Genetik Kopyalama - Dr. Wilmut Ve Ekibinin Genetik Kopyalama

8-Dr Wilmut ve ekibinin genetik kopyalamadaki amaclari nelerdir?

PPL Tibbi Arastirmalar sirketi maddi yardimlariyla ve projenin amaclarini belirlemede projeye ortak PPL nin idari sorumlusu sirket sirlarini kaybetme kaygisiyla maddi hedeflerini pek aciga vurmamaktadir Ancak edinilen bilgilere ve Dr Wilmut ile yapilan roportajlara gore su temel amac gorulmektedir Genetik kopyalanacak canlinin vucut hucresinde gen transferi yoluyla ya da genetik degisikler yapilarak istenilen ozellikte bir cekirdek elde edilebilir Bu cekirdek kullanilarak istenilen ozellige sahip canlilar uretilip kopyalanabilir Boylece verimlilik ve kalite artar

9- Insan kopyalamasi yapilabilinir mi ?

Ayni yontemle insan kopyalamasinin onunde tek engel bazi uzmanlarin dile getirdikleri " Koyunda hucresel ozellesmenin zigot ancak 8-16 hucreye bolundukten sonra baslamasi , insanda ise ozellesme zigotun 2 bolunmesinden sonra olmasinin ayni deneyin insanda basarili olamamasi olasiligi Ayrica bilim adamlari bir genetik ikizin esine en fazla es yumurta ikizlerinin benzedikleri kadar benzeyebileceklerini ifade ediyorlar

10- Insan kopyalamanin getirecegi sakincalar ya da avantajlar nelerdir ?

Tek bir vucut hucresinden meydana getirilecek yeni bir canlida genetik hastaliklarin ve kanserin yuksek riskler tasimasi
Halen uluslararasi sozlesmelerle insan zigotu uzerinde deney yapmak yasak Gerekce ise bilimin kotu kullanimi ile yalnizca kisilerin degil, insan turunun tamaminin tehlikeye atilabilecegi Ayrica belirli ozelliklere sahip ve istenilen tanimlara uyan insan gruplarinin meydana getirilmesinin getirecegi sosyal problemler
Hukuk acisindan da insan kopyalamanin sakincalari acik Suc islendiginde sucluyu tesbit etme zorlugu ya da imkansizligi Bunlar genetik kopyalamanin sakincalari
Butun yollarin denendigi ve carelerin tukendigi bir durumda, bu yolla cocuk sahibi olabilme Gecmiste yasamis basarili insanlarin kopyalanarak tekrar o basarili kisilerin yeteneklerinden faydalanma Bunlar da genetik kopyalamanin insanlarda uygulanmasinin faydalari

11- Insan kopyalamaya insanlar nasil bakiyorlar ?

Insanlarin cogu kopyalamayi ahlaken kabul edilemez buluyor Yariya yakini kopyalanan sebze ve meyveleri yiyebilirim derken yaridan biraz fazla kopyalanan hayvanlarin etlerini yiyemem diyor Hukumetin canlilarin kopyalanmasi ile ilgili duzenleme yapmasi gerektigi konusunda cogu insan hemfikir Insanlarin hemfikir olduklari baska bir konu da kopyalamanin Allah' in emirlerine isyan sayilmasi Bu arada cok az kisi 'Benim de kopyam yapilsin' demistir
Sizin de bir kopyaniz yapilsin istermisiniz ?

12-Genetik kopyalamanin hayvanlarda uygulanmasinin sakincalari var mi ?

Hayvanlar tek tip olacaklari icin hastaliklar ve enfeksiyonlara (bulasici hastaliklara) maruz kalindiginda saglikli hayvanlarin ortaya cikma ihtimalinin sifira inmesiYol acilacak genetik bozuklarin kontrolden cikmasi Bu alanda calisan biyoteknoloji sirketlerinin tekelcilik yaparak ciddi ekonomik dengesizliklere yol acmasi belli basli sakincalardan
Bir ciftci herkese hayranliktan parmak isirtan bir danasinin kopyalanmasini ister mi ? Ya da bu danadan daha da guzel bir danaya sahip olma ihtimali o ciftci icin kiymetsiz midir?

13- Insan kopyalamasina Dr Wilmut nasil bakiyor ?

Dr Wilmut " Buna nicin gerek oldugu konusunda hic bir mantikli gerekge goremiyorum Biz bu calismalari insan sagligina ve hayatina faydasi olmasi icin yapiyoruz Bu tekniklerin insanin kopyalamasinda kullanilmasi ahlaki acidan dogru depildir Insan embriyolariyla boyle calismalarin yapilmasi yasaklanmalidir " gorusunde

14- Bazi insanlar genetik kopyalamayi dini inanclara karsi gibi gostermektedir Bu dogru mudur?

Aksine genetik kopyalama dini inanclara ters olmadigi gibi insanlara hucredeki ve canlidaki yaratilis mukemmelligini gostererek Allah'in sanatinin harikalarini ve mucizelerini bir kez daha ilan etti Genetik kopyalamayla ne yeni bir canli ne de yeni bir hucre yaratildi Yapilan sadece normal dollenmeden farkli bir dollenmedir Ancak dinen haram ya da helal olup olmamasi, dini otoritelerin verecekleri karara gore olur

1-Genetik Kopyalama Ne Demektir ?

Bir canlinin butun ozellikleri o canlinin her hucresinin cekirdegindeki genlerinde bulunur Genlerde canlinin ozellikleri DNA denilen maddeler ile temsil edilirlerHer canlinin DNA yapisi farkli dolayisiyla ozellikleri de farklidirGenetik kopyalama bir canli ile ayni genetik bilgiye yani ayni DNA yapisina dolayisi ile ayni ozelliklere sahip baska bir canli uretmektir

2-Genetik kopyalamayi kim basardi ?

Iskocya' nin Edinburg sehrindeki Roslin Enstitusunden Dr Ian Wilmut ve ekibi genetik kopyalamayi Dolly adli kuzuyu dunyaya getirmekle basarmis gibi gorunuyor

3-DrWilmut genetik kopyalamayi nasil basardi ?

Dr Wilmut yetiskin bir koyundan alinan bedene ait bir hucrenin (meme bezi hucresi) cekirdegini baska bir koyuna ait cekirdegi alinmis bir yumurtaya (disi ureme hucresi) elektrik sokuyla yerlestirip yumurtayi dolledi Dollenmis bu yumurtayi herhangi bir koyunun rahimine yerlestirip yeni bir canlinin olusma evrelerini baslatti
4-Genetik kopyalamanin normal bir ureme ile farklari nelerdir ?

Normal uremede vucut hucreleri mayoz bolunme ile ureme hucrelerine donusurler Ureme hucreleri vucut hucrelerinden farklidir Erkek ureme hucresi ile disi ureme hucresi birlesince erkek ve disi canlinin hucrelerinden farkli bir hucre meydana gelir Bu hucre (ZIGOT) bolunerek cogalirHucreler cogalip yeni bir canli olusmaya baslarken, cogalan hucreler ozelleserek iclerindeki genetik bilginin aktiflestirdikleri miktarlarina gore vucudun bir yerinin (kas, sinir, kan vb) hucresi haline gelirGenetik kopyalamada zigot kopyalanacak canli ile ayni genetik bilgiye sahiptir

5-Aldous Huxley 1930' larda yazdipi Cesur Yeni Dunya (Brave New World ) adli bilim kurgu romaninda genetik kopyalamanin getirecegi ahlaki ve sosyal problemleri ele almisti Genetik kopyalama cok onceleri bilindigi halde neden simdiye dek basarilamadi ?
Hucrelerin yasami G1, S , G2 ve M ile gosterilen devrelerden olusmaktadir G1 devresinde hucre DNA disindaki kisimlarini buyutur S devresinde DNA sini esler G2 devresinde ic gelismesini tamamlayip mitoz bolunme dedigimiz hucrenin kendisi gibi 2 hucreye bolunmesine hazirlanir M mitoz bolunmedir G1 evresinin herhangi bir asamasindan sonra cevresel etkenler ne olursa olsun DNA eslemesine engel olunamiyor
Dr Wilmut ve ekibi hucrelerin hayat devrini iyi takip edip G-0 fazi denilebilen G1 devresinin DNA eslemesinin engel olunabildigi safhasinda hucreleri yakalayabildiler Hucreleri ac birakip canliliklari en alt seviyeye dusurduler Bu safhada, hucrenin hayatini surdurmesi icin gerekli genleri haric diger genlerini kapattigi dusunulmektedir Bu kademedeki genetik materyal yumurta hucresinin icine konuldu Yumurtanin sitoplazmasindaki bilinmeyen faktorler ile bedene ait ozellesmis hucre cekirdeginin tekrar kendisi gibi ozellesmis bir hucre yapmasini saglayan genetik bilgileri islemedigi hucrenin yine zigot gibi davranabilecegi gosterildi Biyologlar buna hucrenin genetik saatinin yada ic saatinin sifirlanmasi diyorlar

6-Genetik kopyalama hakkinda supheler var mi?

277 denemeden sadece birinin basarili olmasi basta olmak uzere cogu uzmanin takildigi pek cok soru isareti var Iste bunlardan bazilari:
Yumurta hucresindeki DNA lari tam olarak temizleyebildiler mi?
Dolayisiyla Dolly siradan bir kuzu mu ?
Alinan meme hucresi henuz tamamen ozellesmemis dolayisiyla genetik saati kilitlenmemis bir hucre olabilir? Olmadigi ispatlanabilir mi ?
Karakteri sadece cekirdekteki genlerin belirlemedigi disi yumurta hucresinin sitoplazmasindaki bazi faktorlerinde yavruya tesiri oldugu biliniyor Dolayisiyla Dolly'nin meydana geldigi yumurta hucresinin sitoplazmasi ile genetik annesinin meydana geldigi yumurta hucresinin sitoplazmasinin Dolly'e ve genetik annesine etkileri de acaba ayni midir ?
7-Bitkilerde kucuk bir yaprak,kok veya dal parcasindan yeni bir bitki uretilmektedir Yani yuzlerce yildir bitkilerde genetik kopyalama yapilmaktadir Hayvanlarin farki nedir ?
Bitkilerde hucreler ozellestiklerinde (mesela kok hucresi,yaprak hucresi gibi) tekrar hic ozellesmemis gibi yani bir zigot gibi davranabilmektedirler Diger bir ifadeyle bitki hucrelerinin genetik programlari kilitlenmemektedir Hayvanlarda ise ozellesen hucrelerin tekrar zigot gibi olamadiklari zannediliyordu
Kaynaklar:
Ozgur Kurtulus Genetik Kopyalama Tubitak Bilim ve Teknik 1997 Nisan

Paylaşım İçin Teşekkürler