Ekonomik Kaynak Neye Denir? Ekonomik Kaynaklar Nelerdir? Ekonomik Kaynaklar Hakkında

Ekonomik Kaynak Neye Denir? Ekonomik Kaynaklar Nelerdir? Ekonomik Kaynaklar Hakkında
Ekonomik Kaynak Neye Denir? Ekonomik Kaynaklar Nelerdir? Ekonomik Kaynaklar Hakkında

EKONOMİ

KIT KAYNAKLAR: Sonsuz insan ihtiyaçlarına yetecek mal ve hizmet yoktur Bu kavramı anlatmak üzere "kıt kaynaklar" kavramı kullanılırBir malın üretim aşamasında alternatif kullanım alanları olduğundan bu kullanım alanları arasında bir tercih yapılır
Örneğin demir otomobil yapımında kullanılabileceği gibi demiryolu,köprü,baraj yapımında da kullanılabilirBu tercihi aile,firma,devlet gibi karar birimleri yapar Tercih daima maksimum tatmini saglayacak şekilde yapılır
İşte ekonomi sınırlı,kıt kaynakların(örneğimizde demir) sınırsız insan ihtiyaçlarını (otomobil,köprü,baraj) karşılamakta kullanımını inceleyen sosyal bir bilimdir

Temel Kavramlar

İhtiyaç: Zorunlu olan ve zorunlu olmayan ihtiyaçlar olarak ayrılabilir
İhtiyacın zorunlu olup olmadığı kişinin gelir ve kültür düzeyine yaşanılan zamanın gereklerine ,mekana ve alışkanlıklara göre değişirBu açıdan,kişi için faydasına bakılmaksızın,sigara ve uyuşturucu maddeler de bağımlısı için ihtiyaç kapsamındadır

Fayda: İhtiyacı giderme esastır Bu bağlamda alkol de alkolik biri için faydalıdır

Mal ve Hizmetler: Tüketim ve üretim malları olarak ikiye ayrılabilirBaşka malların üretimnide kullanılan mallar üretim malarıdır(örn toprak, demir) Tüketim malları dayanıklı ve dayanıksız tüketim malları olarak ikiye ayrılır Buzdolabı,elbise kullanılınca tükenmeyen malar dayanıklı tüketim malları iken ekmek, şeker dayanıksız tüketim mallarıdır
Mallar serbest mallar(hava) ve ekonomik mallar(fiyatı olan) olarak da ayrıma tabi tutulabilir

Üretim: Dört şekilde olur:

* Şekil değişikliği ile: Kumaştan elbise yapmak bir üretimdir

* Mekan değişikliği ile: Bir malı bol olduğu bölgeden alıp kıt oldugu bölgeye taşımak üretimde bulunmaktır

* Zaman değişikliği ile: Bir malı bol olduğu dönemde saklayarak kıt olduğu dönemde ihtiyaca hazır bulundurulması malın faydasını artırdığından üretimdir

* Mülkiyet değişikliği ile: Malın daha fazla ihtiyacı olana doğru sahip değiştirmesi şeklinde olur

Not: Doktor, mühendis, danışman hizmetleri de üretimdir

Üretim Faktörleri:

Emek(işgücü): Geliri ücrettir

Tabiat (petrol, toprak, akarsu vb): Geliri ranttır

Sermaye (makina, techizat, alet, malzeme vb): Geliri faizdir İnsan yapımı olan tek üretim faktörüdür Ülkelerin gelişmişlik ölçümünde en önemli unsurdur

Not: Müteşebbis(girişimci), kimilerince dördüncü üretim faktörü kabul edilirken kimi ekonomistler girişimciyi emek kapsamında görür
-Para, finans kapitali(sermaye) sayılır ve ancak sermaye malları satın alındığında üretim faktörü olur

Yatırım: Sermaye mallarındaki ve techizat stokundaki artıştır Bir fabrikadaki malların yenilenmesi ya da yeni makina ilavesi de yatırımdır

Ev fabrika,hisse senedi satın almak yatırım değildir; çünkü,sermaye malları stokunda bir artış olmamıştıryalnızca bir el değiştirme söz konusudur Yatırım yeni üretim kapasiteleri yaratabilmaktir

Dört Ekonomik Problem: Ne üretilecek, nasıl üretilecek, ne tüketilecek, kim tüketecek

Alternatif Maliyet: Bir malın üretimini bir birim artırmak için başka bir maldan vazgeçilmesi gereken mal miktarıdır Aynı sınırlı kaynaklar ile 10 birim X ya da 20 birim Y malı üretilebiliyorsa 1 birim X malı üretmenin fırsat maliyeti vazgeçilen 2 birim Y malıdır

Üretim İmkanları(production possibilities): Kaynaklar sınırlı olduğundan hangi mal ve hizmetlerin hangi oran ve miktarlarda üretileceğine dair tercih yapılmalıdırBir maldan üretilen miktar arttıkça o malın diğer mallar cinsinden fırsat maliyeti artar; yani eldeki kaynaklar ile 10 birim X ve 20 birim Y üretilebiliyorsa üretilen X miktarı 14'e çıktığında üretilebilen Y miktarı azalmalı 16 gibi bir değer olmalıdır Malların miktarları arasındaki tüm bu üretim kombinasyonlarının birleştirilmesiyle üretim imkan eğrisi elde edilir Eğri dışındaki noktalar elde edilemez üretim kombinasyonlarını gösterir (10 birim X, 25 birim Y gibi)
Üretim imkanları eğrisi ekonomideki üç temel kavramı gösterir: (1) Eğrinin negatif eğimi fırsat maliyetini gösterireğri üzerinde ilerledikçe bir maldan üretilen miktar arttıkça diğer mal(lar)dan üretilen miktar azalmaktadır (2) Eğrinin dışındaki elde edilemez üretim kombinasyonlarını gösteren noktalar ekonomideki kıt kaynakların göstergesidir (3) Bu kıt kaynaklar üretilen malların miktarları arasında tercih yapmayı zorunlu kılar -->fırsat maliyeti, kıtlık(scarcity), tercih

EKONOMİNİN KAYNAKLARI

İster Amerika ya da Rusya gibi gelişmiş bir ülke olsun, ister Yemen ya da Habeşistan gibi gelişmemiş ülkeler olsun ve ülkede uygulanan sistemin çeşidi ne olursa olsun ve hangi ülke olursa olsun iktisadın temel kaynakları dört tanedir Bu dört kaynak şunlardır: Tarım, sanayi, ticaret ve insan gücü Turizm, hizmetler ve ulaştırma gibi görünmeyen kalemler diye isimlendirilen faaliyet alanları iktisadın temel kaynaklarından değildir Bu tür faaliyet alanları her ülkede bulunmadığı gibi, temel dört kaynaktan bağımsız olarak çözümlere ve hükümlere ihtiyaç göstermez Bu nedenle de bunlar bağımsız iktisadi kaynaklardan sayılmazlar Gerek Kapitalist ekonomik sistemin dediği gibi Milli Gelirin artırılmasını ekonomiye esas almak şeklinde olsun, gerekse İslâm nizamının ve Sosyalist sistemin -komünizm de Sosyalizmden bir parçadır- dediği gibi gelirin insanlara dağıtımını esas almakla olsun, ekonomik çözümlerin tamamı bu dört noktada odaklaşır Çünkü bunların dışında temel ekonomik kaynaklar yoktur Bu kaynaklar açısından çözüm ise, çalışma ve mülkiyet üzerinde yoğunlaşır Milli Geliri artırmayı ekonomik sistemin anahtarı haline getiren Kapitalizm, servete sahip olmaları için fertlere çalışma ve mülk edinme hürriyeti verirken Sosyalizm Komünizm özel mülkiyeti tamamen ortadan kaldırmakta ve fertleri çalışmaya zorlamaktadır İslâm ise çalışmanın ve mülk edinmenin mübah olduğunu söyler Allahu Teâla ayette şöyle buyurmaktadır:
"Onun (dünyanın) sırtlarında gezin ve O'nun rızkından yiyin" [1]
"Yeryüzüne dağılın ve Allah'ın verdiğinden alınız" [2]
Buradaki emirler mübahlık anlamındadır Rasulullah (sav) ise şöyle buyurmaktadır: "Bir kişinin eliyle çalışıp kazanarak yediği yemekten daha hayırlı bir yemek yoktur" [3] Övgü ifadesi ile gelen bu haber, açık olmayan emirlerdendir ve bununla mübahlık kastedilmektedir
Bu nedenle ekonomi hakkında bu dört kaynak ile ilgili çözümler, ekonomik çözümlerin en önemlisi sayılırlar Bilakis bunlar iktisat için temel çözümler olup bunların dışındakiler ise onun üzerine oturtulurlar veya birincilerin tamamlayıcısı durumundadırlar İslâm bu dört kaynağın kullanılmasını ve mülk edinmeyi insanlar için mübah kılmıştır Çalışmanın ve mülk edinmenin mübah olmasıyla iktisat politikasının hedefleri gerçekleştirilir Yani öncelikle teba olan her ferdin temel ihtiyaçlarını garantilemek ve lüks ihtiyaçlarını da gücü yettiği kadar en üst seviyede karşılama imkânını temin etme amacı gerçekleştirilir İslâm'ın belirlediği bu mübahlık sayesinde her birey, gücü yettiği kadar en üst seviyede bu dört kaynağa sahip olabilme ve sahip olduklarından bir gelir elde edebilmekle hem temel ihtiyaçlarını karşılama ve hem de lüks ihtiyaçlarını temin edebilme imkânına kavuşacaktır
Burada, çalışmanın ve mülk edinmenin mübahlığı, çalışma ve mülk edinme hürriyeti anlamına gelmediğine dikkat çekmek istiyoruz Çünkü çalışma ve mülk edinme hürriyeti ile çalışmanın ve mülk edinmenin mübah olması arasında fark vardır Çalışma ve mülk edinme hürriyeti beraberinde zulümü getirdi ve toplumu hayvanlar seviyesine indirdi Çalışma ve mülk edinme hürriyeti, her yolla insanları mülk sahibi olmaya yöneltti Buna göre insanların; aldatarak, yalan söyleyerek, kumar oynayarak, karaborsacılık ve stokçuluk yaparak, haşhaş ekerek ve bunu işleyerek, eroin ve bunların dışındaki her türlü uyuşturucu maddelerin ticaretini yaparak, sihirbazlık, fuhuş ve çeşitli haram faaliyetlerle uğraşarak, güçlü olanların zayıf olanları emirleri altına alarak, zeki olanların geri zekâlı olanları sömürerek her türlü yolla mülk sahibi olmaları serbesttir İnsanların zulüm içerisinde yaşamalarının ve insanlar arasındaki ilişkilerin sebebi de bu hürriyetlerdir
Mübahlık ise bir şer'i hükümdür Yani bu dört kaynak, genel delillerle mübahtır Zulümün veya ilişkilerde seviyesizliğin olmaması için mübahlık hakkında genelliği özelleştiren başka deliller gelmiştir Stokçuluk, fuhuş, yalan, faiz gibi birtakım şeyleri yasaklayan hükümler vardır Mübahlık şer'i hüküm ile kayıtlı olup, bir şeyi alıp almaması konusunda serbestliğin getirildiği Allah'ın bir emirdir Hürriyet ise, mübahlığın tersine bir şeyle kayıtlı olmamaktır Bu nedenle servetin bütün kaynakları için çalışma ve mülk edinme mübahtır Ancak çalışmada ve mülk edinmede hürriyet yoktur
Ancak İslâm, bu dört kaynak üzerinde çalışmayı ve mülk edinmeyi mübah kılmakla yetinmedi, Bunlarla ilgili hükümleri açıklamadan onları bırakmadı Bilakis kaynakların herbiri hakkında tafsilatlar getirdi Onu çözmek için ana hatlar koydu Arazi, ticaret, sanayi ve ücretlerle ilgili hükümler getirdi Ana hatlarıyla her birinin tafsilatını ve hükümlerini açıkladı Her türlü çelişkiden uzak ve tam olarak çaresini gösterdi

TARIM

Tarımın temeli topraktır İnsanın gücü, teknik tecrübesi ve aletler tarım için temel olmayıp birer vasıtalardır Üretimin artırılmasında ve çeşitlerinde insan gücünün etkisi olduğu doğrudur Ancak tarımsal üretimin temel faktörü insan emeği değildir İnsanın teknik tecrübesinin üretimin artırılmasında ve üretim çeşitlerinde etkili olduğu doğrudur Ancak teknik tecrübe de tarımsal üretimin temel faktörü değildir Üretim aletlerinin de üretimin artırılmasında ve çeşitlerinde etkisi vardır Fakat bu da tarımsal üretimin temel faktörü değildir Arazi olmadığı sürece ne insanın gayreti, gücü, teknik tecrübesi ve ne de üretim aletleri üretim yapamazlar Bunların yanında, insanın gücü, teknik tecrübesi ve üretim aletlerinin herhangi bir katkısı olmadan da toprak üretim yapar Hatta bu ürün hayvanlar için bir yem veya yakacak şeklinde de olsa her halükârda topraktan ürün elde edilir Bu ise açık bir şekilde tarımın temelinin toprak olduğunun delilidir
"Aletler, insan gücü ve teknik tecrübe üretim güçlerini meydana getirir" sözü hatalı bir sözdür Aynı zamanda "tarımla uğraşan insanlar arasındaki ilişkiler veya üreticiler, üretim konusunun bir başka boyutunu oluştururlar ve buna da "üretim ilişkileri" adı verilir Dolayısıyla "Üretim biçimi bu ikisi tarafından yani üretim güçleri ve üretim ilişkileri tarafından tayin edilir" sözü de tarım konusunda apaçık bir hatadır Çünkü hiçbir kimse olmasa dahi tarımda üretimi temin eden topraktır Toprağa sahip olma ve orada çalışma ferdi midir yoksa toplumsal mıdır şeklinde kendini gösteren üretim biçimi toprağa sahip olma ve toprak üzerinde çalışma keyfiyeti tarafından tayin edilir Çiftçiler arasındaki ilişkilerin veya çiftçilerin diğerleri ile olan ilişkilerinin üretim biçimine etkisi yoktur Fert olarak toprağa sahip olmak mübah olduğunda toprağa sahiplik de ferdi olur Eğer arazi insanlar arasında ortak kullanıma ait olan ve fertlerin mülk edinmeleri yasak olan bir arazi ise burada çalışma ve üretmek toplumsal olduğundan üretim biçimi de toplumsal olur İnsanlar arasındaki arazi müşterek, fakat arazi üzerindeki çalışma ferdi ise çalışmaya gücü yeten orada üretim yapabilir Yalnızca tek mevsim yani bir yıllığına bile araziye sahip olsa üretim kendisine ait olur Bu durumda da üretim biçimi ferdi olur Dolayısıyla arazi üzerindeki üretim biçimini; insanın gayreti, teknik tecrübesi, aletler ve üretim ilişkileri değil, araziye sahip olma ve üzerinde çalışma keyfiyeti belirler Bu nedenle tarımda toprak üzerindeki araştırma şu iki noktada odaklaşması gerekir:
A Toprağa sahip olma keyfiyeti
B Toprakta çalışma keyfiyeti
Tarım konusunda insan gücü, teknik tecrübe, aletler ve üretim ilişkileri temel faktörler değildir İnsan gücü iktisattan ayrı bir kaynak olup onun için özel hükümler vardır Aynı şekilde tarımsal aletler de iktisattan tamamıyla ayrı olup özel hükümleri bulunan ve sanayiden sayılan bir kaynaktır Teknik tecrübe ve üretim ilişkileri de tarımın temel faktörü değildir Dolayısıyla tarım konusundaki araştırmaların sadece toprak ahkâmı ile sınırlandırılması gerekir
Araziyi mülk edinme ve onun üzerinde çalışma keyfiyeti ile ilgili çözüm yolları araştırıldığında; asıl konunun toprak sahibi olmak ve insanlar arasında eşitlik sağlamak değil tarımsal üretim yapabilmek için toprak sahibi olmak olduğuna dikkat edilmesi gerekir Konunun temeli diğer bir ifade ile asıl problem, arazinin azlığı veya çokluğu değil araziden elde edilen üretimin artırılması ve sürekliliğidir Bu nedenle toprak sahibi olma ve toprak üzerinde çalışma konusunda; tarımsal üretime, sürekliliğine ve üretimi artırmaya dikkat edilmesi gerekir Başka hiçbir konunun bununla alakası yoktur
İnsanlar arasında toprağın dağıtımında eşitliğin veya dengenin sağlanması gibi bir meselenin tarım konusunda yeri olmadığı gibi günümüzde var olan "toprak ağalığı" veya "geniş arazi mülkiyeti" gibi bir meselenin de yeri yoktur Bu nedenle toprak konusunda araştırma yapılırken; hiç arazisi olmayan veya az miktarda arazisi olanlara geniş arazi sahibi kimselerin arazisinden toprak dağıtmayı öngören "toprak reformu"nu çözüm yolu olarak ele almak da kesinlikle hatalıdır Zira toprak konusundaki çözüm, toprağın insanlara dağıtımı veya bu dağıtımın insanlar arasında eşit bir şekilde dağıtılması değildir Bilakis konu yalnızca üretimle, bu üretimin sürekliliği ve artırılması ile sınırlıdır Çünkü konu gelir sağlayan mallar, yapılar, nakit, hayvanlar ve diğer maddelere sahip olmak gibi bir konu değil toprak mülkiyetidir Problem sadece mülk sahibi olmak değil üretmek için mülk sahibi olmaktır Yine arazi mülkiyeti konusu, bu mülkiyet vasıtası ile temel ihtiyaçları ve lüks ihtiyaçları doyurmak için mülkiyet sahibi olmak da değildir Toprak mülkiyeti temel veya lüks ihtiyaçları doyurmaya veya onların ifadeleri ile tüketime dayanan bir mülkiyet değil üretmek için sahip olunan bir mülkiyettir Üretmek topraktan ve toprak mülkiyetinden ayrılmaz bir parçadır Toprak, üretimi kendisinden bir parça olmayan bir fabrika veya ev gibi değildir Toprak, dünyadaki bütün mallardan farklı bir yapıya sahiptir Zira dünyada doğrudan doğruya üretime katkıda bulunacak üretim faktörleri olmadan üretim yapabilecek toprak dışında hiçbir mal yoktur Üretim yapacak herhangi bir mal bulunmasa dahi toprak yine de üretebilir Çünkü üretim toprağın ayrılmaz bir parçasıdır Dünyada toprağın dışında hiçbir malda kesinlikle bu özellik yoktur Bu nedenle toprağın dışında hiçbir malın üretimi kendinden bir parça değildir Üretimin toprağın ayrılmaz bir parçası olması mülkiyetten de ayrılmaz bir parça olması anlamına gelmektedir Mülkiyet yapısından ve çalışma şeklinden dolayı diğer malların dışında bizzat toprak için özel hükümlerin bulunması gerekir Toprağa sahip olma ve üzerinde çalışma diğer mallara sahip olma ve diğer topraklar üzerinde çalışma gibi değildir Hükümler toprak mülkiyetinin ayrılmaz bir parçası olan üretimi hedefler ve gayenin gerçekleşip gerçekleşmemesine göre hükümler belirlenir Yani sahip olunan toprakta üretim yapıldığı sürece toprağın mülkiyeti de devam eder Ancak sahip olunan toprak üzerinde üretim yapılmazsa toprağın azlığına veya çokluğuna veya insanların eşit miktarda toprağa sahip olup olmadıklarına bakılmaksızın toprak mülkiyeti de sona erer