Yapılarına Göre İsimler Nelerdir? Türemiş İsimler Basit İsimler Bileşik İsimler

Yapılarına Göre İsimler Nelerdir? Türemiş İsimler Basit İsimler Bileşik İsimler
Yapılarına Göre İsimler Nelerdir? Türemiş İsimler Basit İsimler Bileşik İsimler

Yapılarına Göre İsimler
İsimler yapılarına göre üç ayrı özellik gös*terir:

1 Basit (kök durumunda) İsimler
Anlamı ve yapısı bozulmadan daha küçük parçalara ayrı*lamayacak tek ya da birkaç heceli isimlere denir Göz, bal, taş; kelebek, deniz, kadın isimleri kök durumundadır Bu sözcükler ya tek heceli olduklarından parçalanamazlar ya da anlam ve yapılarını bozmadan parçalanma olanakları yoktur Sözcükleri hecelere ayırdı*ğımızda ortaya anlamlı ya da anlamsız parça*lar çıkar:
Ke-le-bek, de-niz, ka-dın
Bu parça*lardan (hecelerden) hiçbirinin sözcüklerin an*lamıyla ilgisi yoktur

2 Türemiş İsimler
İsim ve fiil soyundan sözcüklerle yansıma türünden sözcüklere ya*pım ekleri getirilerek oluşturulan isimlerdir Yapım ekleri ulandıkları sözcükten apayrı bir sözcük türetir
Belli başlı isim türetme ekleri şunlardır:

• -lik (taş-lık, göz-lük, anne-lik, güzel-lik, demokrat-lık, halkçı-lık) -deş (arka-daş, meslek-taş, yurt-taş)
• -ce, -çe (Türk-çe, Alman-ca, Arap-ça; kara*ca, kaynar-ca) -me (gör-me, kaz-ma, dondur-ma)
• -mek (ara-mak, gör-mek; ye-mek, kay*mak)
• -iş (yar-ış, kurtul-uş; söyle-yiş, gül-üş)
• -ı (yap-ı, gez-i, ölç-ü, çat-ı; kork-u, doğ-u)
• -ti (belir-ti, ağar-tı, karar-tı; ürper-ti)
• -(i)nti (üz-üntü, kur-untu; kır-ıntı; yığ-ıntı)
• -gi, -ki (sil-gi, as-kı, at-kı; çiz-gi, ver-gi, sev-gi, bil-gi)
• -(i)m (biç-im, bak-ım; dön-üm, kes-im; dil-im, yar-ım; tak-ım, koş-um; doğ-um, seç-*im; uçur-um, kaldır-ım; anla-m, kavra-m)
• -(e)k (tara-k, ölç-ek; sığın-ak, kon-ak; di-le-k, iste-k)
• -(i)k (öksür-ük, piş-ik; kat-ık, böl-ük; sar-ık, kaz-ık)
• -gin, -kin (soy-gun, bas-kın; yan-gın; diz-gin)
• -in (gel-in, yığ-ın, ak-ın)
• (-il, -ir)ti (gür-ültü, pat-ırtı, fıs-ıltı, gıc-ırtı)

3 Bileşik İsimler
İki ya da daha fazla sözcü*ğün aralarına herhangi bir ek giremeyecek biçimde birleşip kalıplaşmasından oluşan ve yeni bir anlam kazanan isimlerdir:
Kara-*fatma, ana-yasa; aslan-ağzı, kuş-palazı; bin*-dallı, çifte-telli; atar-damar, can-kurtaran; alış-veriş, uyur-gezer; beşi-bir-yerde, beş-parmak-otu