Halifeliğin Kaldırılma Nedenleri Ve Sonuçları

**Prof. Dr. Sinsi** · 09-11-2012

Halifeliğin Kaldırılma Nedenleri Ve Sonuçları
Halifeliğin Kaldırılma Nedenleri Ve Sonuçları
Halifeliğin Kaldırılma Nedenleri

1

Saltanatın kaldırılması ve Vahdettin’in ülkeyi terk etmesinden sonra TBMM, Abdülmecit Efendi’yi halife seçti

Çünkü kamuoyu henüz halifeliğin kaldırılmasına hazır değildi

Ama Cumhuriyet’in ilanı ve devlet başkanının seçilmesi ile halifeliğin rolü kalmamıştı

2

Saltanatın kaldırılması ve Cumhuriyet’in ilanından sonra eski rejim taraftarlarının ve devrimlere karşı olanların sığınabilecekleri tek güç olarak halifelik kalmıştı

3

Bazı TBMM üyeleri, halifeyi milletin üstünde görmeye başlamışlar, “TBMM halifenin, halife de TBMM’nindir” şeklinde propagandalara girişmişlerdi

4

Halifelik makamı, Milliyetçilik ve Ulusal Egemenlik anlayışına ters düşmekteydi

5

Türkiye, çağdaşlaşma yolunda olduğuna ve laikliği amaçladığına göre halifeliğin böyle bir rejimde yeri yoktu

6

Abdülmecit Efendi, zamanla padişah gibi davranmaya, hatta saltanat için propaganda yapmaya başlamıştı

1 Kasım 1922′de saltanat ve halifelik birbirinden ayrılarak saltanat kaldırıldı ve halifeliğin yetkileri dinî konularla sınırlandırıldı

Vahdettin’in ülkeyi terk etmesinden sonra, Osmanlı sülâlesinden Abdülmecit Efendi, TBMM tarafından halife seçildi

Kendisine sadece Müslümanların halifesi unvanını kullanması bildirildi

Halife olan Abdülmecit Efendi’nin, zamanla hükümetin talimatlarının dışına çıktığı görüldü

Kendisini devlet başkanı gibi görmeye başladı

Bu durum ise yeni rejim için bir huzursuzluk kaynağı oluyordu

Buna karşı derhal tedbir alınması gerekiyordu

Ayrıca Türkiye’de gerçekleştirilmesi düşünülen inkılâpların yapılabilmesi için halifeliğin kaldırılması zorunlu idi

Bu sebeplerden dolayı 3 Mart 1924′te TBMM’de kabul edilen bir kanunla halifelik kaldırıldı

Aynı gün;
Tevhid-i Tedrisat Yasası (Eğitim-Öğretimin birleştirilmesi) çıkarıldı

Şer’iye ve Evkaf Vekâleti (Şeriat İşleri ve Vakıflar başkanlığı) kaldırılarak yerine Diyanet İşleri Başkanlığı ve Vakıflar Genel Müdürlüğü kuruldu

Erkan-ı Harbiye-i Umumiye Vekâleti kaldırıldı

Böylece Genel Kurmay Başkanlığı’nın hükümet ve siyaset dışına çıkması sağlandı

Osmanlı hanedan üyelerinin ülke sınırları dışına çıkarılması kararlaştırıldı

Halifeliğin Kaldırılmasının Sonuçları
• Laikliğe geçişin en önemli adımı gerçekleşti

• Yapılacak inkılâpların önündeki en büyük engel ortadan kaldırıldı

• Türkiye’de ümmetçilik anlayışları sona erdi, ulusal egemenlik daha da güçlendi

• Eski rejim karşıtları önemli bir dayanaklarını kaybettiler

• Cumhuriyet rejiminin temelleri sağlamlaştırıldı

• Milliyetçiliğin temelleri güçlendirildi

• Bağımsız bir dış politika izlenmesine zemin hazırlandı

09-11-2012	#1
Prof. Dr. Sinsi	Halifeliğin Kaldırılma Nedenleri Ve Sonuçları Halifeliğin Kaldırılma Nedenleri Ve Sonuçları Halifeliğin Kaldırılma Nedenleri Ve Sonuçları Halifeliğin Kaldırılma Nedenleri 1 Saltanatın kaldırılması ve Vahdettin’in ülkeyi terk etmesinden sonra TBMM, Abdülmecit Efendi’yi halife seçti Çünkü kamuoyu henüz halifeliğin kaldırılmasına hazır değildi Ama Cumhuriyet’in ilanı ve devlet başkanının seçilmesi ile halifeliğin rolü kalmamıştı 2 Saltanatın kaldırılması ve Cumhuriyet’in ilanından sonra eski rejim taraftarlarının ve devrimlere karşı olanların sığınabilecekleri tek güç olarak halifelik kalmıştı 3 Bazı TBMM üyeleri, halifeyi milletin üstünde görmeye başlamışlar, “TBMM halifenin, halife de TBMM’nindir” şeklinde propagandalara girişmişlerdi 4 Halifelik makamı, Milliyetçilik ve Ulusal Egemenlik anlayışına ters düşmekteydi 5 Türkiye, çağdaşlaşma yolunda olduğuna ve laikliği amaçladığına göre halifeliğin böyle bir rejimde yeri yoktu 6 Abdülmecit Efendi, zamanla padişah gibi davranmaya, hatta saltanat için propaganda yapmaya başlamıştı 1 Kasım 1922′de saltanat ve halifelik birbirinden ayrılarak saltanat kaldırıldı ve halifeliğin yetkileri dinî konularla sınırlandırıldı Vahdettin’in ülkeyi terk etmesinden sonra, Osmanlı sülâlesinden Abdülmecit Efendi, TBMM tarafından halife seçildi Kendisine sadece Müslümanların halifesi unvanını kullanması bildirildi Halife olan Abdülmecit Efendi’nin, zamanla hükümetin talimatlarının dışına çıktığı görüldü Kendisini devlet başkanı gibi görmeye başladı Bu durum ise yeni rejim için bir huzursuzluk kaynağı oluyordu Buna karşı derhal tedbir alınması gerekiyordu Ayrıca Türkiye’de gerçekleştirilmesi düşünülen inkılâpların yapılabilmesi için halifeliğin kaldırılması zorunlu idi Bu sebeplerden dolayı 3 Mart 1924′te TBMM’de kabul edilen bir kanunla halifelik kaldırıldı Aynı gün; Tevhid-i Tedrisat Yasası (Eğitim-Öğretimin birleştirilmesi) çıkarıldı Şer’iye ve Evkaf Vekâleti (Şeriat İşleri ve Vakıflar başkanlığı) kaldırılarak yerine Diyanet İşleri Başkanlığı ve Vakıflar Genel Müdürlüğü kuruldu Erkan-ı Harbiye-i Umumiye Vekâleti kaldırıldı Böylece Genel Kurmay Başkanlığı’nın hükümet ve siyaset dışına çıkması sağlandı Osmanlı hanedan üyelerinin ülke sınırları dışına çıkarılması kararlaştırıldı Halifeliğin Kaldırılmasının Sonuçları • Laikliğe geçişin en önemli adımı gerçekleşti • Yapılacak inkılâpların önündeki en büyük engel ortadan kaldırıldı • Türkiye’de ümmetçilik anlayışları sona erdi, ulusal egemenlik daha da güçlendi • Eski rejim karşıtları önemli bir dayanaklarını kaybettiler • Cumhuriyet rejiminin temelleri sağlamlaştırıldı • Milliyetçiliğin temelleri güçlendirildi • Bağımsız bir dış politika izlenmesine zemin hazırlandı