Karagöz Oyunun Özellikleri – Gölge Oyununun Kişileri Ve Bölümleri Nelerdir?

Karagöz oyunun Özellikleri – Gölge Oyununun Kişileri ve Bölümleri Nelerdir?
Karagöz oyunun Özellikleri – Gölge Oyununun Kişileri ve Bölümleri Nelerdir?
Karagöz, bir gölge oyunudur Bu oyun, deriden kesilen ve tasvir adı verilen birtakım şekillerin (insan, hayvan, bitki, eşya vb) arkadan ışıklandırılmış beyaz bir perde üzerine yansıtılması temeline dayanır
Gölge oyununun önce Çin’de (MÖ 2 yüzyıl) veya Hint’te çıktığı söylentileri vardır Evliya Çelebi ise Karagöz ile Hacivat’ın Anadolu Selçuklu Hükümdarı Alaaddin Keykubat zamanında (13 yüzyıl) yaşamış gerçek kişiler olduğunu belirtir
Halk arasındaki bir söylentiye göre ise Karagöz ile Hacivat, Sultan Orhan (14 yüzyıl) zamanında Bursa’da bir cami yapımında çalışmış işçilerdir İkisi arasındaki nükteli konuşmalar, diğer işçileri oyaladığı için Sultan Orhan tarafından öldürtülmüşlerdir Daha sonra Şeyh Küşteri, Hacivat ve Karagöz’ün deriden yapılmış tasvirlerini oynatmış ve onların şakalarını tekrarlamıştır Bu nedenle Karagöz perdesine Küşteri Meydanı da denir
İslâm dünyasında 11 yüzyılda sözü edilmeye başlanan bu oyuna hayal-i zili (gölge hayali) adı verilmiştir
Karagöz oyunu, özellikle 17 yüzyıldan sonra oldukça yaygınlaşmıştır 19 yüzyılda Karagöz, kısaca, hayal oyunu diye anılmış, bu oyunu oynatan sanatçılara da hayalî (hayalci, Karagözcü) denmiştir
Karagöz oyunu, halk kültürünün ortak ürünüdür Bu oyunlarda işlenen çeşitli konuları kimin düzenlediği belli değildir Karagöz, tuluata dayandığı için oyunun sözlerini, her sanatçı, oyun sırasında kendine göre düzenler Karagöz oyunları 19 yüzyılda yazıya geçirilmeye başlanmıştır
Karagöz oyununun bölümleri:
• Mukaddime (Giriş): Oyunun başlangıç bölümüdür Perdede görüntü verilmeden önce müzik başlar Sonra konuya uygun olarak bir görüntü verilir Hacivat Of… hay, Haak! diyerek perde gazeline başlar
• Muhavere (Söyleşme): Karagöz ile Hacivat arasında geçer Muhavere iki bölüme ayrılır: Bunlar, fasılla ilişkisi olan ve fasılla ilişkisi olmayan bölümlerdir Muhaverede yalnız, Hacivat ve Karagöz bir oyun oynar Bu oyun, önce olmayacak bir olayın gerçekleşmiş gibi anlatılmasıyla başlar, sonra bunun düş olduğu anlaşılır
• Fasıl (Oyun): Oyunun kendisidir Hacivat ve Karagöz’den başka oyun kişileri fasılda görünürler Karagöz oyunları genellikle adlarını bu bölümün içeriğinden alır
• Bitiş: Bu bölüm çok kısadır Karagöz, oyunun bittiğini haber verir, kusurlar için özür diler, gelecek oyunu duyurur Karagöz’le Hacivat arasında kısa bir söyleşme geçer Bu söyleşmede oyundan çıkarılacak sonuç da belirtilir
Karagöz oyununun kişileri:
Karagöz oyununun en önemli kişileri Karagöz ile Hacivat’tır Karagöz okumamış halkı; Hacivat ise aydın ya da yarı aydın kimseleri temsil eder Oyunda konuya göre türlü meslek, yöre ve uluslardan kişiler, kendi şiveleriyle taklit edilir Karagöz oyununun diğer önemli kişileri şunlardır:
Çelebi (Genç, züppe bir mirasyedi) Kürt (Hamal, bekçi)
Altı Kulaç Beberuhi (Cüce ve aptal) Arnavut (Bahçıvan, korucu, bozacı)
Tuzsuz Deli Bekir (Sarhoş, zorba) Acem (Zengin tüccar)
Efe (Zorba) Ak Arap (Dilenci, kahve dövücüsü)
Matiz (Sarhoş) Zenci Arap (Lala, köle)
Zenne (Kadın) Yahudi (Bezirgan)
Kastamonulu (Oduncu, bekçi) Ermeni (Kuyumcu)
Bolulu (Aşçı) Frenk ve Rum (Doktor, terzi, tüccar, meyhaneci)
Kayserili (Pastırmacı) Lâz (Kayıkçı, kalaycı)
Rumelili (Pehlivan, arabacı) Tiryaki (Lâf ebesi)
Karagöz oyununun dağarcığı:
Bilinen Karagöz oyunlarının sayısı çoksa da Karagöz oyununun klâsik dağarcığı yirmi sekiz tanedir