Antep'in İşgali Antep'in İngilizler Tarafından İşgali Ve Fransızlara Devri Antep

Antep'in İşgali Antep'in İngilizler Tarafından İşgali ve Fransızlara Devri Antep'in İşgali Hakkında
Antep'in İşgali Antep'in İngilizler Tarafından İşgali ve Fransızlara Devri Antep Antep'in İngilizler Tarafından İşgali ve Fransızlara Devri

Halep'te bulunan İngilizler, Mondros Mütarekesinin 7 maddesine dayanarak 15 Ocak 1919'da bir süvari livası (tugayı) ve beraberindeki kuvvetle Antep'i işgal ettiler Amerikan Kolejini ve çevresindeki Ermeni evlerini kışla ve karargâh edindiler Anten’liler bu işgali, mütareke hükümlerine uyulmadığı gerekçesiyle protesto ettiler Sözde İngilizler kişi geçirmek ve hayvanlara yem temin etmek amacıyla Antep' i işgal ettiklerini açıkladılarsa da, bir ay sonra Maraş ve Urfa’yi da işgal etmekle bu iddialarını fiilen yalanladılar
I Dünya Savasında Suriye’ye gönderilen Ermeniler de fırsattan istifade ederek İngilizlerle birlikte Antep'e döndüler Dönenler arasında Antenli olmayan ve asayişsizlikten dolayı memleketlerine gidemeyen Sivas, Erzurum ve diğer Anadolu şehirlerinden gelen Ermeniler de bulunmaktaydı Türklere karsı büyük bir hırs, kin ve nefretle dolu olan bu Ermeniler, İngiliz makamlarını etkileyerek, sert ve zalim bir idare kurulmasına çalıştılar Türklerin satışa çıkardıkları taşınabilir mallarını “Ermeni Malidir” diye gasbettiler Silah arama bahanesi ile şehir günlerce baskı altında tutuldu, bütün evler arandı, sokağa çıkma yasağı ilan edildi Türkler; ekmek bıçaklarına kadar ellerindeki kesici ve patlayıcı silahlarını İngiliz makamlarına teslim etmek zorunda kaldılar
İngilizler 15 Mart 1919’da şehirde 15 günlük dükkan kapatma ve sokağa çıkma yasağı koydular Bütün toplantılar yasaklandı Dükkanlardaki etler koktu, sebzeler çürüdü, bozuldu Bu baskı nihayet 31 Mart 1919'da son buldu İşgalin ağırlığı, düşmanın eziyet ve kötü davranışları Türklerin kararlılık ve direnme azmini güçlendirdi Halktaki bu ruh halini sezen İngilizler, Ermeniler ve Türkler arasında ayrılık yapmadan bölgeyi idare etmeye yöneldiler Mahalli teşkilata karışmadılar Osmanlı memurlarını yönetimlerinde serbest bıraktılar
Ekim 1919 sonunda İngilizler, Antep’i Fransız işgaline terk ettiler 29 Ekim’de Antep’e gelen Fransız-Ermeni Alayı Komutanı Kolon el Saint Meri, İngilizlerden Antep’in işgal idaresini teslim aldı ve 5 Kasım 1919’da tamamı Ermeni gönüllülerinden kurulu Fransız Birlikleri Antep’e girdi

Antep Bölgesindeki Teşkilatların Kurulması

Cemiyet-i Islamiye, Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti’nin kurulusuna kadar, Antep, Kilis ve Nizip’te teşkilatlanmıştı Bu cemiyetin üyeleri gün geçtikse artmıştı
Gerek Antep ve Kilis, gerekse Nizip'teki Cemiyet-i Islamiye ayni gaye uğrunda birbirleriyle sürekli irtibatta bulunmuşlardı
4 Eylül 1919'da Sivas Kongresi'nde teşkil edilen ve Mustafa Kemal Paşa’yı Heyet-i Temciliye Reisi seçen Anadolu ve Rumeli Müdafaa-i Hukuk-u Milliye Cemiyetinin, bütün il ve ilçelerde şubeler açılmasını ve Milli Misal’in gerçekleştirilmesi için valilere, mutasarrıflara gönderdiği genelge üzerine, Antet’te Heyet-i Merkeziye oluşturulmuştur
Heyet-i Merkeziye : Tahrirat Müdürü Rahip Bey, Jandarma Yüzbaşısı Esat Bey, Doktor Hafit Bey, Ahmet Muhtar Bey, Alay Katibi Maraşlı Ani Bey, Meclis İdare Başkatibi Eşref Efendi, Maraşlı Hoca Hamdı Efendi, Kepkepzade Abdürrezzak Efendi, Marakzade Şerif Ağa, Körükçü zade Ahmet Efendi'den oluşmaktaydı
Heyet-i Merkez iye’nin faaliyetlerine yardımcı olmak amacıyla bu teşkilata bağlı olarak eşraftan Pazarbasizade Nuri Bey Başkanlığında Heyet-i İdare oluşturularak, üyeliklerine: Hoca zade Ferit Bey, Hacı Ömer zade Muhammet Ali Bey, Kilisli Komiser Halil Efendi, Incozade Hüseyin Efendi, Mahmut Biliri Efendi getirilmişti Sivas Kongresi’ne Antep'i temsiler Kara Vasıf katılmıştır

İşgale Uğrayan Bölge Halkının Tepkileri

İngiltere’nin işgali altında tuttuğu bölgeyi, Suriye Itilâfnamesi ile Fransızlara devretmesi üzerine, bu haksiz işgallere karsı bölge şehirlerinde çeşitli protestolar ve tepkiler meydana gelmiştir
5 Kasım 1919 Cuma günü, yani Antep'in Fransızlar tarafından işgalinin birinci günü, bir Ermeni tercümanla şehre inen bir Fransız subayının, Akyol Camiinde asili Türk Bayragi'ni, orada bulunan bir Türk polisine zorla indirtmesi, şehirde infial uyandırmış, halk galeyana gelmiştir Zorla da olsa Türk Bayrağını indiren polisin derhal görevinden atılması sağlanmıştır Bu hareket Fransızlar nezrinde protesto edilmiştir 5 Kasım 1919 da Türklerin birkaç kez vaki olan protestoları karsısında Fransız Komutanlığı, Ermeni Alayına mensup kıta’ları Antet’ten çekilmeye ikna etmiştir
Fransızlara ve Ermeni askerlere güvenen yerli Ermeniler güçlendikçe taşkınlıklarını artırdılar Ermeniler semtlerinde rastladıkları Türkleri tehdit ediyor ve dövüyorlardı Türkler Ermenilerin çoğunlukta olduğu semtlerde dolaşamaz olmuşlardı
10 Kasım 1919'da Ermeni askerleriyle Türk Polisleri arasında bir kavga çıktığında, Cemiyet-i Islamiye bu fırsattan istifade ederek Antep'in Fransızlar tarafından işgalini protesto etmiştir 23 Kasım 1919'da Antet’te büyük bir miting yapılmıştır
Bu arada bizzat Mustafa Kemal Pasa, 1 Aralık 1919'da Kazım Karabekir'e "son derece gizli tutulması" gereken bir telgraf göndermiştir Buna göre Kilikya, Urfa, Maraş ve Ayin tap işgalinin ve Ermenilerin yaptıkları cinayetlerin şiddetle protesto edilmesini ve maneviye ile mücadelenin ilanını bildiriyordu
Antep halkının sabrını taşıran ikinci olay daha kötüydü 21 Ocak 1920 günü aksama doğru bugünkü İnönü Caddesinde, askeri fırın önünde 10-12 yaslarında oğlu Mehmet Kamil ile gedmekte olan bir Türk kadınına fırındaki Fransızlardan iki sarhoş asker sarkıntılık ederek peçesini açmak istemişlerdi Mehmet Kamil anasını savunmak için Fransızlara tasla hücum etmiş ve iki Fransız askeri tarafından hemen orada süngülenerek şehit edilmişti
Bu olay üzerine dükkanlar günlerce kapalı kaldı Bir kişim gençler Fransızlara hücum edilmesini istiyorlardı Heyet-i Merkez iye’nin: "Henüz vakit gelmedi, biraz sabırlı olunuz, her şey yapılacaktır", yolunda tavsiyeleri ve Fransızların oyalayıcı, yumuşak tutumu ile normal hayata geçilebilmistir

Antep'in İşgaline Tepkiler ve Diş Yardımlar

Bölge şehirleri ile birlikte, Antep'in işgali üzerine Anadolu'nun çeşitli şehirlerinden bölge halkına destek mitingleri düzenlenmiş, protesto telgrafları gönderilmiştir
Bu protesto telgrafları ve mitingleri içerisinde Malatya protestosu Antep'e yönelik yardımları da kapsamaktaydı Malatya protestosunda Fransızların ayak bastığı her yerde Ermenilerin Hıristiyanlık taassubu içinde Müslümanları yok etme politikası güttüğü vurgulanmaktaydı
Antep'in Fransızlar tarafından işgali çevre illeri de harekete geçirmiş ve Antep'in yardımına koşmuşlardır
MILLI MÜCADELE DÖNEMI

I Dünya Savaşından sonra ilk olarak 17 Aralık 1918 de İngilizler şehre girdiler Yaklaşık Bir yıl süren işgalin ardından Fransızlar ile yaptıkları anlaşma gereği burayı Fransızlara terk ettiler(5 Kasım 1919)Gerek Fransızların gerekse onlarla hareket eden Ermenilerin baskı ve zulümleri halkın direnişine yol açtı Antep-Kilis hattında Sahinbey liderliğinde işgale karsı büyük bir savunma başladı Şahin Bey in şehit edilmesinden sonra bu defa Antep çatışmalara sahne oldu Antep halkı 1 Nisan 1920 den 7 Şubat 1921 e kadar Fransız kuvvetlerine karsı büyük bir direniş gösterdi Daha sonra direniş kırıldı ve Türk Askerleri geri çekilmek zorunda kaldı Böylece Fransızlar 9 Şubat 1921 de şehre hakim oldular Türkiye Büyük Millet Meclisi kendi gücüyle işgale 10 ay dayanan ve düşmana geçit vermeyen Antep'e 6 Şubat 1921 de Gazilik unvanı verdi Böylece şehir Gaziantep adıyla anılmaya başladı Fransızlar Ankara Antlaşmasının ardından 25 Aralık 1921 de şehri boşalttılar ve Gaziantep iki yıl süren işgalden kurtulmuş oldu