1.Dünya Savaşı Ve Osmanlı 1.Dünya Savaşı Neyedenir? 1.Dünya Savaşına Yolaçan Sebepler

1Dünya Savaşı Ve Osmanlı 1Dünya Savaşı Neyedenir? 1Dünya Savaşına Yolaçan Sebepler Nelerdir?
1Dünya Savaşı Ve Osmanlı 1Dünya Savaşı Neyedenir? 1Dünya Savaşına Yolaçan Sebepler Dünyanin büyük devletlerinin Avrupaida, Ortadoiuida, Afrikaida ve Uzakdoiuida genii bir alanda ve açik denizlerde, o zamana kadar görülmemii büyüklükte ve uzun süreli savaiina I Dünya Savaii denilmektedir I Dünya Savaiina yol açan sebepler iunlardir:

1-Ekonomik Rekabet ve Sömürgecilik:

Sömürge edinme ve dii yatirimlarla geliien ekonomik rekabet, savaiin en önemli sebeplerinden biridir Sömürgecilik anlayiii, Rönesansitan sonra Sanayi inkilabi ile önem kazanmii, ham madde ve Pazar arayiii geliimemii, ham madde kaynaklari zengin ülkelerin sömürge olarak kullanilmasi arzusunu kamçilamiitir Öncülüiünü ingiltereinin yaptiii sömürgecilikte ingiltereiyi Fransa, Belçika, Hollanda, Almanya, Rusya gibi ülkeler izlemiitir Sömürgecilik kervanina ABDinin de katilmasiyla sömürgecilik anlayiii Pasifik Okyanusuna da egemen olmuitur Bunun yani sira büyük devletlerin çeiitli ülkelerde maden, demiryolu, deniz iiletmeleri vb dii yatirimlari da vardir

2-Avrupaida Alman-Fransiz; Balkanlarida Rus-Avusturya Rekabeti:

Avrupaidaki Alman-Fransiz anlaimazliii savaiin diier bir nedenini oluiturmaktadir Alman milli birliiinin kurulmasi aiamasinda Almanlar Fransizlari yenmiiler ve yer alti kaynaklari açisindan zengin Alsace-Lorraineii Fransaidan almiilardir Bu tarihten itibaren Fransizlar bunu milli bir mesele haline getirmiilerdir

Diier yandan Balkanlarida da Rusya ile Avusturya arasinda çekiime vardir Akdenizie açilmak isteyen Rusya, Panislavizm politikasiyla Balkanlari nüfuzu altina almak istemektedir Ayni iekilde Avusturyaida Balkanlarida hakimiyet kurmak istemektedir Çikar çatiimasi bu iki devlet arasinda iiddetli rekabete yol açmaktadir

3-Milliyetçilik:

1789 Fr inkilabi ile ortaya çikan milliyetçilik fikri, milli devletler kurma düiüncesini geliitirmii, bu anlayii daha sonra da Avrupa milletlerinin benimsediii kendi milletini üstün görme politikasinin kaynaii olmuitur Panislavizm, Pan-Germenizm gibi milliyetçi akimlarin ortaya çikmasi bu anlayiiin ürünüdür

1-Osmanli Topraklarinin Paylaiilmasi isteii:

Osmanli topraklari üzerindeki nüfuz mücadelesi ve ileride iHasta Adami in mirasinin ne iekilde paylaiilacaii meselesi, I Dünya Savaiina yol açan bir diier önemli nedendir XIX Yüzyil bailarindaki Rus, ingiliz, Fransiz rekabetine, yüzyilin sonlarinda Almanyainin da katilmasi bu rekabeti hizlandirmiitir

2-Hizli Silahlanma-Militarizm:

Milli birliiini oluituran Almanya kisa sürede sanayileimii ve sanayisinin bir kismini savai sanayiine yöneltmiitir Alman Krupp fabrikalarinda büyük toplar, diier ülkelerini yaptiklarindan farkli silahlar yapilirken, tersanelerinde denizaltilar ve savai gemileri yapilmakta idi Almanyainin bu davraniii, diier Avrupa devletlerini de silahlanma yariiina yöneltmiitir Bu da militarizmin güçlenmesine ve yönetenlerin yönettikleri halki savaia özendirmelerinde etkili olmuitur

3-Bloklaima:

Almanya milli birliiini kurduktan sonra, dii politikada farkli bir yol izlemiitir Alman milli birliiinin kurucusu Bismarc, Almanyaiyi Avrupainin karada en güçlü devleti haline getirmek arzusundadir Bismarciin bu arzusunu gerçekleitirmesini engelleyecek tek güç Fransaidir Çünkü Alman milli birliii kurulurken Fransizlar, Almanlara yenilmiilerdir

Bismarc, Fransainin en kisa sürede kendisini toparlayacaii ve Almanyaidan bu yenilginin intikamini almaya çaliiacaii inancindadir iite bu inanç Almanyaiyi güçlü devletle Fransaiya karii Almanyainin yanina çekme arayiiina yöneltmiitir Böylece dünya devletleri arasinda ilk kez gruplaima hareketi bailatilmiitir 1860-1890 yillari arasinda yapilan antlaimalarla Almanya, ÇRusyaisi, Avusturya-Macaristanii yanina almiitir Bu birliie iÜçlü ittifaki adi verilmiitir italya da daha sonrada Üçlü ittifaka katilmiitir 1890ia kadar Üçlü ittifak da her hangi bir çözülme yaianmamiitir

1890ida Almanyaida bir taht deiiiikliii yaianmii yeni imparatorla Baibakan Bismarc arasinda dii politikada ciddi görüi ayriliklari yaianmaya bailamii, bu yüzden de Bismarc baibakanliktan istifa etmiitir II Wilhelm döneminde Almanya, ÇRusyaisinin kendi yaninda yer almasini gereksiz görmüi ve 1890ida ÇRusyaisi ile süresi dolan ve yenilenmesi gereken antlaima yapilmayarak, Rusya devletlerarasi alanda Almanyainin kariisina itilmiitir

Bu durum Rusyaiyi 1894ide Fransa ile anlaimaya yöneltmiitir Bu birlikteliie ingiltereinin de katilmasiyla Üçlü ittifaka karii iÜçlü itilafi bloiu oluiturulmuitur Zamanla bloklar arasindaki ekonomik rekabet, silahlanma yariii gerginlik yaratmii, bu gerginlik de I Dünya Savaiinin çikiiinda etkin rol oynamiitir

I Dünya Savaiiinin Bailamasi-Geliimesi

Osmanli Devletiinin Savaia Girmesi

Osmanli Devleti birkaç asir süren Gerileme Döneminde, özellikle de son yillarda devletler arasi alanda yalnizliia itilmiitir Büyük devletler açisindan bir güç olarak görülmemektedir Buda Osmanli Devletiini, dünyada gruplaimalar hizla sürerken, ittifak yapabileceii bir ülke bulabilme sikintisina sokmuitur Üçlü itilaf grubu, Osmanli Devleti ile ittifak yapmaya sicak bakmamakta, Osmanli Devletiinin ittifak yapmak zorunda birakildiii Üçlü ittifak grubuna dahil olmak ise Osmanli Devletine sicak gelmemektedir Osmanli Devletiinin Üçlü itilaf devletlerine ayri ayri yaptiii ittifak tekliflerini reddedilmesi, Osmanli Devletini yalniz kalmamak için Almanyainin dahil olduiu Üçlü ittifak ile anlaimaya mecbur etmiitir

Artik Avrupaida bu gerginliii savaia dönüitürecek bir kivilcim beklenmektedir Avusturya-Macaristan veliahdinin Saraybosnaiyi ziyareti sirasinda bir Sirpli tarafindan öldürülmesi ile beklenen bu kivilcim çikmiitir Bu olayin intikamini almak için Sirbistania savai açmaya karar veren Avusturya-Macaristan, müttefiki Almanya tarafindan cesaretlendirilmiitir Böylece I Dünya Savaii Avusturya-Macaristan ile Sirbistan arasinda bailamiitir Rusyainin Sirbistanii yalniz birakmamak amaciyla savaia katilmasi, Almanyainin da Avusturya-Macaristaniin yaninda savaia girmesini kaçinilmaz kilmiitir

Almanya savaia katildiiini dünyaya ilan etmeden önce, 2 Aiustos 1914 gecesi istanbulida üst düzey ittihat ve Terakki yöneticileriyle gizli bir ittifak görüimesi yapmii ve bu görüime sonunda Osmanli Devleti ile Almanya arasinda gizli bir ittifak anlaimasi yapilmiitir Bu ittifaka göre; Almanyainin savaita Avusturya-Macaristaniin yaninda yer almasi halinde Osmanli Devleti de Almanyainin yaninda yer alacaktir Osmanli topraklarina yönelik bir saldiri halinde, Almanya Osmanli Devletiini koruyacaktir Bu ittifakla bir anlamda Osmanli Devletiinin kendi ihtiyaç duyduiu anda yaninda yer almasi imkanini elde eden Almanyainin; 2/3 Aiustos 1914 gecesi I Dünya Savaiina katilmasiyla savaiin alani geniilemiitir

Almanya savaia girmesi ile birlikte Alman Genel Kurmayinin 1900ilerde hazirladiii savai planini uygulamaya koymuitur Bu plana göre Almanya savaia girdiii andan itibaren bütün gücüyle Fransa üzerine yüklenecek ve 6 haftalik süre zarfinda Avusturya-Macaristan Rus kuvvetlerini oyalayacaktir 6 haftalik sürenin tamamlanmasi ile birlikte Fransizlarin iiini bitirmii olan Almanlar, Avrupa topraklarindan geçerek Rusya üzerine yürüyecekler ve Avusturya kuvvetleri ile birlikte Rusyaiya kesin darbeyi indireceklerdir

Almanyainin savaia katilmasindan sonra uygulamaya konan bu plan baiarili olamamii, Almanlar Fransizlari yenemedikleri gibi, Fransiz topraklarinda aiir kayba uiramiilardir Öte yandan Avusturya da, Rus kuvvetlerini oyalamada yetersiz kalmiitir Fransizlari yenemeyen Almanlarin, Avrupa topraklarini çiinemeleri ve Belçikaiya saldirmalari, Belçikainin yani sira, ingiltereinin de Almanyaiya karii savaia katilmasina yol açmiitir Kafkasya topraklarinda Avusturya ile birlikte, Ruslara yok edici darbeyi indiremeyen Almanlarin Avrupaida uyguladiklari savai planlari tümüyle baiarisiz olmuitur Bu baiarisizlik Almanlari zinde yeni kuvvetler bulmaya ve yeni cepheler açmaya yöneltmiitir

Almanlarin bu amaçlan kullanabilecekleri hazirdaki kuvvet Türk kuvvetleri idi Osmanli Devletini savaiin içine çekmek için bir mizansen gerekmekte idi Akdeniz de ingiliz gemileri ile çarpiian ve Türk Boiazlarina giren iki Alman savai gemisi Türkiyeiyi savaia sokacak bahane oldu Osmanli devleti önce bu gemilerin Almanyaidan satin alindiiini duyurdu Yavuz ve Midilli adi verilen Alman mürettebatli, Türk bayrakli bu gemiler, Enver Paianin bilgisi dahilinde Karadenizie çikarilmiilardir Amiral iusan komutasindaki bu gemilerden Rus kalelerine atei açilmasi, Rusyainin bu olayi Osmanli Devletiinin kendisine savai ilani olarak deierlendirip kariilik vermesi, Osmanli Devletinin bir anda kendisini savaiin içinde yer almaya mecbur etmiitir

Bütün bu geliimeler yaianirken, Almanyainin Avrupaida savaimasi, Uzakdoiu da yayilmaci bir politika izleyen Japonyainin iiine yaramiitir Almanyaiya 23 Aiustos 1914ide savai ilan eden Japonya, Almanyainin Uzakdoiuidaki sömürgelerini ele geçirmii ve Kasim 1914ide savaii kendi açisindan sonuçlandirmiitir

I Dünya Savaiinda Türk Cepheleri

Osmanli Devletinin savaia katilmasiyla savai alani geniilemiitir Bir çok cephede savaimak zorunda kalan Osmanli Devletiinin hareket planinin esasini, ittifak Devletleriinin Avrupa da ki yükünü hafifletmek oluiturmaktadir Bu amaçla 3 aiamali iu plan uygulanacaktir:

Ruslara karii; Orta Asyaidaki ve Kafkasyaidaki Müslümanlarin, halifenin ilan edeceii cihat çairisi ile harekete geçirilmesi

ingilizlere karii; Habeiistan, Sudan, Trablusgarpidaki Müslümanlarin yine halifenin cihat çairisi ile harekete geçirilmesi

Boiazlarin Türk ve Alman kuvvetlerince ortak savunulmasi

Bu planla; Kafkasyaida Ruslar, Suveyiide ingilizler meigul edilerek, Almanya ve Avusturyainin yükü hafifletilecek, ingiltereinin Hindistan ile olan deniz yolu bailantisina engel olunacak ve güneyde ki zengin petrollerden ittifak devletlerinin yararlanmasi sailanacaktir I Dünya Savaiinda bu amaçla Türk Ordusu iu cephelerde savaimiitir

1-Çanakkale Cephesi:

ingiliz ve Fransiz ortak saldirilarina karii savaiilan bu cephede gerçekleien muharebeler, Türkler açisindan savaiin en önemli olayidir

Çanakkaleide bir cephe açilmasinin sebebi, itilaf devletleri açisindan iöyledir: Çanakkale boiazini geçmek, istanbuliu ele geçirmek, Osmanli devletini savai içinde çökertmek, sonrada müttefikleri Rusyaiya yardimda bulunmaktir itilaf devletleri yetkililerinin düiüncesine göre; Osmanli Devletinin savai diii birakilmasiyla Süveyi kanali ve Hint Yolu üzerindeki Osmanli baskisi kalkacak, Balkan Devletleriinin ittifak Devletleri saffinda yer almalari önlenecektir

Çanakkale Savailarinda Tümen Komutani M Kemal Düimana ilerleme imkani tanimamii, düimanin Çanakkaleiden geçerek istanbuliu iigal etmesine izin vermemiitir Emsalsiz bir zafer olarak tarihe geçen Çanakkale Savaiinin sonuçlari iöyle siralanabilir:

A-) insan kaybi açisindan dünya tarihinde en yüksek kaybin savailardan biridir Yaklaiik olarak 254000 Türk, 250000 yabanci olmak üzere toplam 504000 insanin hayatina malolmuitur

B-) Türk Ordusuinun hesaba katilmayan savai gücü, direnme azmi ve baiarisi I Dünya Savaiiinin uzamasina neden olmuitur

C-) istanbul ve Boiazlar mutlak bir istiladan kurtulmuilardir

D-) ingiltere ve Fransa boiazlari geçip, Rusyaiya yardim ulaitiramadiklari için Rusyaida sikinti artmii, bu da Bolievik ihtilaliinin baiariya ulaimasina ve Rusyainin savaitan çekilmesi Kars, Ardahan, Batumiun geri alinmasi imkanini sailamiitir

E-) Türk Milletine moral kazandirmiitir

F-) Çanakkaleide yeni Türk Devletiinin ilk temelleri atilmii, Milli Mücadele hareketinin lideri M Kemaliin büyük kabiliyeti ortaya çikmiitir

2-Kafkas Cephesi:

Bu cephede Ruslara karii savaiilmiitir Enver Paia komutasinda ki 150000 kiiilik Türk ordusu, Sarikamii Taarruzunu bailatmii ancak taarruz aiir kii iartlari yüzünden 100000 kayip verilerek, baiarisizlikla sonuçlandirilmiitir Bu baiarisizliktan yararlanan Rus birlikleri Erzurum, Mui, Bitlis, Trabzon ve Erzincanii ele geçirmiilerdir 1916 yazinda Diyarbakirida ki 16 Kolorduya komutan olarak atanan M Kemal, Rus birliklerinin Diyarbakir yönündeki ilerleyiilerini durdurmui, karii taarruzla Mui ve Bitlisii geri almiitir 1917 Bolievik ihtilali ile Kafkas Cephesiinde harekat durmuitur

3-Kanal Cephesi

Misirida Osmanli hakimiyetini yeniden sailamak ve Süveyi Kanalini ele geçirerek, ingiltereinin Hindistan yolunu kesmek amaciyla giriiilen Kanal Harekati, 1915 yili baiindan itibaren iki kol halinde ilerlemiilerdir Gerekli ulaiim imkanlarinin sailanamamasi yüzünden harekat baiarisizlikla sonuçlanmii, karii taarruza geçen ingilizler, Türk ordusunu geri çekilmeye mecbur etmiilerdir

4-Filistin Cephesi:

Kanal Harekatinin baiarisizlikla sonuçlanmasi yüzünden, bu bölgedeki savaiin aiirlik noktasi Filistin ve Suriyeiye kaymiitir Bu arada Mekke Emiri ierif Hüseyin ile anlaian ve onlara Suriye, Irak ve Hicazii içine alan, müstakil bir Arap Devleti kurmalari vaadinde bulunan ingilizler, ayni zamanda Siyonistlere de Filistin ide bir devlet kurmalari sözünü vermiitir Böylece israil Devletiinin kurulmasi için gerekli zemin hazirlanarak, Filistin Meselesi olarak bilinen olaylarin tohumlari saçilmiitir

1917ide ingilizlerle Kudüsiü ele geçirmiiler, 1918ide M Kemal i in komuta ettiii 7Ordu mevzilerini baiariyla savunmuitur 8 Orduya bozan ingilizler, M Kemal Paiai nin ordusunu da yok etmek istediler Bunu anlayan M Kemal ingilizlere karii baiarili savailar vererek, ordusunu imhadan kurtarmiitir

5 Irak Cephesi:

1914ite Basraiya asker çikaran ingilizler, Abadan petrollerini korumak ve kuzeye doiru ilerleyerek, Ruslarla birleiip Anadoluiyu çember içine almak düiüncesindedirler Ayrica; Türk kuvvetlerinin irania girmesini ve Hindistanii tehdit etmesini önlemeyi de düiünmüilerdir Kütulamaraiya ve oradan da kuzeye ilerleyen ingilizler, 1915 sonlarinda kuvvetlerin büyük bölümünü kaybederek, geri çekilmiilerdir ingilizler kariisinda elde edilen bu baiarilar uzun sürmemii,yeniden Basraiya kuvvet çikaran ingilizler, 1917ide Baidatia girmiilerdir 1918ide Kerkükiü ele geçiren ingilizler, Mondros Mütarekesi imzalandiii sirada Musul yakinlarina kadar gelmii bulunmaktadirlar

6Galiçya ve Makedonya Cephesi:

Türk kuvvetleri ve müttefiklere yardim amaciyla Osmanli sinirlari diiindaki Galiçya ve Makedonyaida savaimiilardir Galiçya cephesinde Alman-Avusturya kuvvetlerine yardim eden Türk kuvvetleri Romanya kuvvetlerini yenmiilerdir Makedonyaida da Türk askerleri Bulgar kuvvetlerine yardimci olmuilardir

I Dünya Savaii Yillarinda Yapilan Gizli Antlaimalar

Türklerin IDünya Savaiinda itilaf Devletlerine karii cephe almasi, öteden beri itilaf Devletleri tarafindan düiünülen, Osmanli topraklarinin paylaiilmasi projesini hem kolaylaitirmii, hem de hizlandirmiitir 1915-1917 yillari arasinda yapilan gizli antlaimalar zinciri ile Osmanli topraklari, itilaf Devletleri arasinda iu iekilde paylaimiilardir

1istanbul Antlaimasi:

Ruslar, ingiliz ve Fransiz donanmalarinin Çanakkale Savaiina giriitikleri sirada bu devletleri sikiitirarak, Boiazlar ve istanbul ile ilgili bazi isteklerde bulunmuilardir 1915 baharinda yapilan görüimeler sonunda ingiliz ve Fransizlar, istanbul ve boiazlari Ruslara vermeyi kabul etmiilerdir Ayrica Trakyaida Midyeiden Enezie çekilen bir hattin doiusunda kalan arazi ile Sakarya aizindan bailayarak Gemlik körfezine inen bir hattin batisinda kalan bir toprak parçasi da Ruslara veriliyordu Rusyaiya verilecek topraklar arasinda Gökçeada ve Bozcaada da vardi Buna kariilik Ruslarda ingiltere ve Fransainin Anadolu ve orta doiudaki Osmanli topraklari ile iskenderun körfezi ve Toroslara kadar Çukurova üzerindeki haklarini tanimayi kabulleniyorlardi

2Londra Antlaimasi:

1915 ide Londra da ingiliz ve Fransiz ve italyanlarla arasinda yapilmiitir Bu antlaima ile zaten italyainin elinde bulunan 12 adada italya tam hakimiyet kazaniyordu ingiltere,Fransa ve Rusyainin Osmanli Devletiinin Asyaidaki topraklarini paylaimasina kariilik italyaiya da Antalya bölgesinde buna eideier bir pay verilmesini kabul ediyordu

3Sykes-Picot Antlaimasi:

Bu antlaima ile ilgili görüimeler italyainin savaia katilmasindan önce bailamii, ancak; italya savaia katildiktan sonra sonuçlanmiitir Bu antlaima ile Aladai, Kayseri, Akdai, Yildizdai, Zara,Eiin ,Harput ile sinirlanan arazi ile Kilikya, Suriye, ve Musul Fransaiya birakiliyordu Hayfa, Akka limanlari ile Irak ve Fransizlara verilen arazinin güneyi de ingiltereiye kaliyordu

4StJean de Maurienne Antlaimasi:

Rusyainin 1917 Bolievik ihtilali sonucu savaitan çekilmesi üzerine ingiltere ve Fransa italya ya daha fazla önem vermeye bailamiilardir italya ile yapilan StJean de Maurienne Antlaimasi ile italya ya Sykes-Picot Antlaimasini tanimasi kaydiyla izmir ve Konya ya kadar olan bölge veriliyordu Ancak uygulama da bu antlaimaya baili kalinmamii, izmirie italyanlar yerine Yunanlilarin çikarilmasi karari verilmiitir

ABD inin I Dünya Savaiina Katilmasi

1917 Nisanindan itibaren Rusyainin savaii terk etmesi ile itilaf kanadinda ortaya çikan boiluiu, savaia katilan ABD doldurmuitur ABDinin savaia katilmasi, Almanyainin 1915iden itibaren bailatmii olduiu denizalti savailarinin bir sonucudur ingiltere savaiin baiindan itibaren donanmasi ile Almanyaiyi abluka altina alarak Almanyainin ticari gücünü kirmaya çaliimiitir

Almanya da, ingiltereinin bu ablukasini kirmak için genii çapli bir denizalti savaii bailatmiitir 1915 Mayisinda iki ingiliz yolcu gemisi (Lusitania ve Arabic) Alman denizaltlari tarafindan batirilmii ve birçok Amerikali yolcuda bu olaylarda hayatini kaybetmiitir Bu olaylar Amerikan-Alman iliikilerini gerginleitirmii ise de, Almanyainin geri adim atmasi, bir daha bu tür olaylar olmayacaiina dahi teminat vermesi üzerine ABD daha ileri gitmemiitir Buna raimen 1916ida bu kez de bir Fransiz yolcu gemisinin Alman denizaltlilarinca batirilmasi ve bu olayda da bazi Amerikan vatandailarinin ölmesi üzerine, iki devlet arasindaki iliikilere yeniden gerginlik kazandirmiitir

Almanya denizalti savailarini sürdürürken, diier taraftan da itilaf güçlerine yardim eden Amerikaiya karii, özellikle Lâtin Amerika ülkelerinde Amerikan aleyhtari faaliyetlere giriimiilerdir 1917 de Almanya, Amerika ile arasi bozuk olan Meksikaidan faydalanma yoluna gitmiitir

Amerika, Almanya iya karii savaii bailattiii taktirde Meksika Almanyaini yaninda yer alacak, Almanya Meksikaiya ekonomik yardim yapacak ve ayrica Amerikan topraklarindan olan Teksas, Yeni Meksika ve Arizona eyaletlerini Meksikaiya verecektir Buna kariilik Meksika, Japonya ile Almanya arsinda aracilik yaparak Amerika ya karii bir Japon Alman Meksika ittifakini kurulmasini sailayacaktir

Bu olayi Amerikanin dii politikasinin esaslarini çizen Monröe Doktrinine aykiri bulan Amerikainin artik sessizce kalabilmesi imkansizdir1917 de iki amerikan ticaret gemisinin alman denizatlilarinca batirilmasi bardaii taiiran son damla olmui ve 2 nisan 1917 de ABD Almanya ya karii olarak 1 Dünya savaiina katilmiitir ABD inin üstün teknolojisi ile ve zinde kuvvetleri ile yorgun itilaf Devletleriinin yer almasi itilaf Devletleriinin savaii kazanma iansini artirmiitir

Savaiin taraflara çok aiir gelmeye bailadiii sirada, herkesin bariia özlem duyduiu bir atmosferi oluiturmayi ABD baikani Wilson düiünmüi ve 14 maddelik Wilson Prensiplerini açiklamiitir

Wilson ilkelerine göre; Avrupaida milliyetler arasi tutularak, siyasi harita bu esasa göre düzenlenecektir iigal edilen yerler hemen boilatilacak, küçük devletlerin baiimsizliklari büyük devletlerin teminati ile sailanacaktir Osmanli Devletiinin Türklerle mesken kisimlarinda Türk hakimiyeti sailanacaktir Ancak; Türk olmayan milletlere muhtar geliime imkani sailanacaktir Çanakkale Boiazi devamli olarak bütün milletlerin gemilerine açik tutulacak ve bu durum uluslar arasi garanti altina alinacaktir

Dünya Savaiini Sona Erdiren Antlaimalar

Rusyainin Bolievik ihtilâli üzerine savaitan çekilmesiyle Rusya, Brest-Litovsk Antlaimasi ile savaii sona erdirmiitir Rusya bu antlaima ile tüm Doiu Anadoluidan çekiliyor; Kars, Ardahan ve Batumiu Osmanli devletine geri veriyordu

Romanya, Bükrei Antlaimasi ile savaia son vermiitir Bulgaristan ile Neuilly Antlaimasi yapilmiitir Avusturya Saint-German Antlaimasini, Macaristan ise Trianon Antlaimasini imzalayarak, I Dünya Savaiina son vermiitir

Almanya ile Versailles Antlaimasi yapilmiitir Osmanli Devleti ile Mondros Mütarekesi imzalanmiitir Mondros Mütarekesinin imzalanmasinda Wilson Prensiplerinin Osmanli Devletini ilgilendiren 12 Maddesi etkili olmuitur Antlaimasi önemli bazi maddeleri iunlardir

1) Boiazlar açilacak, bu bölgelerdeki istihkamlar müttefikler tarafindan iigal edilecek

2) Anlaima devletleri güvenliklerini tehdit eden bir durum halinde, herhangi bir stratejik noktayi iigal edebileceklerdir (7Madde)

3) Ermenilere birakilmasi düiünülen Doiu Anadoluidaki alti ilde (Erzurum, Van, Diyarbakir, Bitlis, Sivas, Harput) kariiiklik çiktiii taktirde, Antlaima Devletleri bu bölgeleri de iigal edebileceklerdir

4) Tüm haberleime istasyonlari Anlaima Devletlerince denetim altinda tutulacaktir

5) Sinirlarin denetlenmesi ve iç düzenin korunmasi için gerekli olacak birlikler diiinda, Osmanli ordusu terhis edilecek, bütün savai gemileri ordunun araç, gereç ve cephanesine el konacaktir

6) Tüm liman ve tersanelerden Anlaima Devletleri yararlanabileceklerdir

Bu maddelerden de anlaiilacaii üzere Mondros Mütarekesi tam bir teslimiyet belgesidir Bu müzakere ile itilaf Devletleriinin Osmanli topraklarini istila etmesi kolaylaimiitir

1Dünya Savaiiinin Sonuçlari

a) Siyasi Sonuçlari:

Dünya haritasi deiiimiitir Avusturya-Macaristan imparatorluiu parçalanmii, Çarlik Rusyaisi ve Osmanli Devleti yikilmiitir Osmanli topraklari üzerinde yeni devletler ortaya çikmiitirYeni rejimler doimuitur Çarliiin yikilmasi üzerine Rusyaida ilk kez sosyalist sistem uygulanmiitir Anadoluida M Kemaliin önderliiinde Milli Mücadele hareketi bailatilarak, Yeni Türk Devletiinin temelleri atilmii ve Cumhuriyet idaresine geçii süreci bailatilmiitir

b) Ekonomik Sonuçlari:

Avrupa, savai öncesindeki ekonomik gücünü yitirmii, bu güç ABD ve Japonyaiya geçmiitir Avrupaida ekonomi de devlet müdahalesi dönemi bailamiitir Avrupa Devletleri savai sonrasinda planli kalkinma dönemi bailamiitir Avrupaida savai sonrasinda yüksek enflasyon yaianmiitir Osmanli devleti ise savai sonrasinda ekonomik açidan tam olarak çökmüitür Bu da Osmanli Devletiinin sonunu getirmiitir

c) Toplumsal Sonuçlari

10 milyon insanin ölümüne 20 milyon insanin yaralanmasina ve sakat kalmasina yol açmiitir Özellikle Avrupaida üretici genç nüfusun azalmasina, tüketici nüfusun çoialmasina, dolayisiyla da ekonominin alt üst olmasina neden olmuitur Pek çok Batili ülke savai sirasinda cepheye giden askerlerinin üretimde ortaya çikardiii boiluiu dolduran ve ekonomik özgürlüklerini kazanan kadinlarina siyasi haklarini tanimak zorunda kalmiitir