Polenlerden Tohuma Doğru

POLENLERDEN TOHUMA DOĞRU


Rüzgara yelken açan Polenler
Yeryüzündeki pek çok bitki, türünün devamını polenlerini rüzgar vasıtasıyla dağıtarak sağlar Birçok açık tohumlu bitki, çam ağaçları, palmiye ve benzeri ağaçlar ve ayrıca çiçek veren tüm tohumlu bitkiler ile çimensi otların tamamı rüzgarlarla döllenir Rüzgar, çiçek tozlarını bitkilerden alıp, aynı türden diğer bitkilere taşıyarak döllenmeyi



gerçekleştirirRüzgarla döllenme işleminde, halen bilimadamlarının açıklama getirmekte zorlandıkları pek çok nokta ve cevap bekleyen pek çok soru vardır Örneğin rüzgarla taşınan binlerce polen çeşidinden her biri, kendi türüne ait olan bitkinin çiçeğini nasıl tanımaktadır? Bitkiden fırlatılan polenler hiçbir yere takılmadan nasıl olup da bu bitkinin dişilik organlarına ulaşırlar?



Döllenme ihtimali oldukça düşük olmasına rağmen nasıl olup da binlerce bitki, üstelik de milyonlarca yıldır bu yolla döllenmektedir?İşte bu soruların cevabını verebilmek için yola çıkan Cornell Üniversitesi’nden Karl J Niklas ve ekibi rüzgarla döllenen bitkileri incelemeye almışlardır Buldukları sonuçlar son derece şaşırtıcı olmuştur Niklas ve ekibi rüzgarla döllenen bitkilerin havadan bol miktarda polen yakalayabilmelerini sağlayan, aerodinamik çiçek yapılarının olduğunu keşfetmişlerdirBitkilerdeki bu aerodinamik yapı nedir? Nasıl bir etkisi vardır?
Bu soruların cevaplarını verebilmek için öncelikle aerodinamik yapı” tanımının açıklanması gerekir Havada hareket eden cisimlere hava akımlarından kaynaklanan bazı kuvvetler etki eder Aerodinamik kuvvetler olarak adlandırılan bu kuvvetler sayesinde, hareket etmeyi başarabilen cisimler de “aerodinamik yapıya sahip cisimler” olarak adlandırılırlar Rüzgarla polenleşme sistemini kullanan bazı bitkiler işte bu aerodinamik yapıyı çok etkili bir biçimde kullanırlar Bu konudaki en güzel örnek çam kozalaklarının yapısında görülür


Bitkiler her üreme dönemlerinde havaya milyonlarca polen bırakırlar Polenlerin sayıca bu kadar çok olmasının nedeni, herhangi bir etki ile oluşacak tehlikelere karşı bitkinin üremesinin garanti
altına alınmasıdır



Aerodinamik kozalaklar





Karl Niklas ve ekibinin rüzgarla polenleşmeyi incelemelerine sebep olan sorulardan belki de en önemlisi, “nasıl olup da havada bu kadar çok çeşitte polen dolaşırken, bir bitki çeşidinin polenleri başka bir bitki türü tarafından tutulmamakta ve sadece kendi türünden diğer bitkilere ulaştırılmaktadır” sorusu olmuştur İşte bu soru, bilimadamlarını rüzgarla döllenen bitkileri, özellikle de kozalakları incelemeye yöneltmiştir



Oldukça uzun olan yaşam süreleri ve yüksek boylarıyla tanınan kozalaklı ağaçlarda, kozalaklar erkek ve dişi yapıları oluştururlar Erkek ve dişi kozalaklar aynı ağaçta olduğu gibi farklı ağaçlarda da olabilirler Kozalaklarda, polenleri taşıyan hava akımını kendilerine çekecek özel tasarlanmış kanallar vardırPolenler, oluşan bu kanallar sayesinde üreme alanlarına kolaylıkla gelirler



Kozalaklı ağaçlar diğer bitki türleri arasında en ilginç üreme sistemine sahip olanlardan bir tanesidir Yandaki resimde bir kozalağın döllenme aşamaları görülmektedir
Resmi ayrıntılı görmek için üzerine tıklayınız


Dişi kozalaklar, erkek kozalaklara göre daha büyüktürler ve tek olarak büyürler Dişi kozalakların merkez eksenleri etrafında çok fazla miktarda yaprak benzeri yapılar olan “sporofil”ler vardır Bunlar, balık puluna benzeyen kabuk şeklinde yapılardır Sporofillerin iç yüzeylerinde iki adet ovül (yumurtanın oluşturulduğu kısım) bulunur Kozalaklar polenleşmeye hazır olduğunda bu kabuklar iki yana açılır Böylece erkek kozalaktan gelen polenlerin içeri girmesine olanak sağlanmış olur

POLENLERDEN TOHUMA DOĞRU
Polenler


Mükemmel ambalajlanmış genler
Polenler ilk olarak çiçeklerin erkek üreme organlarında üretilirler ve oradan da çiçeğin dış bölümüne doğru ilerlerler Buraya ulaştıktan sonra da olgunlaşmaya başlarlar ve sonraki nesil için döllenmeye hazır hale gelirler Bu polenin hayatındaki ilk aşamadır Öncelikle polenin yapısına biraz göz atalım Polen, gözle görülemeyecek kadar küçük bir mikroorganizmadır (kayın ağacının poleni 2, kabağın poleni ise 200 mikron büyüklüğündedir) (1 mikron=1/1000mm) İçinde büyük gövdeli bir hücre (vejetatif hücre) ile iki sperm hücresi (generatif hücre) bulunur Polen bir tür kutuya benzetilebilir


Polenin içinde bitkinin üreme hücreleri vardır Bu hücrelerin çoğu dış etkenlerden zarar görmeden canlılıklarını koruyabilmeleri için çok iyi bir şekilde saklanmaları gerekir Bu yüzden kutunun yapısı son derece sağlamdır Kutunun etrafı sporoderm” diye adlandırılan bir kabuk tarafından sarılmıştır Bu kabuğun


dış kısmında bulunan ve “ekzin” olarak adlandırılan tabaka, organik alemin bilinen en dayanıklı maddesidir ve kimyasal yapısı henüz tam olarak aydınlatılamamıştır1 Bu madde genel olarak asitlerin ve enzimlerin yol açtığı bozulmalara karşı çok dirençlidir Ayrıca yüksek sıcaklık ve basınçtan da etkilenmez