Depremde Nerede Durulmalı - Depram Anında Nerede Durmak Gerekir

Depremde Nerede Durulmalı - Depram Anında Nerede Durmak Gerekir
Depremde Nerede Durulmalı - Depram Anında Nerede Durmak Gerekir
Adım Doug Copp Dünyanın en tecrübeli kurtarma birimi Amerikan Uluslar arası Kurtarma Ekibinin Kurtarma şefi ve afet olayları müdürüyüm Bu makaledeki bilgiler bir deprem anında hayat kurtaracaktır

875 yıkılmış binaya sürünerek girdim, 60 ülkeden kurtarma ekipleriyle çalıştım, birçok ülkede kurtarma ekipleri oluşturdum, ve çok sayıda ülkede birçok kurtarma ekibinin üyesiyim 2 Yıl boyunca birleşmiş milletler felaket 'azaltma' uzmanıydım 1985'ten beri aynı anda gerçekleşenler hariç dünyadaki bütün büyük felaketlerde çalıştım

1996'da benim hayatta kalma metodumun geçerliliğini ortaya koyan bir film yaptık Türk hükümeti, İstanbul belediyesi, İstanbul Üniversitesi, Case yapımcılık, ve ARTI bu pratik ve bilimsel testin filme alınmasında işbirliği yaptılar

İçinde 20 maket (mannequis) olan bir okulu ve evi yıktık On maket 'çömel ve korun' metodunu uygularken, 10 maket 'hayat üçgeni' metodumu uyguladı Tasarlanmış yıkımdan sonra görüntüleri filme almak ve sonuçları belgelemek için enkazı geçip binaya girdik Bina yıkımlarında oluşabilecek şartlar dahilinde direk olarak gözlemlenebilen ve bilimsel şartlar altında hayatta kalma tekniklerimi uyguladığım film 'çömelip korunan/saklanan' kişiler için hayatta kalma şansının sıfır olduğunu ortaya koydu

Hayat üçgeni metodumu kullananlar için hayatta kalabilme şansı yaklaşık olarak % 100 oldu Bu film Türkiye'de ve Avrupa'nın geri kalan kısmında milyonlarca izleyici tarafından izlendi Bu film ABD, Kanada ve Güney Amerika'da RealTV programında izlendi

Enkazına girdiğim ilk bina 1985 Mexico City depreminde bir okuldu Bütün çocuklar sıralarının altındaydı Her bir çocuk kemiklerinin kalınlığına kadar ezilmişlerdi Sıralarının yanındaki koridorlara uzanmış olsalardı hayatta kalmış olabilirlerdi Bu 'ayıptı, gereksizdi' ve çocukların neden koridorlarda (sıraların arasında) olmadığını merak ettim O an, çocuklara bir şeyin/eşyanın altına saklanmalarının söylendiğini bilmiyordum

Basitçe ifade edilirse, binalar yıkılırken, objelerin üzerine düşen tavan ağırlığı veya içerideki mobilyalar bu nesnelere çarparken yanlarında bir yer, boşluk bırakırlar Bu boşluk benim 'hayat üçgeni' dediğim alandır Nesne ne kadar büyük ve ne kadar dayanıklı olursa daha az ezilecektir

Nesneler ne kadar az ezilirse boşluk ve bu boşluğu kullanan kişinin yaralanmama olasılığı o kadar artar Bir dahaki sefere televizyonda yıkılan bina izlerken gördüğün üçgenleri say Heryerdeler

Yıkılan bir binada göreceğiniz en yaygın biçimdir

Deprem anında hayatta kalma, ailelerine bakma ve başkalarını kurtarma hakkında 750 bin nüfuslu Trujillo kentinin İtfaiye bölümünü eğittim Trujillo İtfaiye Departmanının kurtarma şefi Üniversitede profesördür Bana her yerde eşlik etti Kişisel ifadeleridir:

'Adım Roberto Rosales Trujillo kurtarma ekibi şefiyim 11 yaşındayken çöken bir binada mahsur kaldım Mahsur kalışım 1972 yılında 70000 kişini öldüğü depremde oldu Erkek Kardeşimin motosikletinin yanında oluşan 'hayat üçgeni' içinde hayatta kaldım
Yataklarının veya sıraların, masaların altına giren arkadaşlarım ezilerek öldüler (isim, adres vb detayları anlatıyor) Ben hayat üçgeninin yaşayan örneğiyim Ölen arkadaşlarım 'çömel ve korun' örnekleridir

DOUG COPP'UN ÖNERİLERİ ;

1) 'Binalar çökerken basitçe 'çömelen ve korunan' kişiler istisnasız her defasında ezilerek ölüyorlar Masa, araba gibi nesnelerin altına giren kişiler her zaman ezilirler

2) Kediler, köpekler ve bebekler'in hepsi doğal bir şekilde dizlerini ana rahmindeki gibi karınlarına doğru çekerek kıvrılırlar Deprem anında sizde bu şekilde kıvrılmalısınız Bu doğal bir güvenlik ve hayatta kalma içgüdüsüdür Daha küçük bir boşlukta hayatta kalabilirsiniz Hafifçe ezilecek ama yanında boşluk yaratacak bir kanepe, geniş büyük bir eşyanın yanında durun

3) Ahşap evler deprem anındaki en güvenliyapılardır Sebebi basittir; ahşap esnektir ve depremin zorlamasıyla hareket eder Eğer ahşap bina çökerse geniş yaşam boşlukları oluşur Ayrıca, ahşap binalar daha az yoğunlukta yıkılış ağırlığına sahiptir Tuğla binalar ayrı tuğla parçalarına ayrılacaklardır Tuğlalar bir çok yaralanmalara sebep olacaktır, ama (beton) bloklardan daha az ezilmiş vücutlar yaratırlar

4) Eğer gece yataktayken deprem olursa, basitçe yuvarlanarak yataktan düşün Yatağın çevresinde güvenli bir boşluk oluşacaktır Oteller müşterilerine deprem anında yatakların yanında yere uzanmalarını salık veren bir uyarı notunu odalarda her kapının arkasına asarlarsa depremlerde çok büyük hayatta kalma oranlarını sağlayabilirler

5) Televizyon izlerken deprem olursa ve kolayca kapıdan veya pencereden dışarı kaçmak mümkün değilse, kanepe veya büyük bir koltuğun/sandalyenin yanında cenin pozisyonunda kıvrılarak yere uzanın

6) Bina çökerken Kapı kirişlerinin altına geçen herkes ölürNasıl mı? Eğer kapı kirişlerinin altına geçerseniz ve kapı kirişi öne veya arkaya doğru düşürse inen tavanın altında ezilirsiniz Eğer kapı kirişi yana doğru yıkılırsa ikiye bölünürsünüz Her iki durumda da ölürsünüz!

7) Hiçbir zaman merdivenlere gitmeyin/yönelmeyin Merdivenler (ana binadan) farklı bir 'frekans aralığına' sahiptir; ana binadan bağımsız/ayrı olarak sarsılırlar Merdivenler ve binanın geri kalanı devamlı olarak birbirlerine çarparlar, ta ki merdivenlerin yıkılışı gerçekleşene kadar
Merdivenlere ulaşan insanlar basamaklar yüzünden yaralanırlar Korkunç şekilde sakatlanırlar Bina yıkılmasa dahi, merdivenlerden uzak durun Merdivenler binanın hasar görmesi en muhtemel kısmıdır
Depremde yıkılmamış olsa dahi, merdivenler bağırarak kaçmaya çalışan insanların aşırı yüklenmesi ile çökebilir Merdivenler binanın geri kalan kısmı zarar görmemiş olsa dahi her zaman güvenlik açısından kontrolden geçirilmelidir

8) Binanın dış duvarlarına yakın yerlerde durun, mümkünse dışına çıkın Binanın iç kısımlarındansa dış kısımlarına yakın yerlerde olmak çok daha iyidir Binanın dış çevresinden ne kadar içeride olursanız, çıkış yolunuzun kapanma ihtimali o kadar artacaktır

9) Aynen Nimitz yolundaki katlar arasındaki (yıkılan) blokların meydana getirdiği gibi, deprem anında üst yolun yıkılmasıyla ezilen araçların içinde bulunan insanlar ezilirler San Francisco depreminin kurbanlarının hepsi araçlarının içindeydiler Hepsi öldü

Araçlarının dışına çıkıp,aracın yanına uzanıp veya oturarak kolaylıkla hayatta kalabilirlerdi Ölen herkes eğer araçlarından çıkıp, araçlarının yanına oturabilseler veya uzanabilselerdi yaşıyor olabilirdi Ezilen bütün araçların yanında-kolonların direkt olarak üzerine düştüğü araçlar hariç- 3 feet yükseklikte boşluklar oluşmuştu

10) Enkaz halindeki gazete ofislerini ve çok miktarda kağıdın olduğu ofisleri dolaşırken kağıdın sıkışmadığını/ezilmediğini
keşfettim Kağıt yığınlarının/kümelerinin etrafında geniş boşluklar bulunur/oluşur

Deprem Sırasında

Gerekli önlemleri aldıktan sonra, deprem anında yapılacaklar çok da fazla değil Zaten, daha önce de vurguladığımız gibi, deprem saniyelerle ölçülen bir olay Her şeyden önemlisi depremi hissettiğinizde sakin olmalı, önceden planladığınız şekilde hareket etmelisiniz Depremi farkettiğinizde, "Deprem!" diye bağırarak çevredekileri uyarabilirsiniz Bu sırada evdeyseniz, önceden belirlediğiniz yerlerden birine çömelerek başınızı ve ensenizi koruyacak şekilde kapanıp, sağlam bir yere tutunmalısınız Sarsıntı bitene kadar olduğunuz yerde kalmalısınız Merdivenler, asansörler ve balkonlar deprem sırasında en güvensiz yerlerdir

Deprem sırasında yüksek bir binadaysanız, sağlam bir masanın altına girmeli, yoksa bir iç duvarın yanında devrilebilecek eşyalardan uzak durarak ve başınızı koruyarak beklemelisiniz

Dışarıdaysanız, açıklık bir yere gitmeli, elektrik telleri ve direkleri gibi tehlikeli cisimlerden korunmalısınız Açıklık bir yer yoksa, binalardan düşebilecek kiremit, sıva gibi parçalardan korunmalısınız

Arabanın içindeyseniz, köprülerden, geçitlerden, elektrik direklerinden uzak ve trafik açısından güvenli bir yerde durup ve arabanın içinde beklemelisiniz Dışarısı tehlikeli olabilir Başka arabalar ya da bunlardan kopan parçalar size çarpabilir

Eğer kalabalık bir alışveriş merkezinde ya da halka açık bir yerdeyseniz, hemen çıkışa yönelmemeli, devrilebilecek eşyalardan ve raflardan uzak ve güvenli bir yerde sarsıntı bitene kadar beklemelisiniz Sinema, tiyatro ya da stadyumdaysanız, sarsıntı bitene kadar oturduğunuz yerde kalıp, kollarınızla başınızı kollayacak şekilde kapanmalısınız

Depremden Sonra

Deprem sonrasında, gaz, su ve elektrik tesisatı kontrol edilmeli Gaz kokusu varsa vana kapatılmalı Kibrit ya da çakmak kullanmak, elektrik düğmelerine dokunmak yangına neden olabilir Yardıma gereksinim yoksa telefon hatları kullanılmamalı Sizde herhangi bir hasar olmasa da başkalarında olabilir Çevrenizde yardıma gereksinimi olanlar varsa, tehlikeli bir yerde değillerse, onları yerlerinden kıpırdatmadan yardım çağırmalısınız Daha önceden belirlediğiniz mahalle toplanma alanına giderek başkalarına nasıl yardımcı olabileceğinizi öğrenebilirsiniz

Deprem sırasında ve sonrasında planladığınız gibi hareket edebilmeniz için, deprem tatbikatı yapmalısınız Bunun için, deprem sırasında ve hemen sonrasında yapılması gerekenleri aile bireyleriyle birlikte ara sıra tekrarlarsanız gerçek bir depremi de en iyi şekilde atlatırsınız

Depreme anında nereye saklanmalı

Depreme anında nereye saklanmalıyız
Depreme anında nereye saklanmamız gerekli

Van Deprem i’nden 47 saat sonra kurtarılan 14 günlük Azra bebek, annesi ve babaannesinin çıkarıldığı enkazda, Jandarma Arama Kurtarma (JAK) , SAR (Search And Rescue) Arama Kurtarma ve İzmir Sivil Savunma ekipleri bir arada çalıştı

O enkazda görev alan SAR ekibi ile kısa bir süre konuşma fırsatı buldum Aynı acıyı 99 Marmara Depremi’nde yaşayan ekip, gönüllü olarak geldikleri Van’da neredeyse hiç uyumadan, canlı bir insana ulaşma umuduyla 8 gün boyunca çalıştı

SAR Kurtarma Ekibi’nin kurucusu Erdem Akın, enkazda açılan tünelden içeri girdi ve saatler süren bir çalışmanın ardından Azra bebek elden ele enkazdan çıkarıldı ve doktorlara teslim edildi

Akın, sadece kurtarma çalışmalarında yer almadı aynı zamanda gelen yardımların organize edilmesi için de büyük çaba harcadı

Ekibin bir başka üyesi Atakan Tunçer’i ilk olarak artçı bir deprem sonrası kolundaki serumla koşarak hastaneden çıkarken gördüm Günlerdir uyumayan ve dinlenemeyen bünyesi daha fazla dayanamamış ve çökmüştü O ise serumla ayakta durmaya çalışarak enkaz altındaki iki kişiye ölü ya da diri ulaşmak, ailelerine iyi ya da kötü bir haber vermek istiyordu Tıpkı diğer ekip arkadaşları gibi…

Kolundaki serumla enkazda çalışan arkadaşlarının yanına giden Tunçer, onların başına bir şey gelip gelmediğini merak ediyordu… Neyse ki tüm arakadaşları iyiydi…

SAR Kurtarma Ekibi Kurucu ve Sorumlusu Erdem Akın, "99 Marmara Depremi yaşandığında arkadaşlarımla Ayvalık’ta tatildeydim, depremden 4 saat sonra memleketimiz İzmit’e gidebildik Arkadaşlarımız, akrabalarımız enkaz altındaydı Herkes gibi biz de yakınlarımızı kurtarmak için çok uğraştık

Depremin yaraları yavaş yavaş sarılmaya başlarken bir kurtarma ekibi kurmaya karar verdik

İngiliz Sivil Savunma Ekibi’nden aldığımız eğitimle Düzce Depremi’nde profesyonel bir arama kurtarma ekibi olarak çalıştık

Daha sonra 3’ü uluslararası 7 eğitmenlik eğitimi aldık 121 operasyonda; 110 aşkın canlı 250’ye yakın cansız beden çıkardık”

12 YAŞINDAKİ KAHRAMAN

Akın, Van Depremi’nde kendisini en çok etkileyen olayı şu sözlerle anlattı “Depremden kısa bir önce evden çıkan 12 ve 8 yaşındaki iki kardeşten büyük olanı annesi ve kız kardeşini kurtarmak için eve geri dönmüş Enkazdan üçünün de cesedini çıkardık 8 yaşındaki kardeşinden dinlediğimiz 12 yaşındaki kahramanın davranışı bizi derinden yaraladı”

DOĞADA İLK YARDIMDAN AFET EĞİTİMİNE

SAR Arama Kurtarma Ekibi’nde asistan ve lojistik sorumlusu olan Atakan Tunçer, 2006 yılından beri hem gönüllü arama kurtarma ekibinde hem de eğitim danışmanlığı hizmeti veren kadroda görev alıyor

Tunçer “Gönüllü arama kurtarma derneğimizi kalkındırmak için SAR Eğitim ve Danışmanlık Şirketi’ni kurduk Kanunlar gereği; en az 50 personel çalıştıran firmaların çalışanlarına aldırması gereken bazı zorunlu eğitimler var İş sağlığı, işçi güvenliği gibi… Eğitimler firmaların risk grubuna göre değişiyor

Eğitim kadromuz 15 ile 17 arasında değişiyor ve asistan sayısı eğitim ihtiyacına göre belirleniyor Örneğin; yüksekte çalışma eğitimini 4 asistan, hafif arama kurtarma eğitimine 8 asistan, ağır arama kurtarma eğitimine 12 – 14 asistan gidiyoruz

Tatbikatların büyüklüğüne göre 57 – 60 kişiye kadar asistan sayımız artıyor Doğada ilk yardımdan tutun da afet eğitimlerine kadar her türlü eğitimi veriyoruz

“BİR HAFTADA TOPLAM 24 SAAT UYUDUK”

Tunçer, Van Depremi haberini Ayvalık İtfaiye ekibinin eğitimindeyken aldık, hemen organize olup yola çıkmak için hazırlandık En son eğitim verdiğimiz firma bizi arayarak ekip göndermek istediğini bildirdi O ekip dahil toplam 20 kişi ilk uçakla Van’a geldik

Burada JAK (Jandarma Arama Kurtarma Ekibi) ile çalışmaya başladık Yıllardır birlikte çalışıyormuş gibi organize olduk Çünkü iki tarafın da tek amacı; enkaz altından hayat kurtarmaktı…

Bir hafta içinde toplam uyumuşluğum 24 saati geçmedi, enkaza çıktığımda minimum 26 saat çalışıyorum 3 saat dinlenip tekrar enkaza giriyorum

Sonunda vücudum iflas etti, serumla ayakta duruyorum Azra bebek, annesi ve babaannesini canlı çıkarmak bir hafta bizi ayakta tuttu

Eğitimin yaşı yok 7’den 70’e herkes bu eğitimleri almalı diyen Tunçer, “herkes arama kurtarma ekibinde görev alacak diye bir şey yok İnsanlar en azından çocuğunun boğazına bir şey kaçtığında nasıl çıkaracağını ya da deprem esnasında nereye saklanması gerektiğini bilmeli

Unutmayalım ki hepimiz bir gün kurtarılacak duruma düşebiliriz Bu duruma düşmemek için önem almalı, önlem almak içinde bir bilgiye sahip olmalıyız”

Atakan Tunçer, depremde saklanılması ve uzak durulması gereken yerler hakkında kısa bir bilgi verdi

Deprem anında saklanılmaması gereken yerler:

- Kolon, kiriş, kapı altı ya da yakınına saklanılmamalı

- Kesici eşya, bardak, tabak gibi ürünlerin ve devrilme riski yüksek olan beyaz eşyaların bulunduğu mutfağa saklanılmamalı Beyaz eşyalar sanıldığı gibi dayanıklı değildir üzerine düşen bir beton yığının altında hemen ezilir

- Fayanslarla dolu bir banyoya saklanılmamalı Çünkü deprem anında ilk patlayan fayanslardır ve fayanslar bir jiletten daha keskindir Ayrıca çamaşır suyu, kezzap gibi kimyasal maddelerinde bir biri ile tepkimeye geçerek tehlikeli gazlar doğururlar

- Deprem anında evden çıkmaya çalışmamalısınız İlk çöken yerler merdivendir

Deprem anında saklanılması gereken yerler:

- Çok yüksek olmayan dolap, koltuk, çekyat, masa gibi ahşap eşyaların yanlarında çök-kapan-tutun pozisyonunda beklenmesi gerekir Çünkü ahşap eşyalar yukarıdan düşen bir beton parçasının size gelmesini engelleyebilir

- Eğer hiçbir mobilyanın olmadığı boş bir koridordaysanız Çerçeve, pencere veya kapı olmayan düz bir duvarının önünde cenin pozisyonunda beklemelisiniz Kesinlikle kolon, kiriş ve kapıdan uzak boş bir duvar olmalı

İŞLERİNDEN İZİN ALIP GELDİLER

SAR ekibinden eğitim aldıktan kısa bir süre sonra yaşanan doğal afet nedeniyle çalıştığı iş yerinden izin alıp gönüllü olarak Van’a gelen Ercan Baylan ve Yaşar As da birer depremzede…

99 Depremi’ni yaşadılar ve yakınlarını kaybettiler Şirketlerinin aracılığı ile afet eğitimi alan Baylan, As ve birkaç arkadaşı deprem haberini aldıktan sonra eğitmenleri Erdem Akın’la iletişime geçerek Van’a geldi

Profesyonel bir arama kurtarma ekibi olan SAR ile birlikte çalışan Baylan ve As Van’da yaşadıklarını ve hissettiklerini anlattı;

“AZRA BEBEK BİZİ BİR HAFTA AYAKTA TUTTU”

Baylan, “24 saat çalışma sürüyor enkaz başında, zaman kavramını karıştırdık burada, günleri unuttuk 13 ölü 3 canlı insan çıkardık enkaz altından

Gönüllü çalışıyoruz… Bizim için tek motivasyon kaynağı, enkaz altından canlı birini çıkarmak Azra bebeği canlı çıkarmak bizi bir hafta ayakta tuttu”

Yaşar As “Ercan Bey’in de dediği gibi Van’a geldiğimizin ertesi günü, Azra bebek ve ailesini çıkardık, ondan sonra iki gün uyumadık bir canlı daha çıkabilir düşüncesi ile ama olmadı…”

“YARALARI SARMAK BİZE İYİ GELDİ”

Baylan, “bu acı bizim kötü hatıralarımızı canlandırdı Biz de ‘99 Depremi’ni yaşadık Yakınlarımızı kaybettik… Aynı acıları burada da gördük… Hayat devam ediyor, acılar tekrarlanıyor Acımızı unutmaya çalışmaktansa başkalarının yaralarını sarmak bize daha iyi geldi”

Baylan, “burada JAK ile çalıştık Jandarmanın Arama Kurtarma timini yakından tanıma fırsatı buldum oldukça disiplinli ve özverili çalışıyorlar Bu da bizi uyumadan çalışmaya teşvik etti”

“İNSANLIĞIMIZI HATIRLADIK”

As, “Van’a geldiğimizde bir şeyi fark ettik, burada yaşayan insanları unutmuşuz aslında Ekmeğe ihtiyacı olduğu halde istemeyen bu mahcup insanlarımızı unutmuşuz Bu afet insanlığımızı hatırlamamıza sebep oldu”

HÜRRİYET