Biyoloji - Paramesyumda Konjugasyon

parameyumda kanjugasyon

KONJUGASYON
Kalıtsal yapıları farklı olan iki hücrenin aralarında oluşturdukları sitoplazmik köprü aracılığıyla gen alışverişi yapmaları şeklinde gerçekleşir
Bakterilerde tek hücrelilerden bazı algler ve sillilerde (paramesyumda) görülen eşeyli üreme şeklidir

CANLILARDA EŞEYLİ ÜREME NEDİR

CANLILARDA EŞEYLİ ÜREME

Özellikleri : - Yeni birey iki farklı atadan oluşur
-Gamet adı verilen üreme hücrelerinin birleşmesiyle gerçekleşirİki gametin birleşmesine döllenme, döllenme sonucu oluşan hücreye zigot denir
-Yeni bireyler kalıtsal özelliklerini hem anadan hem babadan alır
-Mayoz bölünme ve döllenme oluşan iki temel olaydır
-Kalıtsal çeşitliliğe olanak sağlar
Çeşitleri :
1-İZOGAMİ : Büyüklük ve yapı bakımından aynı olan iki gametin birleşmesidir Basit bir hücreli yeşil alglerden chlamydomonas, ipliksi yeşil alglerden spirogya ve ulothrixte bulunur

2-HETEROGAMİ (ANİZOGAMİ) : Gametler şekil ve büyüklükleri birbirinden farklıdır Mantarlarda ve alglerde görülür
3-OOGAMİ : Yumurta denen dişi gamet büyük, bol sitoplazmalı ve hareketsizdir Sperm denilen erkek gametler ise genellikle küçük, az sitoplazmalı ve hareketlidir Gelişmiş bitkilerde ve insanlarda görülür
4-KONJUGASYON : İki birey arasında geçici sitoplazmik köprülerle gen alış verişinin yapılasıdır Bazı bakteriler su yosunları ve paramesyumda görülür
5-PARTENOGENEZ : Yumurta hücresinin döllenmeden bir canlı oluşturmasıdırBazı karıncalarda, su pirelerinde, çalı çelirgelerinde, bazı kelebeklerde, bitki bitlerinde ve arılarda görülür
6-HERMAFRODİTİZM : Basit yapılı bazı hayvanlarda hem dişi organ, hem da erkek üreme organ aynı bireyde bulunur Böyle organizmalara hermafrodit denir Parazit yassı kurtlar kendilerini dölleyebilirler Yer solucanı ve istridye başka bireylerde karşılıklı olarak birbirini döllerler

ÇİÇEKLİ BİTKİLERDE EŞEYLİ ÜREME
Çiçekli bitkilerde üreme organları çiçeklerde bulunurHem dişi,hem de erkek üreme organları bir arada bulunan bir çiçeğe TAM ÇİÇEK (Hermafrodit) denir Üreme organlarından birini taşıyanlara ise eksik çiçek denir

ERKEK ORGAN VE POLEN OLUŞUMU
Bir sapçık ile bunun ucundaki başçıktan oluşmuştur Çiçek tozları başçık içinde oluşur Başçık içinde dört tane polen kesesi vardır Polen keseleri içinde binlerce polen ana hücreleri bulunur
Başçıktan Polen Oluşumu:
Farklı tür bitkilerin polenlerinin dışı , türe has şekillere sahiptir Aynı şekilde , her türün dişi organının tepeciği de türe has şekle sahiptir Bu yüzden bir polen , kendi türünün tepeciği üzerinde çimlenir

DİŞİ ORGAN
Genellikle çiçeğin ortasında bulunur , bir veya daha fazla sayıda olabilir Dişi organın ovaryumu içinde bir veya daha fazla tohum taslığı bulunur
Tohum Taslağı İçinde Yumurta Oluşması:
Tohum taslığı içinde 2n kromozomlu makrospor ana hücresi vardır Bu hücre mitoz ve mayoz hücre bölünmeleri geçirerek yumurta oluşturur

TOZLAŞMA
Erkek organın tepeciğinde oluşan polenlerin dişi organın tepeciğine taşınmasına tozlaşma denir Tozlaşma sonucu tohum ve meyve oluşur

TOZLAŞMA VE DÖLLENMEDEN SONRA DİŞİ ORGAN KISIMLARINDAN OLUŞAN YAPILAR
1-Yumurtalık (Ovaryum) à meyve
2- Polar (kutup=ikincil) çekirdekler à endosperm
3-Tohum taslağı à tohum
4-Yumurta hücresi à embriyo
5-Tohum taslağının dış dokuları à tohum kabuğu

Bitkilerde eşeyli üremenin, hayvanlardaki eşeyli üremeden farklılığı monoploid büyüme evresinin oluşumudur Embriyo tohum oluştuktan sonra çimlenme evresine kadar uyku halindedir Farklı bitki türlerinde tohumun canlı kalma süresi birbirinden farklıdır Bu farklılıklarda endospermin miktarı, çeşiti, kalınlığı vr s rol oynar

HAYVANLARDA EŞEYLİ ÜREME
Eşeyli üreyen bütün hayvanlarda dişi ve erkek gametler ayrı ayrı organlarda oluşurErkek gametler (Spermler) testislerde, dişi gametler (yumurtalar) ovaryumlarda oluşur İlkel yapılı hayvan türlerinde yumurta ve spermler aynı birey tarafından oluşturulur Böyle organizmalara erselik (Hermafrodit) denilir Örneğin; hidralar, yer solucanları, süngerler…
İÇ DÖLLENME :
Spermler dişinin üreme kanalına bırakılır Ve yumurta döllenmesi dişinin vücudu içinde meydana gelirse buna İÇ DÖLLENME denir
Özellikleri :
-Döllenme olayı dişi bireyin içinde olur
-Karada yaşayan hayvanlarda görülür
-Çiftleşme olayı vardır
-Çiftleşme organı vardır
,Döllenme ihtimali yüksektir
-Döllenme ihtimali yüksek olduğu için gamet sayısı azdır
DIŞ DÖLLENME :
Suda yaşayan bir çok hayvan yumurtalarını suya bırakırErkekte yumurtalar üzerine spermlerini boşaltırAna ve babanın vücudu dışında sperm ve yumurtanın birleşmesi olayına DIŞ DÖLLENME denir Kurbağa ve balıklarda üreme sistemleri boşaltım sistemiyle bağlanarak üregenital sistemi oluşturur Erkeklerin testislerinde oluşan spermler wolf kanalına geçerler Boşaltım maddeleri de bu kanala verilirler Dişilerin yumurtalıklarında oluşan yumurtalar kirpikli huniler aracılığıyla müller kanalına girerMüller kanalı boşaltım kanalı ile ilişkil değildir

Özellikleri :
-Döllenme olayı suda olur
-Suda yaşayan hayvanlarda görülür
-Çiftleşme olayı yoktur
-Çiftleşme organı yoktur
-Döllenme ihtimali düşüktür
-Döllenme ihtimalini arttırmak için gamet sayısı fazladır

NOT : “ Balıklar,kurbağalar, sürüngenler ve kuşlar üreme hücrelerini boşaltım maddelerini ve sindirim artıklarını tek açıklık olan kloakla dışarı atarlar Memeliler ise iki açıklık bulunur Boşaltım ve üreme artıkları ayrı ayrı açıklıktan dışarı atılır “

MEMELİLERDE ÜREME
Memelilerde embriyo amniyon sıvısının ortasında bulunur Embriyo ile anne uterusu arasında göbek bağı bulunur Göbek bağının yapısında ; amniyon zarı, körelmiş haldeki allantoyis ve vitellus kesesi ile embriyoya ait atar ve toplar damarlar bulunur Anneden embriyoya besin ve oksijen geçişi difüzyon ve aktif taşıma ile olur Difüzyonun daha kolay olabilmesi için, koryon zarı yüzeyini genişletmek amacıyla anne uterusu içine parmak şeklinde girintiler yapmıştır Bu şekilde oluşan embriyonun koryonu, embriyonun atar ve toplardamar kılcalları ile anneye ait uterustaki atar ve toplar damar kılcalların oluşturduğu yapıya PLASENTA denir

ERKEK ÜREME SİSTEMİ
Erkeklerdeki üreme sistemi ; tetisler , erkek eşey organı ve yardımcı bezlerden oluşur Testisler , spermlerin meydana geldiği bezlerdir Erkek eşey organı , spermlerin yardımcı bez sıvılarının ve idrarın dışarı atılmasını sağlayan çiftleşme organıdır Yardımcı bezler , spermlerin içinde hareket ettiği sıvıları üreten bezlerdir Bunlar ; prostat bezi , serminal keseler ve Cowper bezleridir
Erkekte üreme hücresi spermdir Spermler karın boşluğu içinde gelişen bir çift testis içinde meydana gelir Testisler doğumdan önce ya da doğumdan kısa bir süre sonra tstis torbasına geçerler Testislerin skrotal içine inmesi sperm yapımı için gereklidir Çünkü spermler vücut sıcaklığında oluşamaz Henüz hareket ve döllenme özelliği kazanmamış spermler , seminifer tüpçüklerden geçerek rete testis adı verilen kanalcıklar bölgesine arodan da hareket ve döllenme yeteneği kazanacakları epididimis denilen bölgeye geçerler Her epididimis , vasdeferens denilen bir kanalla testis torbasından çıkararak karın boşluğuna doğru idrar kesesi üzerinden idrar kanalına açılır

DİŞİ ÜREME SİSTEMİ VE HORMONAL KONTROLÜ
Dişilerde üreme organları yumurtalıklar , döllenme borusu , rahim ve vajinadan oluşur
Yumurtalıklar , karın boşkuğunun alt tarafında bulunur
Döllenme borusu , yumurtalıkları rahmin üst kısmına bağlar
Rahim , karın boşluğunun alt bölgesinde idrar kesesinin arkasındaki kaslı bir yapıdır
Vajina , döllenmemiş yumurtanın ve döl yatağında yeni oluşan dokuların dışarı atıldığı kanaldır
MENSTRUAL DÖNGÜ : Dişilerde , yumurtalıklarda ve buna bağlı olarak meydana gelen değişiklere menstrual döngü denir
Folikül Evresi ( 0-14 gün ) : Yumurtalıklarda pek çok folikül ve bunların içlerinde olgunlaşmamış yumurta hücreleri vardır Foliküllerden biri gelişerek içi sıvı ile dolar ve foliküldeki yumurta hücresi olgunlaşarak döllenme özelliğine sahip bir yumurta haline gelir
Ovulasyon Evresi ( 14 gün ) : Olgunlaşan yumurtanın , folikülün yırtılmasıyla yumurtalıklarda atılmasıdır Atılan yumurta kirpikli huni tarafından yakalanarak döllenme borusuna geçer

Korpus luteum Evresi ( 14-28 gün ) : Folikül yırtıldığında , folikül hücreleri sarı renkli yağ damlacıkları taşıyan korpus luteum dokusu haline geçer
Menstruasyon Evresi ( 3-5 gün ) : Yumurtanın döllenmediği durumlarda 14 gün içerisinde korpus luteum bozulur ve progesteron azalır Böylece rahim iç duvarı parçalanır Döllenmemiş yumurta doku parçaları bir miktar kanla beraber dışarı atılır Buna menstrual evre denir