Geridönüşüm Nedir, Hangi Maddeler Geridönüştürülebilir? Döüşüm Olabilen Maddeler

Geridönüşüm Nedir, Hangi Maddeler Geridönüştürülebilir? Döüşüm Olabilen Maddeler
Geridönüşüm Nedir, Hangi Maddeler Geridönüştürülebilir? Döüşüm Olabilen Maddeler

Geridönüşüm terim olarak, kullanım dışı kalan geri dönüştürülebilir atık malzemelerin çeşitli geri dönüşüm yöntemleri ile hammadde olarak tekrar imalat süreçlerine kazandırılmasıdır
Geridönüşümün ne kadar önemli bir konu olduğunu öğrenmekte aslında biraz geç kaldık Herkesin bildiği gibi demir, cam ve kağıt en fazla geri dönüştürmeye tabi tutulan ürünlerdendir Fakat bunların dışında aslında kullandığımız çoğu ürünün geri dönüşümü mümkün En azından günümüzdeki asıl düşünce, her ürünün geri dönüştürülebilecek biçimde imal edilebileceği
Teknoloji sadece insan hayatını kolaylaştırmak olarak biliniyor Teknolojideki ilerleme yakın bir tarihe kadar kullan-at prensibine dayalı olarak ilerliyordu Bir bilgisayar satın alıyorsunuz o günün en hızlı ve en son teknolojisi dahi olsa bir sene içerisinde hızlı gelişen teknolojiye bağlı olarak güncel kalamıyor Siz de bir sene sonunda yenisini alıyorsunuz Kullanıp atılan her ürün aslında dünyamızdaki hammaddelerden bir parça götürmekte ve yavaş yavaş tüketmektedir Bunun sonucunda yakın bir gelecekte kurulan felaket senaryoları gerçekleşebilecekti: hammadde tükenirse ne olur? Alternatif kaynaklar neler? Bu doğrultuda son yıllarda geri dönüştürme kapsamına elektronik ürünlerin de alınması gündeme gelmiştir
Önceden bazı firmalar �eski ürününüzü getirin, biz onu geri dönüştürelim siz gönül rahatlığı ile yenisini alın�, şeklindeki sloganlarıyla bu konunun önemini anlatmaya çalışmışlardı Biraz geniş düşünülürse farklı ürünler için, örnek olarak; marketten alıp tükettiğiniz her şeyin ambalajını, tekrar markete gittiğinizde, yine marketlerde ayrı ayrı bulunan kutulara atsak, acaba bu kesin çözüm olur mu? Bence tartışılır
Geri dönüşüm için satın aldığınız ürünlerin üzerinde kullanılan simgelerin anlamları ve geri dönüştürülebilen maddeleri biliyor muyuz?

Ø Cam
ØKağıt (simge PAP)
ØAlüminyum (simge ALU)
ØPlastik (simge PET)
ØDemir (simge FE)
ØMotor yağı
ØAkümülatörler
ØPiller
ØBeton
ØOrganik atıklar
ØElektronik atıklar (çöpe atılamaz simgesi)

Simgelerdeki numaralara dikkat edecek olursak aslında en az 41 çeşit geri dönüştürülebilir ürün bulunmaktadır Bunlar içlerinde en önemli ve en çok geridönüşüm tesisi bulunanlardandır
Elektronik ürünlerin imalatı ve geridönüşümü konusundaki büyük adım, Avrupa Birliği Komisyonunun 2002 yılında hazırladığı raporla başladı Bu rapor, Zararlı Maddelerin Sınırlandırılmasına yönelik RoHS Direktifi (2002/95/EC) ve Elektrikli ve Elektronik Ekipman Atıklarına yönelik WEEE Direktifi (2002/96/EC), teknolojik gelişmelerin ve elektronik atığın insanı ve doğayı nasıl tehdit ettiğinin bir kanıtıdır Makalenin devamında bu iki direktifin detaylarını göreceğiz

RoHS (Restriction of the use of certain Hazardous Substances) Zararlı Maddelerin Kullanımının Kısıtlandırılması
RoHS, elektronik cihaz üretiminin çevreye zarar vermemesi için, üretiminde sağlığa zararlı maddelerin elektrikli ve elektronik ürünlerdeki kullanımını kısıtlayan kurallardır Sağlığa zararlı maddelerin kısıtlanması hem elektronik malzeme üreticileri için, hem de bu ürünleri kullanarak baskılı devre, yarı mamul veya mamul ürün yapan üreticiler için geçerlidir Bu kurallara uyması için firmalara Temmuz 2006 tarihine kadar mühlet tanınmıştır Bu tarihten sonra da zararlı maddelerin kullanımına eski ürünlerin garanti sürelerinin devamından dolayı sadece onarım yapılması için müsaade edilebilmekte, ancak yeni üretimlerde RoHS kurallarına uyulması istenmektedir Birçok büyük firma şimdiden üretimlerini bu kurallar çerçevesinde yapmak üzere değişikliklere başlamıştır
Dünya�da elektrikli ve elektronik cihaz üretimi yapan ülkelerden bu konuda ilk önlemlerin alınmasını başlatan ülke Japonya�dır Avrupa Birliği Japonya'dan sonra gelmektedir ABD ise Ocak 2007 tarihi itibariyle benzer uygulamaya geçmeyi hedeflemiş olarak üçüncü sıradadır Asya ülkeleri ve bilhassa üretimin büyük çoğunluğunu yapan Çin'de bulunan ufak firmalar bu konuda yavaş davransa da büyük firmalar 2007 yılında bu direktiflerin uygulanmasına başlayacaklarını belirtmektedirler

RoHS Kapsamına Alınan Sağlığa Zararlı Maddeler
Aşağıdaki tabloda %ppm olarak verilen değer, üretilen toplam 1 milyon üründe bulunması gereken maksimum miktarı göstermektedir (parts per million)

Cd
Kadmiyum
%001 ppm
Hg
Civa
%01 ppm
Cr (VI)
Heksavent Kromiyum
%01 ppm
PBB
Çok Bromlu Bifenil
%01 ppm
PBDE
Çok Bromlu Difenil Eteril
%01 ppm
Pb (Lead)
Kurşun
%01 ppm

Bu zararlı maddelerin genelde kullanım alanları şunlardır:
Kurşun: Lehim, aktif ve pasif elektronik malzeme, terminasyon uçları, baskılı devre kaplamaları, cam, akü ve piller
Kadmiyum: Elektroliz kaplamalar, plastik malzeme, sensörler, Ni-Cd piller, kıvılcım çıkaran kontaklar
Civa: Piller, anahtarlar, sensörler, röleler, floresan lamblalar�
Heksavent Kromiyum: Krom kaplamalar
PBB-PBDE: Alev almayı önleyici malzeme

Elektronik onarım ve üretimde bire bir bulunan insanların en fazla etkilendikleri Kurşun, insan sağlığı için tehlike arz etmektedir Kurşunun lehim, aktif ve pasif elektronik malzeme, baskı devre kaplamaları, akü ve pil elektrotlarında bulunması, bu alanda çalışan insanların bazı önlemler almasını gerektirmektedir Kurşunun ne derece önemli olduğu pb-freecom internet sitesinde ele alınmakta, hatta RoHS direktiflerince tanınan sürenin üzerinden ne kadar zaman geçtiğini gösteren bir sayaç da sitede sürekli gösterilmektedir
Kurşun, solunum ya da sindirim yoluyla vücuda alınabilmekte; bunun sonucunda merkezi sinir sistemi, böbrekler ve üreme sistemi etkilenebilmektedir Yoğun miktarda alınması ise el ve ayaklarda hareket kaybı, hafıza kaybı ve kan hastalıklarına yol açabilmektedir

RoHS Kapsamından Etkilenen Ürünler
ØEv cihazları
ØBilgi teknolojisi ve telekomünikasyon teçhizatı
ØTüketici elektroniği
ØAydınlatma montajı
ØElektrikli aletler
ØOyuncaklar
ØSpor ve boş zaman teçhizatı
ØOtomatik satış makineleri
ØFilaman lambalar

RoHS Kapsamından Etkilenen İş Sahaları
ØKendi markası altında elektrik ve elektronik cihaz üretimi ve satışı yapanlar
ØBaşka üreticiler tarafından yapılan ürünleri kendi markası altında satanlar
ØÜye ülkelere profesyonel olarak elektronik ürün ithalatı ve ihracatı yapanlar

RoHS İhlali Hangi Cezai Yaptırımlar Getiriyor
Her ülke bu konuda kendi yasal düzenlemesini yapmakta özgür bırakılmış Örnek olarak 2 ülke vermek gerekirse:
Almanya:
RoHS�a uygunsuzluk, tertip masraflarını gösteren, kayıtları göstermemek, hatalı veya eksik kayıt göstermek veya bunları zamanında göstermemek, en yüksek 50000 Euro para cezası
Bir tasfiyeyi ortadan kaldırmamak veya ilgili şartlara uygunsuzluk, sunulan hazneleri toplamamak ya da onları zamanında toplamamak, rapor sunmamak ya da hatalı veya eksik rapor göndermek, ya da zamanında rapor vermemek, en yüksek 10000 Euro para cezası
Kıbrıs:
RoHS ve WEEE mevzuatına uygunluğun ihlalinde, 3 yıla kadar ve/veya 35000 Euro para cezasına kadar ceza verilecektir
Eğer ciddi doğa tahribatı tehlikesi var ise, Kıbrıs Mahkemeleri uygun muvakkat kanunları uygulayacaktır

RoHS Kurallarına Uyarak Yapılan Üretim
RoHS kurallara uygun olarak üretilmiş malzemelerin ürün kodlarında bazı firmalar değişiklik yaparken bazı firmalar ürün kodlarını değiştirmemeyi, ancak paketleme esnasında "RoHS uyumludur" ibaresi kullanmayı tercih etmiştir
Sağlığa zararlı maddeler üretimde birçok faydalar sağlamaktadır ve bunlardan vazgeçmek bazı üretim zorluklarını da beraberinde getirecektir

Zararlı Madde
Yerine Önerilen Madde ve Dezavantajı
Kurşun/Kalay İçeren Lehim
Kalay ile başka metal bileşenleri içeren lehim
Kurşun içermeyen lehim daha yüksek derecelerde erimektedir
Gümüş/Cadmium Oksit
Gümüş/Kalay Oksit
Kontaktlar'daki verimlilik aynı değildir Bazı durumlarda ürünlerin kullanım ömrü kısalabilir
Cıvalı Kontaktlar
Altın kaplama kontaktlar
Ömür süresi çok daha kısadır ve cıva kullanmadan zero-bounce kontakt elde etmek mümkün değildir
PBB-PBDE
Çeşitli malzemeler kullanılabilir
Aynı etkiyi sağlamak için daha fazla malzeme kullanımı gerekmektedir

Lehim Sorunları
Lehimleme konusunda karışık teknolojilerin (yani kurşunlu lehimle RoHS uyumlu yüzey, RoHS uyumlu lehimle de kurşunlu yüzey) kullanılabilirliği konusunda değişik görüşler vardır Bazı makaleler kurşunsuz lehim için tasarlanmış yeni ürünlere kurşunlu lehim bulaşırsa lehimlenen kontaktların güvenirliğinin önemli ölçüde azalacağını belirtmektedir Bazı makaleler ise RoHS uyumlu pasif elektronik malzemede kurşunlu lehimin başarıyla kullanılabildiğini söylemektedir Gene de en doğru yöntem, ürünlerin kendi teknolojisine uygun lehim kullanmaktır Eğer kurşunlu ve kurşunsuz teknolojiler karışık olarak kullanılacaksa malzeme üreticisinin bu konudaki önerilerinin incelenmesi önerilmektedir Tüm üreticilerin hemfikir olduğu konu ise, karışık teknoloji kullanımında Ball Grid Array (BGA - Kare entegre devrelerin altındaki yuvarlak lehim adacıkları) türündeki lehim adacıklarında problem olacağıdır
Kurşunsuz lehimlemede dikkat edilmesi gereken sorunlu konulardan bazıları şunlardır:

Sıcaklık
Kurşunsuz lehim için değişen erime ve uygulama sıcaklıkları bulunmaktadır Kurşunlu lehim için uygun olan derece (3/2 kalay/kurşun için) yaklaşık 180°C iken, kurşunsuz lehim için (kalay/bakır) gerekli olan sıcaklık 227°C civarındadır Bu da birçok üretim tesisindeki havyaların değiştirilmesi (ayarlanabiliyor ise sıcaklık derecelerinin arttırılması), dalga lehim makinelerinin değiştirilmesi veya yenilenmesi anlamına gelmektedir Yüzeyi Kurşun/Kalay bileşimiyle kaplı baskılı devreler ve malzemeler kurşunsuz lehim banyosundan geçirilirse malzemelerin üzerindeki kurşunun zamanla banyoyu kirletme tehlikesi olduğundan kurşunlu ve kurşunsuz lehim banyolarının ayrılması gerekmektedir Kalayın başka maddelerle bileşimleri daha düşük erime dereceleri sağlayabilmektedir Ancak, bu karışımları sağlayacak hammadde tabiatta kurşun kadar bol bulunmamaktadır Bazı kalay bileşimleri ve erime dereceleri aşağıda gösterilmiştir

Kalay-Bakır
227°C
Kalay-Gümüş
221°C
Kalay-Gümüş-Bakır
217°C
Kalay-Gümüş-Bizmut
205 - 215°C
Kalay-Çinko
199°C
Kalay-Kurşun
183°C
Kalay-Bizmut
138°C

Sıcaklığa bağlı olarak montaj yüzeyinde oluşan çatlaklar da sorun oluşturmaktadır Kurşunlu üretimde böyle sorunlar yaşanmadığından şimdilik üreticiler bunun üzerine araştırmalarını sürdürmektedirler Aşağıdaki şekil sıcaklık zaman testi süresinde oluşan bir çatlağı göstermektedir



Alaşım Farklılıkları
Bazı firmalar ar-ge birimlerince değişik oranlarda elementler kullanarak sıcaklık ve lehimde oluşan akma, yayılma üzerine incelemeler yapmışlarıdır Aşağıda oranlarına göre montaj sonrası görüntüleri bulunan alaşımlar görünmektedir



MOR Metallic Resources, Inc adlı firmanın ürün kataloğunda Lead-Free (Kurşunsuz) Lehim için kullanılan alaşım ve erime değerleri şunlardır:

Sn995 / Cu05 / Co Erime noktası: 228ºC
Sn995 / Ag30 / Cu05 Erime noktası: 221ºC
Sn96 / Ag4 Erime noktası: Yaklaşık 221ºC
Standart Akma Yüzdesi: %2 (Özel durumlarda %1 - %3)
Kalınlıklar: Std 015�� - 020�� - 032�� � 062��

RoHS standardına göre baskılı devrelerin yeniden tasarlanması ve hangi sıcaklıkların uygulanacağı, ne tür lehim kullanılacağı konusunda baskılı devre üzerinde bilgi veren bir yer ayrılması gerekmektedir Bu bilgiler değişik lehimleme yöntemlerini de (SMD, dalga lehim ve havya ile lehim) kapsayacak kadar detaylı olabilmektedir RoHS için standart bir işaretleme olmayıp, her firma kendisine göre bir amblem seçmiştir Bazı firmalar "kurşunsuz" anlamında üstü çizili Pb sembolünü kullanırken, bazı firmalar da RoHS kelimesi içeren semboller kullanmaktadır









Baskılı devre üzerinde hangi lehim bileşeni kullanılması gerektiği ile ilgili olarak elips içine yerleştirilen bir "e" harfi ve yanında da bir numara kullanılmaktadır



Kalay bileşenleri için "e" harfinin yanında kullanılan numaraların anlamları şunlardır:

e1 - SnAgCu (Bu bileşen e2 kategorisinde gösterilmez)
e2 - Bizmut (Bi) veya Çinko (Zn) içermeyen Kalay (Sn) bileşenleri (SnAgCu hariç)
e3 - Kalay (Sn)
e4 - Kıymetli metaller (Ag, Au, NiPd, NiPdAu gibi) (Sn hariç)
e5 - SnZn, SnZnx (Bi hariç)
e6 - Bizmut (Bi) içeren bileşenler
e7 - Indium içeren düşük dereceli (< 150°C) lehim (Bi hariç)

WEEE (Waste Electrical & Electronic Equipment) Atık Elektriksel ve Elektronik Cihazlar
WEEE kuralları elektrik ve elektronik cihazların geri dönüşüm ve geri kazanım (tamir ve/veya upgrade gibi yöntemlerle) oranını arttırmak ve üreticileri bu yönde daha bilinçli kılmak için düşünülmüştür Bu kapsamda firmalar; tasarımlarını ve üretimlerini modüler, tamir edilebilir, yükseltilebilir özelliklerde yapmaya teşvik edilmektedirler Özellikle bilgisayar sektöründe daha yüksek kapasiteli birimlerin ve daha hızlı işlemcilerin çıkmasıyla ürünler ekonomik ömrünü tüketmeden çöpe atılmaktadır Dünya üzerinde her yıl çöpe atılan elektronik ürün miktarı 6 milyon ton civarındadır Bu hem tabiatı kirletmekte, hem de dünyanın fakir bölgelerinde bilgisayar imkanına sahip olmayan nüfusa sağlanabilecek katkıları ortadan kaldırmaktadır
Ayrıca, bir hammaddenin atıklardan geri kazanılması maden yataklarını işletmekten veya yeni maden yatakları aramaktan daha ekonomik olmaktadır Birleşmiş Milletler tarafından yaptırılan bir araştırmaya göre bir bilgisayarın üretimi için ağırlığı kadar kimyasal madde (birçoğu zehirli), ağırlığının 10 katı kadar fosil tabanlı yakıt (ki bu da küresel ısınmayı arttırmaktadır) ve 15 ton kadar da su kullanılmaktadır Bu yüzden, dünya üzerinde geri dönüşüm ve geri kazanım giderek daha fazla arzu edilir hale gelmiştir Geri dönüşüm ve geri kazanım düşüncesinden etkilenen ürünler RoHS benzeri olmakla birlikte biraz daha detaylı olup şunlardan oluşmaktadır:

Ev elektroniği (küçük cihazlar)
IT ve haberleşme cihazları
Tüketici ürünleri
Aydınlanma ürünleri
Elektrik ve elektronik aletler (sabit ve büyük endüstriyel cihazlar hariç)
Oyuncaklar, eğlence ve spor için üretilen ürünler
Tıbbi cihazlar (implant ürünleri ve enfeksiyon taşıyanlar hariç)
Ölçüm ve kontrol cihazları
Otomatik atık cihazları

Aşağıdaki şekil WEEE kapsamına giren ürünlerin üzerinde bulunmaktadır



Bussiness Communications Company Inc�in 2005-Haziran tarihli Elektronik Atık Kazanma İşi Raporuna göre dünya genelinde elektronik atık pazarı ortalama yıllık büyüme hızı 2004 yılında 72 milyar dolardan 2009�da 11 milyar dolara %88 hızla artacaktır 2004-2009 yılları arasında küresel E-Atık pazarında geri dönüşen metallerin satışı 2004�te 4236 milyon $�dan yıllık %81 artışla 2009�da 6245$�a artacaktır Geri dönüştürülen plastik pazarı 2004�te 2552 milyon $�dan yıllık %102 artışla 4157 milyon $�a artacaktır Geri dönüştürülen cam/silika 2004�te 41 milyon $�dan yıllık %75 artışla 59 milyon $�a çıkacaktır
Genelde müşteri kullanımı sonrasında açığa çıkan e-atık pazarı gelecek 5 yıl içinde güçlü olacaktır Bundan sonra elektronik malzemelerin yapımında kullanılacak hammaddelerde beşikten-mezara kadar tehlikeli atıklar içermemesi ve çevre dostu olması özelliği aranacaktır E-Atık geri dönüşümü hem çevreyi korur hem de uygun ortamlarda yapıldığında yeni iş sahaları açabilir

WEEE kapsamındaki cihazların geri dönüşümü için bu cihazların; toplanması, hammaddelerinin ayrıştırılması veya tamir edilerek geri kazanılması hedeflenmiştir Bu işlemleri organize etmek ve gerekli finansmanı sağlamak sorumluluğu üreticilere yüklenmiştir Üreticiler bunu tek başlarına veya birleşerek toplu halde yapma serbestliğine sahiptir Paralelde yürütülen RoHS standartları sayesinde çalışanların fazla miktarda zararlı maddelere maruz kalmaması sağlanarak geri dönüşüm esnasında çok özel önlemlere gerek olmayacağı ve ayrıştırma masraflarının da azalacağı düşünülmektedir Bu işlemlerden dolayı ürün maliyetlerinde %1-2 arasında bir artış olabileceği hesaplanmıştır

WEEE tarafından hem toplama hem de geri dönüşüm miktarları için hedefler koymaktadır Bu konuda her ülke kendi hedefini belirlemektedir WEEE standartları üreticilerin sorumlulukları açısından 13 Ağustos 2005 tarihinde başlamış olup atık toplama ve ayrıştırma hedefleri için son tarih 31 Aralık 2006 olarak belirlenmiştir İngiltere'nin belirlediği hedef, bu tarihte ev başına 4 kg WEEE ürünü toplamak şeklindedir (iş çevreleri için hedef henüz belirlenmemiştir) İrlanda ise 2 senelik uzatma hakkını kullanarak bu tarihi 31 Aralık 2008 olarak belirlemiştir (İrlanda ve Yunanistan için gerek altyapı eksikliği, gerekse elektronik cihaz kullanımının daha az seviyede olması nedeniyle atık toplama hedefleri için 2 senelik ek süre hakkı tanınmıştır) İrlanda'da WEEE ihlalleri için öngörülen en fazla ceza �15,000,000 ve/veya 10 yıl hapis olarak belirlenmiştir

Birçok firma gerek WEEE nedeniyle, gerekse RoHS nedeniyle üretimini yeniden tasarlamak durumunda kalabilecektir Bu nedenle, bazı modeller veya ürünler piyasadan kalkarken bazı yeni modeller veya ürünler de piyasaya çıkabilecektir

WEEE kurallarının işletilmesi genel olarak şöyledir:

Ø Üye ülkeler kendi ülkelerindeki WEEE kapsamına giren üreticileri bildirecek ve kayıt altına alınmasını sağlayacaktır
ØPerakende satıcılar sattıkları ürüne karşılık tüketicinin iade etmek istediği WEEE uyumlu elektronik eşya varsa bunu kabul etmek mecburiyetindedir (eskisini getirene indirimli yeni mal veren kampanyalar gibi) Kampanya yoksa eski ürün sıfır ücretten de iade edilebilecektir Yeni ürün alımını gerçekleştiren müşteriye eski malı iade etmesi için 15 gün süre tanınacaktır
ØBuzdolabı, çamaşır makinesi, fırın gibi büyük ve ağır elektrikli eşyaları eve teslim eden satıcı eski eşyayı da derhal teslim almakla yükümlüdür (eğer eski eşya kullanıldığı yerden/tesisattan sökülmüş, temizlenmiş ve teslim edilmeye hazırsa) Eğer eski eşya o anda teslim alınmaya hazır değilse, tüketici eski eşyayı 30 gün içinde iade edebilecektir
ØWEEE ürünlerini teslim alabilmesi için satıcıların bir form doldurarak (�20) gibi cüzi bir ücret ödeyerek) yerel makamlara kaydolması gerekmektedir Ancak bu şekilde kaydı olan satıcılar eski WEEE ürünlerini yerel makamların göstereceği toplama merkezlerine dökebileceklerdir
ØSatıcılar WEEE ürünlerini yerel toplama merkezlerine dökerken ayrıca bir ücret ödemeyecektir
ØWEEE işaretli ürünlerin tüketici tarafından çöpe atılması engellenmiştir Tüketici bu tür ürünleri kayıtlı satıcılar üzerinden toplama merkezlerine gönderebilecek, bunun için de herhangi bir masraf yapmayacaktır WEEE ürünlerinin tüketiciler veya yetkili olmayan satıcılar tarafından çöpe atılmasını engellemek için ürünlerin üzerinde buna ilişkin bir etiket bulunacaktır

Ülkemizde RoHS ve WEEE Çalışmaları
15-16 Haziran 2006�da TÜBİTAK Marmara Araştırma Merkezi (MAM) Bilişim Teknolojileri Enstitüsü (BTE) tarafından, Elektronik sektöründe özellikle KOBİ ölçeğinde faaliyet gösteren firmaların, ROHS, WEEE ve Directive on Energy Using Products (EuP) direktifleri konusunda farkındalık yaratarak ihracat pazar paylarını korumaları ve rekabet güçlerini artırmalarına katkı sağlayacak bir konferans düzenlemiştir

İstanbul�da Elektronik Atıklar Geri Dönüşüm Noktası bulunuyor Organizasyonunu Geri Kazanım Çaba grubunun yaptığı hizmet için, İstanbul Kadıköy�de bu atıkların toplanması için bir nokta belirlendi Elektronik atıklarınızı TÜRÇEK (Türkiye Çevre Koruma ve Yeşillendirme Kurumu) aracılığıyla bu firmaya ulaştırabilir ve geri dönüştürülmesini sağlayabilirsiniz TURÇEK 1000-1800 arasında açık Atıklarınızı getirmeden önce lütfen arayın Mühürdarbağı Sokak NO: 6/3 Kadıköy-İstanbul (0216) 3380017 TÜRÇEK - TÜRKİYE ÇEVRE KORUMA VE YEŞİLLENDİRME KURUMU Tesise kabul edilmeyen atıklar: Piller, parlayıcı maddeler, patlayıcı maddeler ve radyoaktif maddeler

Ayrıca atık konusunda Muğla�nın başarılı olduğunu görüyoruz Muğla�da 500 gönüllü kadın atık konusunda çalışıyor Muğla Belediye Başkanı ve Çevre İl Müdürü kadınları topluyor ve atık konusunda sürekli eğitim veriyor Çöp toplama saatleri bulunan şehrin sokakları tertemiz Her atık, çeşidine göre belediyenin dağıttığı poşetlere konuluyor Sonuç; demek ki Türkiye�de bu yapılabilir İstanbul Büyükşehir Belediyesi ile benzer bir çalışma konusunda görüşmeler sürüyor

Ülkemizde 2003 yılında Kocaeli�nde kurulan Exitcom Doğa Geri Dönüşüm Elektronik adında e-atık firması bulunmaktadır Exitcom Grup şirketleri Almanya ve Türkiye�de bilgisayar, telekomünikasyon, elektronik geri dönüşüm alanlarında 3 ayrı dalda dört noktada kurulmuş teknoloji kuruluşlardır Geri dönüşümde ağırlıklı olarak IT sektörüne yönelik (PC ve PC donanım malzemeleri, telekomünikasyon malzemeleri) çalışan Exitcom, yapısında baskı devre (PCB-printed circuit board) bulunan her türlü elektronik malzemeyi de işliyor Manisa Organize Sanayi Bölgesi(OSB)�nde atık toplama konteyneri bulunan Exitcom, Türkiye�deki büyük OSB�lerle de görüşme aşamasında Küçük OSB�lere biriktirme konteyneri koymayı öneren Exitcom, depolama şubelerini ve toplama noktalarını çoğaltmayı hedefliyor Yatırım yapmayı sürdüren Exitcom, henüz kar etmeye başlayamamış Almanya�da farklı bir sistemle çalışan Exitcom, Avrupa�nın en büyük geridönüşüm firmalarıyla partner ve orada geridönüşüm danışmanlığı yapıyor, ayrıca belediyelerle çalışıyor Exitcom Doğa Geri Dönüşüm�de Türkiye�de de WEEE Direktifi�nin uygulandığı ülkelere ihracat yapan firmalara geridönüşüm danışmanlığı yapıyor

RoHS ve WEEE Direktifleri hakkında TC Başbakanlık Dış Ticaret Müsteşarlığı web sitesinde şu açıklamalar yer almaktadır: ��Ülkemiz açısından bu direktiflerin etkileri değerlendirilirken üretimimizi ihraç ve yurtiçi pazar olarak ayırmadığımızdan her ikisinin de bir arada ele alınmasında fayda bulunmaktadır WEEE ve RoHS Direktifleri için gelişmeler ülkemiz adına TC Çevre ve Orman Bakanlığı tarafından takip edilmektedir Anılan Bakanlıkça yapılan çalışmalar ışığında söz konusu Direktiflerin uyumlaştırılmasını teminen gerekli Yönetmeliğin 2006 yılı içinde yayımlanması ve 1 yıl sonra da yürürlüğe girmesi planlanmaktadır Söz konusu Bakanlık, taslağa ilişkin çalışmalarını Arçelik, Vestel gibi halihazırda anılan direktiflere uyumlu üretim yapan büyük firmaların yanı sıra TürkBEST (Türkiye Beyaz Eşya Sanayicileri Derneği) ile koordineli biçimde sürdürmektedir�

Greenpeace�in E-Atık Yaklaşımları



Çevre örgütü Greenpeace, başlattığı bir kampanyayla şirketleri elektronik çöp konusunda sıkıştırmayı planlıyor Greenpeace�in başlıca savaş açtığı madde PVC Çevre örgütünün kara listesinde ayrıca alev alabilen karışımlar ve çevreye zararı henüz belli olmayan maddeler yer alıyor
Örgüt hazırladığı bir raporla da elektronik şirketlerinin çevre yaklaşımlarını değerlendirdi ve çevreye gösterdikleri duyarlılıklarına göre listeledi Şimdilik çevreye en az zararı dokunan firma cep telefonu üreticisi Nokia gözüküyor Nokia ürünlerinde PVC kaldırıldı, alev alabilen karışımlar da 2007�den itibaren kalkacak Dünyanın en büyük PC üreticisi Dell ise, geri dönüşüm konusunda iyi bir performans gösterirken, PVC�yi kaldırmadığı için olumsuz not alıyor Apple ise kara listede
Elektronik çöpün tamamına yakınının gelişmekte olan ülkelere gönderildiği biliniyor

Sonuç olarak hali hazırda bu zararlı maddeleri içeren ürünlerle, bu alanda çalışan firmalar ve ilgilenen elektronik çalışanlarının, bu ürünlerle vücut temaslarını engellemeleri için önlem almaları gerekmektedir
Bu bilgilerden yola çıkarak; hem elektronik ürün üreten hem de tüketen biz insanların, diğer geridönüşebilir maddelerin toplanmasına yardımcı olarak, sağlığımıza ve çevremize zarar vermeyen ürünler kullanarak hem kendimizi hem de çevremizi koruyabiliriz
Sağlıklı çalışmalar dileğiyle�

Geri dönüşüm

Vikipedi, özgür ansiklopedi



Tüm dünyada kullanılan geri dönüşüm sembolü

Geri dönüşüm terim olarak, kullanım dışı kalan geri dönüştürülebilir atık malzemelerin çeşitli geri dönüşüm yöntemleri ile hammadde olarak tekrar imalat süreçlerine kazandırılmasıdır
Tüketilen maddelerin yeniden geri dönüşüm halkası içine katılabilmesi ile öncelikle hammadde ihtiyacı azalır Böylece insan nüfusunun artışı ile paralel olarak artan tüketimin doğal dengeyi bozması ve doğaya verilen zarar engellenmiş olur Bununla birlikte yeniden dönüştürülebilen maddelerin tekrar hammadde olarak kullanılması büyük miktarda enerji tasarrufunu mümkün kılar Örneğin, yeniden kazanılabilir alüminyumun kullanılması alüminyumun sıfırdan imal edilmesine oranla %35'e varan enerji tasarrufu sağlamaktadır
Atık malzemelerin hammadde olarak kullanılması çevre kirliliğinin engellenmesi açısından da önemlidir Kullanılmış kağıdın tekrar kâğıt imalatında kullanılması hava kirliliğini %74-94, su kirliliğini %35, su kullanımını %45 azaltabilmektedir Örneğin bir ton atık kağıdın kâğıt hamuruna katılmasıyla 8 ağacın kesilmesi önlenebilmektedir

Geri dönüşümün tarihçesi


Maddelerin kategorilere ayrılması

Geri dönüşüme olan ihtiyacın başlamasında savaşlar nedeniyle ortaya çıkan kaynak sıkıntıları etkili olmuştur Büyük devletler, II Dünya Savaşı sırasında ülke çapında geri dönüşümle ilgili kampanyalar başlatmışlardır Vatandaşlar özellikle metal ve fiber maddeleri toplama konusunda teşvik edilmişlerdir ABD'de geri dönüşüm işlemi yurtseverlik anlayışında çok önemli bir yer edinmiştir Hatta, savaş sırasında oluşturulan kaynak koruma programları, doğal kaynakları kısıtlı bazı ülkelerde (Japonya gibi), savaş sonrası da devam ettirilimiştir Geri dönüşebilen maddeler

• Cam
• Kağıt
• Alüminyum
• Plastik
• Piller
• Motor yağı
• Akümülatörler
• Beton
• Organik atıklar
• Elektronik atıklar

Geri dönüşüm sembolleri ve kodları

Bazı maddelere ait geri dönüşüm sembol ve kodları aşağıda verilmiştir Bu semboller uluslararası olarak kullanılır

Alüminyum

Kağıt

Demir Geri dönüştürme metotları


Geri dönüştürülmek üzere kategorilere ayrılmış atıklar: 1-Şişe, 2-Zayıf plastik, 3-Güçlü plastik, 4-Karton, 5-Çeşitli, 6-Konserve, 7-Kâğıt, 8-Polistiren, 9-Cam, 10-Pil, 11-Metal, 12-Organik, 13-Tetrapak, 14-Fabrik, 15-Tuvalet

Geri dönüştürme metodları her malzeme için farklılık göstermektedir:

• Alüminyum: Atık alüminyum küçük parçacıklar halinde doğranır Daha sonra bu parçalar büyük ocaklarda eritilerek, dökme alüminyum üretilir Bu sayede atık alüminyum, saf alüminyum ile neredeyse aynı hale gelir ve üretimde kullanılabilir
• Beton: Beton parçalar, yıkım alanlarından toplanarak kırma makinalarının bulunduğu yerlere getirilir Kırma işleminden sonra ufak parçalar, yeni işlerde çakıl olarak kullanılır Parçalanmış beton, eğer içeriğinde katkı maddeleri yoksa yeni beton için kuru harç olarak da kullanılabilir
• Kağıt: Kağıt öncelikle kâğıt çamuru hazırlamak için, su içerisinde liflerine ayrılır Eğer gerekirse içindeki lif olmayan yabancı maddeler için temizleme işlemine tutulur Mürekkep ayırıcı olarak, sodyum hidroksit veya sodyum karbonat kullanılır Daha sonra hazır olan kâğıt lifleri, geri dönüşmüş kâğıt üretiminde kullanılır
• Plastik: Plastik atıklar öncelikle cinslerine göre ayrılarak geri dönüşüm işlemine tabi tutulur Cinslerine göre ayrılan geri dönüşebilir plastik atıklar, kırma makinalarında kırılıp küçük parçalara ayrılır İşletmeler bu parçaları direkt olarak belli oranlarda, orijinal hammadde ile karıştırarak üretim işleminde kullanabildiği gibi; tekrar eritip katkı maddeleri katarak ikinci sınıf hammadde olarak da kullanabilir
• Cam: Cam atıklar (şişe, kavanoz vb) toplama kutularında toplanır ve bu atıklar renklerine göre ayrılarak geri dönüşüm tesislerine verilir Burada atık ve katkı maddelerinden ayrılır Burada cam kırılır ve hammadde karışımına karıştırılarak eritme ocaklarına dökülür Bu şekilde tekrar cam olarak kullanıma geçer Kırılan cam, beton katkısı ve camasfalt olarak da kullanılmaktadır Camasfalta %30 civarında geri dönüşmüş cam katılmaktadır Cam bu şekilde sonsuz bir döngü içinde geri dönüştürülebilir, yapısında bozulma olmaz

Kağıdın geri dönüşümü sonucunda

1 Ton kullanılmış kâğıt atığının geri dönüşümü sonucunda, 16 adet yetişmiş çam ağacı ve 85 metrekarelik ormanlık alan tahrip edilmeyecekBöylelikle Türkiye genelinde yılda 80 milyon çam ağacı ve 40000 hektar ormanlık arazi korunmuş olacak Plastik'in geri dönüşümü
[*]Tüketim sonrası çeşitli plastik ambalajlar[*]Kaba sınıflandırma (PVC,PET,PE,PP ve DİĞERLERİ) gibi[*]Hassas sınıflandırma[*]Kırma öğütme[*]Yıkama(temizleme) , Yüzdürme(çöktürme) ile ayırma[*]Kimyasal (fiziksel) işlemler[*]Geri Dönüştürülmüş plastik ürünler[*]Yani Granül(PE) , Mikronizasyon (PVC) , Çapak veya sentetik elyaf (PET) Plastiğin geri dönüşümü sonucunda

1 Ton plastik ambalaj atığının geri dönüşümü sonucunda 14000 kwh enerji tasarrufu sağlanmış olur Ülke genelinde tasarruf edebilecek enerji miktarı yıllık 4 Milyon Megavattır Metal'in geri dönüşümü


Metal
[*]Tüketim[*]Ayrı Toplama[*]Manyetik Ayıklama[*]Fabrikada Eritme[*]Geri dönüştürülmüş Metal[*]Yeni Metal Ürün Metalin geri dönüşümü sonucunda

1 Ton metal atığın geri dönüştürülmesi sonucunda 1300 kg hammade tasarrufu sağlanırBu miktar Türkiye'de yıllık olarak toplam 2 milyon tona ulaşmaktadır Cam'ın geri dönüşümü

Cam şişe
[*]Tüketim sonrası çeşitli camlar[*]Ayrı Toplama[*]Ayırma (Renkli,Renksiz)[*]Yıkama (Temizleme)[*]Öğütme[*]Fabrika[*]Geri dönüştürülmüş cam ürünler Camın geri dönüşümü sonucunda
1 Ton cam atığının geri dönüşümü sonucu 100 lite benzin tasarrufu sağlanmaktadır Türkiye genelindeki cam atıkların geri dönüştürülmesinden yıllık 30 milyon litre benzin tasarruf edilipÜlke ekonomisine katkı sağlanmış olacaktır

Yasal mevzuat

Yasalar

• Çevre Kanunu

Yönetmelik ve tüzükler

• (APAK)-Atık Pil ve Akümülatörlerin Kontrolu Yönetmeliği
• Ambalaj Atıkları Kontrolü Yönetmeliği 2007

• 
  
  
  

Konu ile ilgili sivil toplum örgütleri ve kuruluşlar

TC Çevre ve Orman Bakanlığı-Atık Yönetimi Dairesi

Çevre Koruma ve Ambalaj Atıkları Değerlendirme Vakfı - ÇEVKO

• TÜMAKÜDER
• T A P
• APAK APAK-Atık Pil ve Akümülatör Sanayicileri ve İşadamları Derneği
• Temiz Dünya Ekoloji Derneği
• Ambalaj Sanayicileri Derneği