edilebilir
4 3 Ahlâk
Ahlâk, insanın inanç ve ibadet yoluyla, Allah ile kurduğu ilişkinin her türlü tutum ve davranışına yansımasıdır Ahlâkın diğer bir boyutu da Allah’a olan bağlılığının samimiyet derecesini gösterir Allah’a inanan ve ibadet eden bir müslümanın davranışları da bu yönde şekillenir Müslüman, bu anlamda yardımsever, sorumluluk sahibi, kötülüklerden sakınan, insanlarla ilişkilerinde adaleti gözeten, kin, nefret, düşmanlık gibi kötü duygu ve düşüncelerden uzak duran kimsedir Dinimiz ahlâka büyük önem vermiştir Kur’an Peygamberimizin bizim için bir ahlak örneği olduğunu şöyle bildirmiştir “Andolsun ki, Rasûlullâh, sizin için, Allah’a ve ahiret gününe kavuşmayı umanlar için ve Allah’ı çok zikredenler için güzel bir örnektir Peygamberimiz de “İslâm güzel ahlaktır ” diyerek ahlâkın dindeki önemine dikkat çekmiştir Kaynakwh:
5 KÜLTÜRÜMÜZDE KUR’AN’IN YERİ VE ÖNEMİ
Kur’an’ın kültürümüz içersinde önemli bir yeri vardır Kur’an bireysel ve toplumsal hayatımızda önemli bir yer tutar Kültürümüzün önemli öğelerinden dil, sanat ve edebiyatımızda Kur’an’ın getirdiği değerlere çokça rastlanır Dilimize Kur’an’dan pek çok kavram yerleşmiştir Allah, Rab, Mevlâ, tövbe, melek, hak, ibadet dua gibi kavramlar bunlardan sadece bazılarıdır
Toplumda Kur’an’da geçen güzel adların çocuklara isim olarak verildiğini görürüz Yasin, Tâhâ, Nur, Yunus, Yusuf, Lokman, İbrahim, Meryem bunlara örnektir Ahmet Yesevi, Yunus Emre, Mevlana, Hacı Bektaş Veli gibi edebiyatçılarımız eserlerinde Kur’an’da yer alan motiflere çokça yer vermişlerdir
“Canım bende oldukça Kur’an’ın kuluyum,
Seçilmiş Muhammed’in yolunun toprağıyım,
Birisi sözlerimden bundan başka söz naklederse,
O nakledenden de bezmişim ben, bu sözlerden de bezmişim ” dizelerinde Mevlana Kur’an’ı ne kadar önemsediğini göstermiştir
Örf ve adetlerimizde de Kur’an’ın etkisini görürüz Hastalara, yoksullara, yetimlere, yolda kalmışlara yardım etmek, büyüklere saygı, küçüklere sevgi, ana-babaya hürmet Kur’an’ın öğütlerindendir
Cami, ev, iş yeri gibi pek çok mekanda Kur’an’ın çeşitli ayetleri duvarları süslemektedir Kaynakwh:
Kur’an’ın çeşitli makamlarda okunması da kültürümüzde önemli bir yer tutar Düğün, cenaze, mevlit ve sünnet gibi törenlerimizde güzel sesli kimseler tarafından Kur’an okunur
Ek olarakta geçmişte yaşamış olan kişilerin kıssası bulunur
|