Belgelerle Fransa Ermeni İlişkileri

**Prof. Dr. Sinsi** · 09-09-2012

Belgelerle Fransa Ermeni İlişkileri
Belgelerle Fransa Ermeni İlişkileri
"Belgelerle Fransa Ermeni İlişkileri"

Ermeni piskoposu ve Fransa askerî ateşesi ayaklanan Ermenileri teşvik ve himaye ediyor!

Sadâret Mektûbî Kalemi

Tarih: 29 Nisan 1896
Numara: 96

Hariciye Nezareti'ne

"Halep Fransa konsolos vekilinin Zeytun'dan Maraş'a dönüşünde eylemcilerden oldukları sabit olan bir takım Ermenileri himaye ile bunları bir takım iddia ve zararlı düşüncelere yönlendirmek gibi teşvik ve kışkırtmalarda bulunduğunu, bunun da Ermeni Katolik piskoposunun yaptığı kandırmacaların bir eseri olduğunu, bu defa Maraş'a gelen Fransa Büyükelçiliği askerî ateşesinin de bu yolda kandırmacalara devam ettiğini, başka ifadeleri içeren Halep vilayeti'nden alınan 27 Nisan 1896 tarihli telgraf ek olarak sunulmuştur

Adı geçenlerin açıktan açığa Katolikleri himaye ve korumaya kalkışmaları konusu üzerine, ileri sürülen görüşler dikkate değer göründüğünden gereğinin yapılması ve telgrafın iadesi

"

BOA

A

MKT

MHM

651/10

"İhânetten idama mahkum olan Ermeni DrKarakin'in Fransa Konsolosluğunda tercümanlık görevi!"

Bâb-ı Âlî
Dâire-i Sadâret-i Uzmâ
Tarih: 10 Haziran 1895

Sivas Vilayeti'nden gelen şifreli telgrafın suretidir

Fransa Devleti'nin Sivas viskonsolosu maiyyetine Osmanlı Devleti tebaasından Doktor Karakin, büyükelçilikçe imtiyazlı tercüman tayin edildiği ve bunda hiçbir sakınca olmadığı halde, anılan sıfat ile tanınmasına dair Hariciye Nezareti'nden yazılan 19 Nisan 1895 tarihli tahrirat viskonsolos tarafından resmi yazı ile verilmiştir

Amasya'da Ağaton Minasyan takma adıyla Merzifon'da Karabet adına (?) ecza ile yazılmış olan ve 1893 senesinde devren Amasya'da bulunduğum sırada ele geçirilerek çözümü yapılan mektubun içeriğinden Karakin'in fesat erbabından olduğunun anlaşıldığı belirtilerek gerekli tedbirlerin alınması Sadaret'ten gelen 9 Ağustos 1894 tarihli telgrafla bildirilmiştir

Padişahın yardımlarıyla Karakin ile yandaşlarının zararlı düşüncelerine meydan verilmediği ve bu konuda gerekli görülen kişilerin yargılanarak haberleşmelerinin sınırlandırıldığı 27 Ağustos 1894 tarihli cevap yazısı ile arz edilip bildirilmişti

Kanunî delillerin yetersizliği yüzünden Karakin'in o vakit mahkeme tarafından beraatine karar verilmiş ise de kendisi hükümetce şüpheli görülmüştür

Kardeşi Doktor Dikran'ın da geçen sene Yozgat meselesinde müfsitlerin elebaşlarından ve planlayarak adam öldürenlerden olması dolayısıyla Divan-ı Harb tarafından idam cezasına hüküm verilmiştir

Hâlâ Yozgat'ta tutuklu olduğuna göre Karakin'in tercümanlıktan yararlanarak ileride daha fazla fesat hareketlerinde bulunacağı, bundan ötürü hükümet ile konsoloshane arasında devam eden iyi ilişkilerin zarar göreceği ve tartışmalara yol açma ihtimali yüksek olduğundan bu konuda gereğinin yapılması Sadaret'in isteğine bağlıdır

Bâb-ı Âlî
Dâire-i Hâriciye Mektûbî Kalemi
Aded: 1625
Tarih:3 Temmuz 1895

Sadaret Yüksek Makamına

Fransa Devleti'nin Sivas viskonsolosunun maiyetine imtiyazlı tercüman tayin edilen Doktor Karakin'in geçmişte işlediği suçlar göz önünde bulundurularak hükümetçe şüpheli görüldüğü ve biraderi Dikran'ın da Divan-ı Harb tarafından Yozgat'ta tutuklandığı, Karakin'in tercümanlığa getirilmesi halinde bundan yararlanarak Hükümet ile Konsoloshane arasında devam eden iyi ilişkilere zarar verebileceği ifade edilmiştir

Buna dair Sivas Vilayeti'ne sunulan telgrafın gönderildiği bildirilmiş, gereğinin yapılması hakkında 13 Haziran 1895 tarih ve 509 numaralı Sadaret'ten gönderilen yazınız tarafımdan incelenmiştir

Bu konuda yapılan bildirim üzerine bu tercümanlığa bir başka kişinin tayin olunmasına dair sözkonusu Konsolosluğa gerekli emirlerin verileceği Büyükelçilik'ten cevap olarak ifade olunmuştur

Emir ve ferman emir sahibinindir

Hariciye Nazırı Turhan
Sadâret Mektûbî Kalemi

Numara: 1625
Tarih: 4 Temmuz 1895

Sivas Vilayeti'ne

Cevap 10 Haziran 1895

Karakin'in yerine başka bir kişinin tayini için Fransa Konsolosluğu'na Büyükelçilik tarafından gerekli emirlerin verileceği Hariciye Nezareti'den bildirilmiştir

BOA

A

MKT

MHM 660/2

"Fransa Dışişleri Bakanı Ermenilere 10000 Frank yardımda bulundu"

Tarih: 28 Eylül 1896

Paris Büyükelçiliği'ne

Şifre

Filibe'de çıkan Emniyet adlı Türkçe gazetenin 25 Eylül 1896 tarihli nüshasında yer alanve padişaha arzedilen bir paragrafta Londra basınından Press Asuspasyan (?) dergisinde; 10

000 Frank yardımda bulunan Fransa Dışişleri bakanına Ermeni komitesinin tüm üyeleri adına teşekkür edildiği yazılmıştır

Sözü edilen Dışişleri bakanı tarafından İstanbul'da humbara atan Ermeni ihtilalcilerine böyle bir maddi yardımda bulnulup bulunulmadığının araştırılarak acilen bildirilmesi padişah tarafından emredilmiştir

Bu konuda gereği

BOA

Y

PRK

BŞK

47/112

"Haçlı Kardeşliği!

"

Bâb-ı Âlî
Hâriciye NezâretiŞifre Kalemi
Telgraf

Sayı: 585
Tarih: 2 Kasım 1896

Münir Bey'den Tevfik Paşa'ya

Bu sabah Sainte Clotilde Kilisesi'nde, Ermeniler tarafından, ölüler gününde düzenlenen bir cenaze töreni yapılmıştır

Bir Ermeni Katolik papazının icra ettiği ve Peder Charmetan'ın da eşlik ettiği ayine yüz elli kadar kişi katılmıştır

Ayinin ortasında, ayini yöneten Ermeni papazı kısa bir konuşma yapmış ve dinleyicilerine seslenerek, Haçlı Seferleri zamanında Ermenilerin silah arkadaşlarını kurtardıklarını, Fransızlara hatırlatmayı amaçlayan birkaç cümle okuyup, bugün ise Ermenilerin binlerce şehit vererek ve yalvaran kollarını Fransaya uzatmakta olduklarını söylemiştir

Ermeni halkını kurtarmak için tüm Fransızların hayırseverliklerine çağrıda bulunmaktadırlar

Bu söylevin sonunda Peder Charmetan tarafından, Ermeniler yararına para yardımı yapılması sağlanmıştır

BOA

HR

SYS

2747/57

"Fransa'nın, Osmanlı'da yaşayan Ermeni nüfusu üzerinden oynadığı oyunlar"

Tarih: 7 Kasım 1896

Paris Büyükelçiliği'ne

Şifre

Mösyö Hanotaux'un yaptığı konuşmanın bütün Rus gazeteleri tarafından kabul gördüğü ve bu konuşmada Ermeni nüfusunun üç milyondan az aşağı yani iki ile üç milyon raddesinde bulunduğunun gösterildiği bugünkü ihbarlardan anlaşılmıştır

Sizin de bildiğiniz gibi nüfus sayımında her nasılsa Ermeni nüfusu fazla gösterilmişse de bütün Osmanlı ülkesindeki Ermeni nüfusu ancak dokuz yüz bin civarında bulunmaktadır

Söz konusu konuşmada ise Ermeni nüfusunun bu kadar fazla gösterilmesinin devlet siyasetine çok zararlı olacağı açıktır

Bugün padişahla görüşen Mösyö Cambon'un Anadolu'da henüz hiç bir ıslahat yapılmadığını beyan etmesi üzerine işin sorumlusu Şakir Paşa'dan açıklama istenmiştir

Şakir Paşa yaptığı açıklamada nahiyeler teşkilatı gibi bir iki önemsiz madde dışında, kararlaştırılan ıslahatın tamamının uygulamaya konulduğunu, söz konusu bir iki maddenin şimdiye kadar yerine getirilememesinin kendisinin bu konuda tesadüf ettiği bazı zorluklardan ileri geldiğini, bununla beraber konsoloslardan bir kere sorulması halinde gerçek durumun böyle olduğunun
ortaya çıkacağı cevabını vermiştir

Mösyö Cambon'un büyük ıslahat hakkında yapılanların aksini iddia etmesi, Mösyö Hanotaux'un dokuz yüz binden fazla olmayan Ermeni nüfusunu üç milyondan biraz aşağı göstermesi gibi konular bir gizli amaca dayanabileceğinden bu nüfus konusunun hemen düzeltilmesinin sağlanması için acilen ciddi girişimlerde bulunularak söz konusu konuşma ve tesirlerine dair Paris Büyükelçiliği'nin edindiği malumatın süratle bildirilmesi istenmektedir

09-09-2012	#1
Prof. Dr. Sinsi	Belgelerle Fransa Ermeni İlişkileri Belgelerle Fransa Ermeni İlişkileri Belgelerle Fransa Ermeni İlişkileri *"Belgelerle Fransa Ermeni İlişkileri"* Ermeni piskoposu ve Fransa askerî ateşesi ayaklanan Ermenileri teşvik ve himaye ediyor! Sadâret Mektûbî Kalemi Tarih: 29 Nisan 1896 Numara: 96 Hariciye Nezareti'ne "Halep Fransa konsolos vekilinin Zeytun'dan Maraş'a dönüşünde eylemcilerden oldukları sabit olan bir takım Ermenileri himaye ile bunları bir takım iddia ve zararlı düşüncelere yönlendirmek gibi teşvik ve kışkırtmalarda bulunduğunu, bunun da Ermeni Katolik piskoposunun yaptığı kandırmacaların bir eseri olduğunu, bu defa Maraş'a gelen Fransa Büyükelçiliği askerî ateşesinin de bu yolda kandırmacalara devam ettiğini, başka ifadeleri içeren Halep vilayeti'nden alınan 27 Nisan 1896 tarihli telgraf ek olarak sunulmuştur Adı geçenlerin açıktan açığa Katolikleri himaye ve korumaya kalkışmaları konusu üzerine, ileri sürülen görüşler dikkate değer göründüğünden gereğinin yapılması ve telgrafın iadesi" BOA A MKT MHM 651/10 "İhânetten idama mahkum olan Ermeni DrKarakin'in Fransa Konsolosluğunda tercümanlık görevi!" Bâb-ı Âlî Dâire-i Sadâret-i Uzmâ Tarih: 10 Haziran 1895 Sivas Vilayeti'nden gelen şifreli telgrafın suretidir Fransa Devleti'nin Sivas viskonsolosu maiyyetine Osmanlı Devleti tebaasından Doktor Karakin, büyükelçilikçe imtiyazlı tercüman tayin edildiği ve bunda hiçbir sakınca olmadığı halde, anılan sıfat ile tanınmasına dair Hariciye Nezareti'nden yazılan 19 Nisan 1895 tarihli tahrirat viskonsolos tarafından resmi yazı ile verilmiştir Amasya'da Ağaton Minasyan takma adıyla Merzifon'da Karabet adına (?) ecza ile yazılmış olan ve 1893 senesinde devren Amasya'da bulunduğum sırada ele geçirilerek çözümü yapılan mektubun içeriğinden Karakin'in fesat erbabından olduğunun anlaşıldığı belirtilerek gerekli tedbirlerin alınması Sadaret'ten gelen 9 Ağustos 1894 tarihli telgrafla bildirilmiştir Padişahın yardımlarıyla Karakin ile yandaşlarının zararlı düşüncelerine meydan verilmediği ve bu konuda gerekli görülen kişilerin yargılanarak haberleşmelerinin sınırlandırıldığı 27 Ağustos 1894 tarihli cevap yazısı ile arz edilip bildirilmişti Kanunî delillerin yetersizliği yüzünden Karakin'in o vakit mahkeme tarafından beraatine karar verilmiş ise de kendisi hükümetce şüpheli görülmüştür Kardeşi Doktor Dikran'ın da geçen sene Yozgat meselesinde müfsitlerin elebaşlarından ve planlayarak adam öldürenlerden olması dolayısıyla Divan-ı Harb tarafından idam cezasına hüküm verilmiştir Hâlâ Yozgat'ta tutuklu olduğuna göre Karakin'in tercümanlıktan yararlanarak ileride daha fazla fesat hareketlerinde bulunacağı, bundan ötürü hükümet ile konsoloshane arasında devam eden iyi ilişkilerin zarar göreceği ve tartışmalara yol açma ihtimali yüksek olduğundan bu konuda gereğinin yapılması Sadaret'in isteğine bağlıdır Bâb-ı Âlî Dâire-i Hâriciye Mektûbî Kalemi Aded: 1625 Tarih:3 Temmuz 1895 Sadaret Yüksek Makamına Fransa Devleti'nin Sivas viskonsolosunun maiyetine imtiyazlı tercüman tayin edilen Doktor Karakin'in geçmişte işlediği suçlar göz önünde bulundurularak hükümetçe şüpheli görüldüğü ve biraderi Dikran'ın da Divan-ı Harb tarafından Yozgat'ta tutuklandığı, Karakin'in tercümanlığa getirilmesi halinde bundan yararlanarak Hükümet ile Konsoloshane arasında devam eden iyi ilişkilere zarar verebileceği ifade edilmiştir Buna dair Sivas Vilayeti'ne sunulan telgrafın gönderildiği bildirilmiş, gereğinin yapılması hakkında 13 Haziran 1895 tarih ve 509 numaralı Sadaret'ten gönderilen yazınız tarafımdan incelenmiştir Bu konuda yapılan bildirim üzerine bu tercümanlığa bir başka kişinin tayin olunmasına dair sözkonusu Konsolosluğa gerekli emirlerin verileceği Büyükelçilik'ten cevap olarak ifade olunmuştur Emir ve ferman emir sahibinindir Hariciye Nazırı Turhan Sadâret Mektûbî Kalemi Numara: 1625 Tarih: 4 Temmuz 1895 Sivas Vilayeti'ne Cevap 10 Haziran 1895 Karakin'in yerine başka bir kişinin tayini için Fransa Konsolosluğu'na Büyükelçilik tarafından gerekli emirlerin verileceği Hariciye Nezareti'den bildirilmiştir BOA A MKT MHM 660/2 "Fransa Dışişleri Bakanı Ermenilere 10000 Frank yardımda bulundu" Tarih: 28 Eylül 1896 Paris Büyükelçiliği'ne Şifre Filibe'de çıkan Emniyet adlı Türkçe gazetenin 25 Eylül 1896 tarihli nüshasında yer alanve padişaha arzedilen bir paragrafta Londra basınından Press Asuspasyan (?) dergisinde; 10000 Frank yardımda bulunan Fransa Dışişleri bakanına Ermeni komitesinin tüm üyeleri adına teşekkür edildiği yazılmıştır Sözü edilen Dışişleri bakanı tarafından İstanbul'da humbara atan Ermeni ihtilalcilerine böyle bir maddi yardımda bulnulup bulunulmadığının araştırılarak acilen bildirilmesi padişah tarafından emredilmiştir Bu konuda gereği BOA Y PRK BŞK 47/112 "Haçlı Kardeşliği!" Bâb-ı Âlî Hâriciye NezâretiŞifre Kalemi Telgraf Sayı: 585 Tarih: 2 Kasım 1896 Münir Bey'den Tevfik Paşa'ya Bu sabah Sainte Clotilde Kilisesi'nde, Ermeniler tarafından, ölüler gününde düzenlenen bir cenaze töreni yapılmıştır Bir Ermeni Katolik papazının icra ettiği ve Peder Charmetan'ın da eşlik ettiği ayine yüz elli kadar kişi katılmıştır Ayinin ortasında, ayini yöneten Ermeni papazı kısa bir konuşma yapmış ve dinleyicilerine seslenerek, Haçlı Seferleri zamanında Ermenilerin silah arkadaşlarını kurtardıklarını, Fransızlara hatırlatmayı amaçlayan birkaç cümle okuyup, bugün ise Ermenilerin binlerce şehit vererek ve yalvaran kollarını Fransaya uzatmakta olduklarını söylemiştir Ermeni halkını kurtarmak için tüm Fransızların hayırseverliklerine çağrıda bulunmaktadırlar Bu söylevin sonunda Peder Charmetan tarafından, Ermeniler yararına para yardımı yapılması sağlanmıştır BOA HR SYS 2747/57 "Fransa'nın, Osmanlı'da yaşayan Ermeni nüfusu üzerinden oynadığı oyunlar" Tarih: 7 Kasım 1896 Paris Büyükelçiliği'ne Şifre Mösyö Hanotaux'un yaptığı konuşmanın bütün Rus gazeteleri tarafından kabul gördüğü ve bu konuşmada Ermeni nüfusunun üç milyondan az aşağı yani iki ile üç milyon raddesinde bulunduğunun gösterildiği bugünkü ihbarlardan anlaşılmıştır Sizin de bildiğiniz gibi nüfus sayımında her nasılsa Ermeni nüfusu fazla gösterilmişse de bütün Osmanlı ülkesindeki Ermeni nüfusu ancak dokuz yüz bin civarında bulunmaktadır Söz konusu konuşmada ise Ermeni nüfusunun bu kadar fazla gösterilmesinin devlet siyasetine çok zararlı olacağı açıktır Bugün padişahla görüşen Mösyö Cambon'un Anadolu'da henüz hiç bir ıslahat yapılmadığını beyan etmesi üzerine işin sorumlusu Şakir Paşa'dan açıklama istenmiştir Şakir Paşa yaptığı açıklamada nahiyeler teşkilatı gibi bir iki önemsiz madde dışında, kararlaştırılan ıslahatın tamamının uygulamaya konulduğunu, söz konusu bir iki maddenin şimdiye kadar yerine getirilememesinin kendisinin bu konuda tesadüf ettiği bazı zorluklardan ileri geldiğini, bununla beraber konsoloslardan bir kere sorulması halinde gerçek durumun böyle olduğunun ortaya çıkacağı cevabını vermiştir Mösyö Cambon'un büyük ıslahat hakkında yapılanların aksini iddia etmesi, Mösyö Hanotaux'un dokuz yüz binden fazla olmayan Ermeni nüfusunu üç milyondan biraz aşağı göstermesi gibi konular bir gizli amaca dayanabileceğinden bu nüfus konusunun hemen düzeltilmesinin sağlanması için acilen ciddi girişimlerde bulunularak söz konusu konuşma ve tesirlerine dair Paris Büyükelçiliği'nin edindiği malumatın süratle bildirilmesi istenmektedir