Asya Kıtası, Budacılık Ve İslâmlık, Sömürgecilik Ve Bağımsızlık, Asya

Budacılık ve İslâmlık

Hindistan'da *Buda (MÖ 558-478)tarafmdan, Brahmacılığa tepki
478) olarak kurulan Güneydoğu Asya'nın her yerinde kenarları yukarıya kıvrık kat kat damlı pagodalar yükseldi *Kamboçya'da Khmerler görkemli tapınaklar (Angkor Vat, Bayon) yaptılar; bunlarda Hindu ve Buda tarzı birbiriyle kaynaşmıştır
Muhammet peygamberin (570-632) gelişiyle *Araplar, Hıristiyanlık tek gibi tanrıya (Allah) dayanan biri benimsediler Araplarin yaydığı dini İsIâmlık, Hindistan'a da yerleşti
Bugün Hindistan Yarımadaslı'nda 140 milyon müslüman yaşar: birçok kimse, en çok müslümanın Arap ülkelerinde bulunduğunu sanır, oysa en çok müslüman Hindistan'dadır, islâmlık oradan Uzakdoğu'ya ve Endonezya'ya kadar yayılmıştır

sömürgecilik ve bağımsızlık

XVI yüzyıldan başlayarak, deniz e-gemenliği, Avrupalılara, Asya imparatorluklarına sataşma olanağı verdi Portekizliler, Hollandalılar, İngilizler ve Fransızlar, önce basit ticaret acenteleri kurmakla işe başladılar Ama, Asya ülkelerine ayak bastıktan sonra, oralarda egemenlik kurdular Büyük Britanya'nın Hindistan'ı ele geçirmesi (1751-1877) batılı devletlere Çin yolunu açtı; onlar da açgözlülükle işe koyuldular Ruslar Japon Denizi kıyılarına yerleşip Vla-divostok'u kurdular, Japonlar Kore'ye ve Tayvan'a (Formoza) yerleştiler Fransa, Koşinşin'i işgal etti (1862), Kamboçya üzerinde himaye kurdu (1863-1864), Tonkin ile Annam'ı ele geçirdi (1882-1883)
Avrupalılar görüşlerini, askerlik ve sanayi tekniklerini Asya'ya getirdiler Ama batının Asya'ya elkoyması, XX yüzyılda, Asya ülkelerinin uyanmasına yol açtı

Asya Avrupa'dan kurtuluyor

Sömürgeleştirilmiş Asya devletleri, siyasal bağımsızlıklarını ya barışçı yoldan veya uzun mücadelelerden sonra elde edebildiler Irak daha 1932'de İngiliz vesayetini kaldırıp attı, ama öteki ülkelerin sonra özgürlüklerine kavuşabildiler
1946'da Filipinler Amerika Birleşik Devletleri'nin elinden kurtuldu Aynı yıl, Fransız mandası altındaki ülkeler (Suriye, Lübnan) bağımsızlık elde ettiler Sonra 1949 ile 1954 arasında birbiri ardından İndonezya, Hindistan, Birmanya, Seylan (Sri Lanka) ve Çinhindi bağımsızlığa kavuştu Bununla birlikte, resmen bağımsız olan bazı devletler, siyasa! ve ekonomik bakımdan gene de büyük devletlere bağlı kaldılar Artık askerî güce gerek yoktur, para gücü yeter Buna yeni-sömürgecilik denir
Bu değişikliklerin yanı sıra Asya, içeriden de değişmek zorunda kaldı Bunun en ilgi çekici Örneği Çin'de oldu; Çinliler, İngilizlerle Japonları kovduktan sonra, 1946'da komünist rejimi benimsediler

sürekli çatışmalar

İkinci Dünya Savaşı sırasında mJit tefiklerin işgal ettiği Kore, bugün bir birinden ayrı iki devlete bölünmüş tür 1946'dan 1976'ya kadar Vietnam da da durum aynı idi Vietnam Fransızlara karşı yürütülen birinci savaş (Çinhindi Savaşı, 1946-1954) sırasında olduğu gibi sosyalist Kuzey Vietnam'ın Amerika Birleşik Devletlerine desteklenen Güney Vietnam'a karşı yürüttüğü yirmi yıl süren (1955-1975) ikinci savaş sırasında da bölünmüş durumda kaldı Ülke ancak 1976'da tek bir devlet haline gelebildi
Batı Asya'da ise petrol yonündfen Arap ülkeleri yabancı vesayetinden kurtulma çabasındadır
Bir *İsrail Devleti'nin kurulmasy la (1948) ortaya çıkan Filistin sorunu bu ülkeyle Arap komşuları arasında dört savaşın patlak vermesine yol açmıştır

eşitsiz bir ekonomik düzey

Toprakların nispeten yoksul oluşu iklim düzensizlikleri, yağış dağılımındaki eşitsizlikler, teknik ve malzeme yetersizliği, arazinin adaletsiz paylaşılması, geleneklerin ağırlığı Asya'yı uzun süre az gelişmiş, sadece yiyecek maddeleri üreten, geçim için gerekli bir kıta olarak bırakmıştır
Hindistan gibi aşırı kalabalık ülkeler, ciddî açlık sorunuyla karşı karşıyadır Kurak bölgelerde (örneğin *Türkiye, * Afganistan), yaşam koşulları hâlâ çok çetindir

Buna karşılık bazı ülkeler tam bir ekonomik atılım içindedir Çin 1949'dan beri sanayileşmektedir; ülkelde tarımsal verim durmadan artmakta dır: Çinliler artık açlıktan ölmüyorlar Japonya, 1945'ten beri tantanılı bir kalkınmayı gerçekleştirmiş, dünyanın başta gelen sanayi devleri arasında yer almıştır