İbni Sinanın Hayatı Ve Eserleri Vikipedi

İbni Sinanın Hayatı Ve Eserleri Vikipedi
İbni Sinanın Hayatı Ve Eserleri Vikipedi

İbn-i Sina (tam adı Ebu Ali el-Hüseyin ibni Abdullah ibn-i Sina el-Belhi), Farsça: ابوعلى سينا/پورسينا, Latince: Avicenna; okunuş: āv'ĭ-sěn'ə[1]; d 980, Buhara yakınları - ö 1037, Hamedan), filozof, hekim ve çok yönlü Fars bilim adamıdır

İbn-i Sina, Kuşyar isimli bir hekimin yanında tıp eğitimi aldı Değişik konular üzerine 240'ı günümüze gelen 450 kadar makale yazdı Elimizdeki yazıların 150 tanesi felsefe 40 tanesi de tıp üzerinedir Eserlerinin en ünlüleri felsefe ve fen konularını içeren çok geniş bir çalışma olan Kitabü'ş-Şifa (İyileşme Kitabı) ile El-Kanun fi't-Tıb'dır (Tıbbın Kanunu) Bu ikincisi ortaçağ üniversitelerinde okutulmuştur Hatta bu eser Montpellier ve Louvain'de 1650 yılına kadar ders kitabı olmuştur

Samanoğulları sarayı kâtiplerinden Abdullah Bin Sina'nın oğlu olan İbn-i Sina (Batı'da Avicenna adıyla tanınır), babasından, ünlü bilgin Natili'den ve İsmail Zahit'ten ders aldı Geometri (özellikle Öklid geometrisi), mantık, fıkıh, sarf, nahiv, tıp ve doğabilim üstüne çalışmalar yaptı Farabi'nin el-İbane's[kaynak belirtilmeli] aracılığıyla Aristoteles felsefesini ve metafiziğini öğrenip, hastalanan Buhara prensini iyileştirince (997) saray kütüphanesinden yararlanma olanağına kavuştu Babası ölünce, Cür-can'da Şiraz'lı Ebu Muhammed'ten destek gördü (Tıp Kanunu'nu Cürcan'da yazdı) Çağında tanınan bütün Yunan filozoflarının ve Anadolu doğacılarının yapıtlarını incelemişti

Yaşadığı dönem

İbn-i Sina, İslamın Altın Çağı olarak bilinen ve Yunanca, Farsça ve Hintçeden eserlerin çevirilerinin yapılıp yoğun bir şekilde incelendiği dönemde önemli çalışmalar ve yapıtlar gerçekleştirdi Horasan ve Orta Asya'daki Samani Hanedanı ve Batı İran ile Irak topraklarındaki Büveyhiler bilimsel ve kültürel ilerlemeye çok uygun bir ortam hazırlamışlardı Bu ortamda Kuran ve Hadis çalışmaları çok ilerlemişti Felsefe, fıkıh ve kelam çalışmaları İbn-i Sina ve çağdaşlarınca oldukça geliştirilmişti Al-Razi ve Farabi tıp ve felsefe alanında yenilikler sağlamışlardı İbn-i Sina, Belh, Hamedan, Horasan, Rey ve İsfahan'daki muhteşem kütüphanelerden yararlanma olanağı elde etmişti

Biyografisi

Çocukluğu

İbn-i Sina 980 yılında günümüz Özbekistanında yer alan Buhara yakınlarındaki Afşana kentinde doğdu Babası Abdullah, Samani İmparatorluğunun önemli şehri Belh'ten gelen saygın bir bilim adamıydı Buhara'da iyi bir eğitim aldı Olağanüstü hafızası ve zekası da bu konuda ona çok yardımcı oldu 14 yaşına geldiğinde öğretmenlerini geçmeye başlamıştı

16 yaşında tıbba döndü ve bu konudaki bilgileri öğrenmekle kalmayıp yeni tedaviler de geliştirdi 19 yaşında doktor ünvanı elde etti ve ücret almaksızın hastaları tedaviye başladı
Erişkinliği [değiştir]
İbn-i Sina'nın 1271 yılında yapılmış bir tasviri

İbn-i Sina ilk olarak 997 yılında tehlikeli bir hastalıktan kurtardığı emirin yanında çalışmaya başladı Bu hizmetinin karşılığında aldığı en önemli ödül Samanilerin resmi kütüphanesinden dilediğince yararlanmak oldu Kütüphanede kısa süre sonra meydana gelen yangında düşmanları onu bilerek kundaklama yapmakla suçladı

22 yaşında babasını kaybetti 1004 yılının Aralık ayında Samani Hanedanı sona erdi İbn-i Sina Gazneli Mahmud'un teklifini geri çevirdi ve batıya Ürgenç'e gitti Buradaki vezir bilim dostuydu ve ona küçük de olsa bir maaş bağladı Yetenekleri için kullanma sahası arayan İbn-i Sina Merv'den Nişabur'a ve Horasan sınırlarına kadar bölgeyi adım adım dolaştı Kendisi de şair ve bilim adamı olan ve İbn-i Sina'ya sığınak sağlayan hükümdar Kabus bu sırada çıkan ayaklanmada hayatını kaybetti İbn-i Sina'nın kendisi de şiddetli bir hastalığa yakalanmıştı Sonunda Hazar Denizi kıyısındaki Gorgan'da eski bir arkadaşına rastladı Onun yanına yerleşti ve bu kentte mantık ve astronomi dersleri vermeye başladı Kanun kitabının başlangıcı da bu döneme rastlar

Daha sonra Rey'de ve Kazvin'de çalıştı Yeni eserler yazmaya da devam etti İsfahan valisinin yanına yerleşti Bunu öğrenen Hamadan emiri İbn-i Sina'yı yakalattı ve hapsetti Savaş sona erdikten sonra Hamadan emirinin yanında çalıştı Kısa süre sonra İbn-i Sina, kardeşi, iyi bir öğrencisi ve iki köleyle kılık değiştirip şehirden kaçtı ve korku dolu bir yolculuktan sonra çok iyi karşılandıkları İsfahan' a ulaştı

Sonraki yılları ve ölümü

İbn-i Sina'nın kalan 10 ya da 12 yılı Ebu Cafer'in hizmetinde geçti Burada doktor, bilim danışmanı olarak çalıştı ve hatta savaşlara bile katıldı Bu yıllarda edebiyat ve filoloji çalışmaya başladı Bir Hamadan seferi sırasında şiddetli bir kolik atağına yakalandı Güçlükle ayakta duruyordu Hamedan'a vardığında önerilen tedavileri uygulamadı ve kendisini kadere teslim etti Ölüm yatağında mallarını yoksullara bağışladı, kölelerini azat etti ve son gününe dek 3 günde bir Kuran okudu 1037 Haziranında Ramazan ayında 57 yaşında öldü Kabri Hamedandadır

Metafizik

İbn-i Sina'ya göre metafiziğin temel konusu, "vücudu mutlak" olan Allah ile yüce varlıklardır Vücut (var olan) üçe ayrılır: Olası varlık ya da ortaya çıkan ve sonra yok olan varlık; olası ve zorunlu varlık (tümeller ve yasalar evreni, kendiliğinden var olabilen ve bir dış neden sayesinde gerekli olan varlık); özü gereği gerekli olan varlık (Allah) İbn-i Sina Allah'ı "Vahdet-i Vücud" yani 'varlığı zorunlu olan' olarak belirtir ve bu fikir ona hastır

Ruhbilim

İbn-i Sina, ruhbilimin, metafizik ile fizik arasında bağlantı kuran ve bu iki bilimden de yararlanan bir bilgi alanı olduğunu savunmuş, ruhbilimini üç ana bölüme ayırmıştır: Akıl ruhbilimi; deneysel ruhbilim; tasavvuf ya da gizemci ruhbilim İnsanların ruhlarının müzikle tedavi edilebileceğini öne sürmüş ve bu yöntemi geliştirmiştir

Akıl
İbn Sînâ'nın Hamedan İran'daki kabrinin iç kısmı

Bu konudaki görüşleri Aristotales ve Farabi'den farklı olan İbn-i Sina'ya göre, akıl 5 çeşittir; bilmeleke (ya da 'olası akıl' açık-seçik ve zorunlu olanları bilebilir); he-yulâni akıl (bilmeyi ve anlamayı sağlar); kutsi akıl (aklın en yüksek aşamasıdır ve her insanda bulunmaz); muste-fat akıl (kendisinde bulunanı, kendisine verilen "makûllerin " suret'lerini algılar); bilfiil akıl ("makûl"leri yani kazanılmış verileri kavrar) İbn-i Sina, akıl konusunda, Eflatun'un idealizmi ile Aristoteles'in deneyciliğini uzlaştırmaya, birleştirici bir akıl görüşü ortaya koymaya çalışmıştır

Bilimlerin sınıflandırılması

İbn-i Sina'ya göre bilimler madde ve biçim ilişkisi bakımından üçe ayrılır: El-ilm ül-esfel (Doğa bilimleri ya da aşağı bilimler), maddesinden ayrılmamış biçimlerin bilimidir; mabad-üt-tabia (metafizik), el-ilm'üll-âli (mantık ya da yüksek bilimler) maddesinden ayrılan biçimlerin bilimleridir; el-ilm ül-evsat (matematik ya da orta bilimler) ancak insanın zihninde maddesinden ayrılabilen, bazen maddesiyle birlikte, bazen ayrı olan biçimlerin bilimidir

Kendisinden sonraki Doğu ve Batı filozoflarının çoğunu etkileyen İbn-i Sina, müzikle de ilgilenmiştir 250'yi aşkın yapıtının başlıcası olan Şifa ve Kanun, felsefenin temel yapıtı sayılarak, uzun yıllar boyunca pek çok üniversitede okutulmuştur
Başlıca yapıtları [değiştir]

El-Kanun fi't-Tıp, (ös), 1593, "Tıpta Kanun"(Tıp ile ilgili zamanının bilgilerini ihtiva eder Orta çağda dört yüz yıl Batı'da ders kitabı olarak okutulmuştur Latinceye on çevirisi yapılmıştır)
Kitabü'l-Necat, (ös), 1593, ("Kurtuluş Kitabı"Metafizik konularda yazılmış özet bir eserdir )
Risale fi-İlmü'l-Ahlak, (ös), 1880, ("Ahlak Konusunda Kitapçık")
İşarat ve'l-Tembihat, (ös), 1892, ("Belirtiler ile ilgili eserdir)
Kitabü'ş-Şifa, (ös), 1927, ("Mantık, Matematik, Fizik ve İlahiyat yani Metafizik konularında yazılmış on bir ciltlik hacimli bir eserdir Bir çok kereler Latinceye çevrilmiş ve ders kitabı olarak okutulmuştur")Mantık bölümü, Mantık , Musiki ve Hitabet kitaplarından meydana gelirMatematik bölümünde Aritmetik , Geometri ve Astronomi kitapları yer alırTabiat veya Fizik bölümünde ise, Fizik, Kimya, Mineraloji