Ünsüz Yumuşaması - Ünsüz Yumuşaması Nedir? Ünsüz Yumuşaması Örnekleri Nelerdir?

**Prof. Dr. Sinsi** · 09-11-2012

Ünsüz Yumuşaması - Ünsüz Yumuşaması Nedir? Ünsüz Yumuşaması Örnekleri Nelerdir?
Ünsüz Yumuşaması - Ünsüz Yumuşaması Nedir? Ünsüz Yumuşaması Örnekleri Nelerdir?
Ünsüz yumuşaması

Örnek: dolap - a > dolaba, çekiç - e > çekice, kanat - ı > kanadı, yemek - e > yemeğe

Örnek: kalp - i > kalbi, art - ı > ardı, renk - i > rengi, harç - ı > harcı
Görüldüğü gibi iki ünlü arasında kalmadığı halde “p, ç, t, k” sert ünsüzleri yumuşamıştır

Bazı sözcüklerde ise bu seslerin yumuşamadığı görülür

Ünsüz yumuşaması

Vikipedi, özgür ansiklopedi

Süreksiz sert ünsüzlerle ( p,ç,t,k) biten sözcükler, ünlüyle başlayan bir ek aldıklarında, sözcüklerin sonundaki p,ç,t,k ünsüzleri yumuşayarak b,c,d,g,(ğ) ünsüzlerine dönüşür Bu ses olayına sert ünsüzlerin yumuşaması denir

yurt-u > yurdu /
ağaç-ı > ağacı /
kitap-ı kitabı /
kap-ı > kabı

Bütün kelimelerin bu kurala uyduğu söylenemez

ip-i
saç-ı

Tek heceli sözcüklerde bu kural olmaz:
Koç-um = Koçum gibi

Özel isimlerde, bu kural, yazı dilinde uygulanmaz

Zonguldak'ı
Tokat'ı

NOT: p

ç

t

k üzsüzleri ile biten özel adların sonuna ünlü ile başlayan bir ek getirildiğinde son harfteki yumuşama yazıma yansıtılmaz

Örneğin:Burak'a defterini verdim

“ p, ç, t, k” sert ünsüzleriyle biten sözcük veya eklere, ünlüyle başlayan bir ek ya da sözcük getirildiğinde bu ünsüzler yumuşayarak “b, c, d, g-ğ” biçimlerine dönüşür Bu olaya “ünsüz yumuşaması” denir

p, ç, t, k › b, c, d, g-ğ
SERT YUMUŞAK

dolap – ın → dolabın
SERT YUMUŞAK
p › b
ünsüz yumuşaması

ilaç – ım → ilacım
SERT YUMUŞAK
ç › c
ünsüz yumuşaması

kanat – ı → kanadı
SERT YUMUŞAK
t › d
ünsüz yumuşaması

gözlük – üm → gözlüğüm
SERT YUMUŞAK
k › ğ
ünsüz yumuşaması

ahenk – i → ahengi
SERT YUMUŞAK
k › g
ünsüz yumuşaması

* Sert ünsüzle biten eklerden sonra ünlüyle başlayan başka bir ek getirildiğinde yine “ünsüz yumuşaması” meydana gelir

gel – ecek – iz → geleceğiz
SERT YUMUŞAK
k › ğ
ünsüz yumuşaması

NOT: Sert ünsüzle biten bazı sözcüklerde “ünsüz yumuşaması” görülmez

hukuk – un → hukukun
saç – ım → saçım
devlet – in → devletin
çöp – ü → çöpü

09-11-2012	#1
Prof. Dr. Sinsi	Ünsüz Yumuşaması - Ünsüz Yumuşaması Nedir? Ünsüz Yumuşaması Örnekleri Nelerdir? Ünsüz Yumuşaması - Ünsüz Yumuşaması Nedir? Ünsüz Yumuşaması Örnekleri Nelerdir? Ünsüz Yumuşaması - Ünsüz Yumuşaması Nedir? Ünsüz Yumuşaması Örnekleri Nelerdir? Ünsüz yumuşaması Örnek: dolap - a > dolaba, çekiç - e > çekice, kanat - ı > kanadı, yemek - e > yemeğe Örnek: kalp - i > kalbi, art - ı > ardı, renk - i > rengi, harç - ı > harcı Görüldüğü gibi iki ünlü arasında kalmadığı halde “p, ç, t, k” sert ünsüzleri yumuşamıştır Bazı sözcüklerde ise bu seslerin yumuşamadığı görülür Ünsüz yumuşaması Vikipedi, özgür ansiklopedi Süreksiz sert ünsüzlerle ( p,ç,t,k) biten sözcükler, ünlüyle başlayan bir ek aldıklarında, sözcüklerin sonundaki p,ç,t,k ünsüzleri yumuşayarak b,c,d,g,(ğ) ünsüzlerine dönüşür Bu ses olayına sert ünsüzlerin yumuşaması denir yurt-u > yurdu / ağaç-ı > ağacı / kitap-ı kitabı / kap-ı > kabı Bütün kelimelerin bu kurala uyduğu söylenemez ip-i saç-ı Tek heceli sözcüklerde bu kural olmaz: Koç-um = Koçum gibi Özel isimlerde, bu kural, yazı dilinde uygulanmaz Zonguldak'ı Tokat'ı NOT: pçtk üzsüzleri ile biten özel adların sonuna ünlü ile başlayan bir ek getirildiğinde son harfteki yumuşama yazıma yansıtılmazÖrneğin:Burak'a defterini verdim “ p, ç, t, k” sert ünsüzleriyle biten sözcük veya eklere, ünlüyle başlayan bir ek ya da sözcük getirildiğinde bu ünsüzler yumuşayarak “b, c, d, g-ğ” biçimlerine dönüşür Bu olaya “ünsüz yumuşaması” denir p, ç, t, k › b, c, d, g-ğ SERT YUMUŞAK dolap – ın → dolabın SERT YUMUŞAK p › b ünsüz yumuşaması ilaç – ım → ilacım SERT YUMUŞAK ç › c ünsüz yumuşaması kanat – ı → kanadı SERT YUMUŞAK t › d ünsüz yumuşaması gözlük – üm → gözlüğüm SERT YUMUŞAK k › ğ ünsüz yumuşaması ahenk – i → ahengi SERT YUMUŞAK k › g ünsüz yumuşaması * Sert ünsüzle biten eklerden sonra ünlüyle başlayan başka bir ek getirildiğinde yine “ünsüz yumuşaması” meydana gelir gel – ecek – iz → geleceğiz SERT YUMUŞAK k › ğ ünsüz yumuşaması NOT: Sert ünsüzle biten bazı sözcüklerde “ünsüz yumuşaması” görülmez hukuk – un → hukukun saç – ım → saçım devlet – in → devletin çöp – ü → çöpü