Kömür Çeşitleri - Kaç Çeşit Kömür Vardır? Kömür Çeşitleri Hangileridir? Nelerdir?

Kömür Çeşitleri - Kaç Çeşit Kömür Vardır? Kömür Çeşitleri Hangileridir? Nelerdir?
Kömür Çeşitleri - Kaç Çeşit Kömür Vardır? Kömür Çeşitleri Hangileridir? Nelerdir?

Kömürler çeşitli şekillerde sınıflandırılabilir Üç tip kömür vardır: antrasit, taş kömürü ve linyit
Antrasit en değerli kömür türüdür %95 i karbondan oluşur En sert kömür türü olup yandığında diğerlerinden daha fazla ısı verir Taş kömürünün %70’i, Linyitin %50'sinden daha az bir kısmı Kömürler organik olgunluklarına göre linyit, alt bitümlü kömür, bitümlü kömür ve antrasit tiplerine ayrılırlar
Linyit ve kısmen alt bitümlü kömürler genellikle yumuşak, kolayca ufalanabilen ve mat görünüştedirler Bu tip kömürlerin ana özelliği göreceli olarak çok yüksek nem içerirler ve karbon içerikleri düşüktür Antrasit ve bitümlü kömürler ise genellikle daha sert, dayanıklı, siyah renkli ve camsı parlak görünüştedirler Göreceli olarak nem içerikleri daha düşük olup, karbon oranları daha yüksektir
Jeolojik olarak kömürlerin yaşları 400 milyon yıl ile 15 milyon yıl arasında değişir Genellikle yaşlı kömürler daha kalitelidir
Kömürler mikroskobik homojen bileşenlerine göre çeşitli kayaç tiplerine de ayrılır Bu sınıflandırma kömürün türediği malzemeyi ve kömürleşme süreçlerini ele aldığından, aslında genetik bir sınıflandırmadır Bu sistemde kömür dört temel tipe ayrılır: vitren, klaren, düren ve füzen
Bir başka sınıflandırma sistemi de kömürün ticari değerine yer verir madde içeriğine ve içerdiği katışıklar dikkate alınır
Kömür; çok eskilerden beri enerji üretiminde, sentetik boyaların çözücülerin, ilaçların hazırlanmasında ara madde olarak ve çeşitli hoş kokulu maddelerin elde edilmesinde kullanılmaktaydı Ayrıca kömürün yakılmasıyla elde edilen gazlardan yakıt olarak yararlanılır
Linyit, kahverengi kömür de denilen ve tamamına yakını termik santrallerde yakıt olarak kullanılan kömür sıralamasında en alt sırada yer alan bir kömür çeşitidir
Linyitin ısıl değeri (kalorifik değer) düşük, barındırdığı kül ve nem miktarı fazladır Buna rağmen yerkabuğunda bolca bulunduğu için başta Almanya, Amerika Birleşik Devletleri gibi gelişmiş ülkeler olmak üzere sıklıkla kullanılan bir enerji hammadesidir
Linyit Türkiye'nin birçok bölgesinde çıkartılmış ve halen çıkarılmaya devam etmektedir Bu bölgelerden bazıları Kahramanmaraş ili Afşin ve Elbistan ilçesi, Ankara ili Nallıhan ilçesi (Çayırhan), Kütahya ili Seyitömer ve Tavşanlı ilçesi, Manisa ili Soma ve Muğla ili Yatağan ilçesinde, Adana ili Kozan ilçesinde çıkartılır

TUNÇBİLEK KÖMÜRÜ

Tunçbilek kömürleri, parlak sert linyit türünde bir kömürdür Yapılan bilimsel araştırmalarda, Tunçbilek kömürünün linyitle taşkömürü sınırında yer aldığını tebit edilmiştir

GLİ-Tunçbilek' te iki yeraltı ve çeşitli açıkocak panolarından üretim gerçekleştirilmektedir Bu ocakların her birinden üretilen kömürlerin birlikte tabi tutuldukları yıkama ve kriblaj işlemlerinden sonra ısı değerleri yaklaşık iki katına çıkmaktadır Böylece piyasaya kalitesi yükseltilmiş ve değişik kullanım alanlarına göre farklı tane iriliklerine ayrılmış kömürler verilebilmektedir

TUNÇBİLEK KÖMÜRÜNÜN AVANTAJLARI

* S 5788 Standardına Uygunluk Belgesiyle 1Sınıf linyit kömürüdür
* Tunçbilek kömürünün nem oranının düşüktür
* Tunçbilek kömürü taşıma ve depolama esnasında çok az oranda tozlaşır
* Tunçbilek kömürünün ısı değeri yüksektir
* Kolay ve uzun alevli yanması sebebiyle bir çok türden kalorifer kazanları için iyi bir yakıttır
* Düşük ucuculu kömürler ve dumansız yakıtlar hariç, teshinde ve özellikle sobalarda yakılabilecek en iyi kömür
türündendir

TUNÇBİLEK KÖMÜRÜNÜN YANMA ÖZELLİKLERİ

Bütün yüksek uçuculu kömürler gibi Tunçbilek kömürü de üstten yakmaya uygundur Bu kömürler kolay ve uzun alevli yanmaktadır Ülkemizdeki bütün kömürlerin yüksek uçuculuğu olduğu göz önüne alındığında, hava kirliliğini önleme açısından, üstten yakmalı sobalar kullanılmalı ve üstten yakma tekniği, kullanıcıya iyi bir şekilde anlatılmalıdır

Verimli bir yanma (daha az kömürle daha çok ısınmak) ve daha az hava kirliliği için Tunçbilek kömürlerinin kovalı sobalarda yakılmasında aşağıdaki hususlara dikkat edilmelidir

* Tunçbilek kömürünü daha verimli ve dumansız yakabilmek için, sobanın alt ve üst kapakları açık tutularak üstten tutuşturulması sağlanmalıdır

* Tutuşmadan sonra oda sıcaklığı fazla yükseldiği takdirde, alt ve üst kapak hafif hava girecek şekilde kapatılarak kömürün küçük alevle yanması sağlanmalıdır Bu durum alt kapak tamamıyla kapatıldığında koyu duman çikmayincaya kadar devam etmeli, ancak bu andan itibaren üst kapak tamamen kapatılmalıdır Üst kapağın daha önce kapatılması yanma verimini düşürecek, bunun yanında hava kirliliği meydana getiren yanmış gazlar içeren dumanın çikmasina sebep olacaktır

* Kömür tamamen tutuştuktan ve dengeli bir şekilde yanmaya başladıktan sonra, boru klepesi kapatılarak yanma gazlarının alt borudan bacaya yönelmesi sağlanmalı, böylece daha fazla ısıl verim elde edilmelidir

* Sobada yanmakta olan kömürün üzerine yeni kömür ilave etmekten sakınılmalı, soba söndükten sonra, yeniden kömürle doldurulmalı ve yakma işlemine yeniden girişilmelidir

* Kazanın ızgara aralıkları düzgün olmalı ve bunların genişliğine uygun parça büyüklüğünde kömür seçilmelidir

* Kömürler kazana bütün ızgara yüzeyini örtecek şekilde serilmelidir

* Kazana aşirı kömür yüklenmemelidir

* Yanma süresice kömür atma kapağı tam olarak kapatılmalıdır

* Kazanın alev-duman borularının sürekli temiz olması sağlanmalıdır

* Kazanda hava kaçakları olmamalı, yanma havasının sadece ızgara altından gelmesi sağlanmalıdır Baca temizliğine dikkat edilmeli, çekiş azaldığında baca temizlenmelidir

TUNÇBİLEK(LİNYİT) KÖMÜRÜNÜN ÖZELLİKLERİ

Kömürün kış mevsiminden önce ve genelde yaz mevsiminde satın alınması, kömürün daha ucuz olması, hava şartlarına bağlı olarak daha kuru olması ve bu sezonda talebin çok yoğun olmaması sebebiyle daha kolay ve daha temiz kömürün temin edilebilmesi gibi avantajlar sağlanmaktadır

Ancak kömürün uzun süre depoda bekletilmesi ve stoklamanın uygun yapılmaması kömürün kendiliğinden yanmasına sebep olabilmektedir

Bu problemi ortadan kaldırabilmek için, kömür depolamada aşağıdaki hususlara dikkat etmek gerekmektedir

* Depo alanı kolay yanan materyallerden temizlenmelidir (yağlı paçavra, odun, kağıt ve kimyasal maddeler)

* Alan kuru olmalı, tabanda gözenekli malzeme ve elenmiş kuru kömür olmamalı ve taban su gideri için meyilli olmalıdır

* Sıcak su boruları, buhar boruları ve benzeri ısı kaynakları sahada bulunmamalı, mümkünse sıcak ve güneşli günlerde stoklama yapılmamalıdır

* Hava, yığının alt tarafından girip üst taraftan çiktiginda, ya yığın içerisinde oluşan oksidasyon ısısını taşiyacak iyi bir havalandırma sağlanmalı, ya da yığın 30 cm'yi geçmeyen sıkıştırılmış geçirimsiz tabakalar yapılmalı ve hava sirkülasyonu önlenmelidir

*Konik yığınlarda, iri parçalar kenarlara yuvarlanarak,ince parçalar için baca etkisi yapmakta ve kömürün kendiliğinden yanma tehlikesi artmaktadır Bu yüzden mümkün oldukça konik yığınlardan kaçınılmalıdır

* Yığın içerisinde dikey olarak bulunan yapılara (direk ve benzeri) baca etkisi meydana getirdiğinden, yığın içinde bu tür yapıların bulunması engellenmelidir

* Yığın sıcaklığı büyük yığınlarda yığının yaklaşik 5 m içinden, küçük çapli yığınlarda ise yığının merkezinden sık sık ölçülmelidir

* Stoker iriliğine ufalanmış kömür, yağ ile muamele edilerek oksidasyon yeteneği azaltılabilir Aynı amaçla, kömür yığını üzeri ince bir asfalt tabakası ile kaplanabilir

* Kömür yığınına tozlanmayı engellemek için su püskürtülmemelidir Kuruma esnasında kendiliğinden yanma özelligi artmaktadır

* Burada verilen hususlar daha çok büyük miktarlarda kömür stoklayan fabrika ve merkezi ısıtma sistemi olan siteler için geçerli olmaktadır

* Sobada yakmak üzere satın alınan 1-2 ton kömürün stoklanmasında bu şartları gözönüne almak mümkün olmamakta, evlerde kömür depolamak için ayrılmış ve genelde bodrum katlarda bulunan kömürlüklerin şartlarına göre kömürler depolanmaktadır Ancak buralarda da bazı tedbirler alarak, kömürlerin kendiliğinden yanmasının önüne geçmek mümkündür Kömür yığınının fazla yüksek yapılmaması, kömürün kolay yanan malzemeyle karışmamasına dikkat edilmesi ve kömür yığınının sıcaklığının ölçülmesi gibiEğer yığında ısı artışı meydana gelirse, yığının devredilerek havalandırılması sağlanmalıdır