Türkiye’Deki Endemik Ve Relikt Bitki Türleri Zarar Görme Nedenleri Ve Korunmaları

**Prof. Dr. Sinsi** · 09-11-2012

Türkiye’deki Endemik Ve Relikt Bitki Türleri Zarar Görme Nedenleri Ve Korunmaları

Türkiye’deki Endemik Ve Relikt Bitki Türleri Zarar Görme Nedenleri Ve Korunmaları
TÜRKİYE’DEKİ ENDEMİK VE RELİKT BİTKİ TÜRLERİ
ZARAR GÖRME NEDENLERİ VE KORUNMALARI
Türkiye endemik bitkiler açısından dünyanın önemli ülkelerinden birisidir

Yurdumuz endemiklerinin sayısı 3000 dolaylarında olup endemizm oranı %33civarındadır

Ülkemizde endemik tür sayısı diğer Avrupa ülkeleriyle kıyaslandığında ülkemizin bu zenginliği daha iyi anlaşılır

Avrupa ülkeleri arasında en çok türe sahip olan ülke Yunanistan olup 800 civarındadır

Aynı şekilde endemik türlerce zengin İspanya ve Yugoslavya’da ise bu sayı 400-500 arsındadır

Ülkemizdeki endemik bitki türlerinin en önemlilerinden birkaçı; Kaz dağında orman meydana getiren Kazdağı göknarı (Abies equi-trojani), Eğridir güneyindeki Kasnak Meşesi (Quercus vulcanica), Köyceğiz-Dalaman arasında yaygın olan Sığla veya Günlük ağacı ve ormanları (Liquidambar orientalis), Beşparmak Dağları (Ege bölümü)ndaki Kral eğreltisi (Osmunda regalis) ile Datça yarımadasında bulunan Datça Hurması
Türkiye’de yetişen endemik türler tabiatta, aşırı otlatma, yangın, bilinçsiz kesim, söküm,ıslah çalışmaları, yapılaşma, şehirleşme ve herbisit kullanımı gibi çeşitli tehlikelerle karşı karşıyadır

Bu olumsuz faktörler kimi zaman bitkinin yok olmasına ve bir anlamda yer yüzünde ortadan kalkması anlamına gelmektedir

Yurdumuzdaki endemik türlerin 12’sinin neslinin tükendiği belirlenmiştir

Bu olumsuz faktörler zamanla bitkilerin durumlarını tespit etme ve gerekli önlemleri alma ihtiyacını doğurmuştur

Bu ihtiyaca yardımcı olmak amacı ile “Uluslar arası Doğa ve Doğal Kaynakları Koruma Birliği(IUCN)” kurulmuştur

Bu kuruluş çalışmalarla bitkiler için tehlike sınıflarını belirlemiş ve kritik durumdaki bitkileri buna göre değerlendirerek Kırmızı Bülten denilen “ Red Data Book ” isimli eseri ortaya çıkarmışlardır

Bu çalışmalardan sonra aynı kategoriler esas alınarak “ Türkiye’nin Nadir ve Endemik Bitkileri ” adlı bir kırmızı bülten hazırlanmıştır

ENDEMİK BİTKİLERİN YURDUMUZDA DAĞILIŞI:
Yurdumuz endemik bitkileri tek tek ele alındığında bunlardan 1700 kadarının ülkemiz coğrafik bölgelerinden yalnız birine özgü oldukları saptanmıştır

Buna göre:
Güney Anadolu’da 631 tür
Doğu Anadolu’da 371 tür
Orta Anadolu’da 253 tür
Karadeniz’de 203 tür
Ege’de 147 tür
Marmara’da 67 tür
Güneydoğu Anadolu’da 33 tür
Türkiye’de toplam 3000 civarında tohumlu bitki türü endemiktir Türkiye’de bugüne dek bilinen kadarıyla yaklaşık 9000 kadar doğal eğrelti ve tohumlu bitki türü vardır Bunların yaklaşık % 30’u ülkemiz için endemiktir

09-11-2012	#1
Prof. Dr. Sinsi	Türkiye’Deki Endemik Ve Relikt Bitki Türleri Zarar Görme Nedenleri Ve Korunmaları Türkiye’deki Endemik Ve Relikt Bitki Türleri Zarar Görme Nedenleri Ve Korunmaları Türkiye’deki Endemik Ve Relikt Bitki Türleri Zarar Görme Nedenleri Ve Korunmaları TÜRKİYE’DEKİ ENDEMİK VE RELİKT BİTKİ TÜRLERİ ZARAR GÖRME NEDENLERİ VE KORUNMALARI Türkiye endemik bitkiler açısından dünyanın önemli ülkelerinden birisidir Yurdumuz endemiklerinin sayısı 3000 dolaylarında olup endemizm oranı %33civarındadır Ülkemizde endemik tür sayısı diğer Avrupa ülkeleriyle kıyaslandığında ülkemizin bu zenginliği daha iyi anlaşılır Avrupa ülkeleri arasında en çok türe sahip olan ülke Yunanistan olup 800 civarındadır Aynı şekilde endemik türlerce zengin İspanya ve Yugoslavya’da ise bu sayı 400-500 arsındadır Ülkemizdeki endemik bitki türlerinin en önemlilerinden birkaçı; Kaz dağında orman meydana getiren Kazdağı göknarı (Abies equi-trojani), Eğridir güneyindeki Kasnak Meşesi (Quercus vulcanica), Köyceğiz-Dalaman arasında yaygın olan Sığla veya Günlük ağacı ve ormanları (Liquidambar orientalis), Beşparmak Dağları (Ege bölümü)ndaki Kral eğreltisi (Osmunda regalis) ile Datça yarımadasında bulunan Datça Hurması Türkiye’de yetişen endemik türler tabiatta, aşırı otlatma, yangın, bilinçsiz kesim, söküm,ıslah çalışmaları, yapılaşma, şehirleşme ve herbisit kullanımı gibi çeşitli tehlikelerle karşı karşıyadırBu olumsuz faktörler kimi zaman bitkinin yok olmasına ve bir anlamda yer yüzünde ortadan kalkması anlamına gelmektedirYurdumuzdaki endemik türlerin 12’sinin neslinin tükendiği belirlenmiştirBu olumsuz faktörler zamanla bitkilerin durumlarını tespit etme ve gerekli önlemleri alma ihtiyacını doğurmuştur Bu ihtiyaca yardımcı olmak amacı ile “Uluslar arası Doğa ve Doğal Kaynakları Koruma Birliği(IUCN)” kurulmuştur Bu kuruluş çalışmalarla bitkiler için tehlike sınıflarını belirlemiş ve kritik durumdaki bitkileri buna göre değerlendirerek Kırmızı Bülten denilen “ Red Data Book ” isimli eseri ortaya çıkarmışlardır Bu çalışmalardan sonra aynı kategoriler esas alınarak “ Türkiye’nin Nadir ve Endemik Bitkileri ” adlı bir kırmızı bülten hazırlanmıştır ENDEMİK BİTKİLERİN YURDUMUZDA DAĞILIŞI: Yurdumuz endemik bitkileri tek tek ele alındığında bunlardan 1700 kadarının ülkemiz coğrafik bölgelerinden yalnız birine özgü oldukları saptanmıştır Buna göre: Güney Anadolu’da 631 tür Doğu Anadolu’da 371 tür Orta Anadolu’da 253 tür Karadeniz’de 203 tür Ege’de 147 tür Marmara’da 67 tür Güneydoğu Anadolu’da 33 tür Türkiye’de toplam 3000 civarında tohumlu bitki türü endemiktir Türkiye’de bugüne dek bilinen kadarıyla yaklaşık 9000 kadar doğal eğrelti ve tohumlu bitki türü vardır Bunların yaklaşık % 30’u ülkemiz için endemiktir