Muhasebe Kavramı Üzerine Detaylı İnceleme

MUHASEBE

İçindekiler

MUHASEBE 1
1 MUHASEBE KAVRAMI VE GELİŞİMİ 1
11 MUHASEBE KAVRAMI 1
12 MUHASEBENİN GENEL GELİŞİMİ 2
121 Muhasebenin Dünya’da Gelişimi 2
122 Muhasebenin Türkiye’deki Gelişimi 4
2 MUHASEBENİN FONKSİYONLARI, TEMEL KAVRAMLARI VE İLKELERİ 5
21 MUHASEBENİN FONKSİYONLARI 5
22 MUHASEBENİN TEMEL KAVRAMLARI 6
23 MUHASEBE İLKELERİ 7
231 Gelir (Kar-Zarar) Tablosu İlkeleri 7
232 Bilanço İlkeleri 7
3 MUHASEBE BİLGİLERİNİN KULLANICILARI VE MUHASEBEYİ KULLANMA MAKSATLARI 8
31 MUHASEBE BİLGİLERİNİN KULLANICILARI 8
32 MUHASEBEYİ KULLANMA MAKSATLARI 8
4 MUHASEBENİN ÇEŞİTLERİ 9
41 GENEL (FİNANSAL) MUHASEBE 9
42 MALİYET MUHASEBESİ 10
43 ŞİRKETLER MUHASEBESİ 10
44 YÖNETİM MUHASEBESİ 11

1 MUHASEBE KAVRAMI VE GELİŞİMİ

11 Muhasebe Kavramı

Muhasebe, işletmede alınan kararlar sonucu işletme fonksiyonlarının yerine getirilmesiyle işletme varlıklarında ve bu varlıkların kaynaklarında ortaya çıkan değer değişmelerinin (parasal değişmelerin) belirlenmesi ve bunların yeni kararlar almada kullanılabilir veriler haline getirilmesidir, diye tanımlanır
İşletmenin varlıklarında ortaya çıkan parasal değişmelerin belirlenmesi için, muhasebe, bu değişmeleri yaratan işlemlerle ilgili verileri toplar, belgeler, kaydeder, sınıflar ve özetler Ayrıca, analiz ve yorum yaparak, elde edilen sonuçları ilgili kişilere sunar
Muhasebenin temelinde değişim işlemleriyle, benzeri nitelikte parayla ölçülebilen ekonomik olaylar yatar Kuşkusuz, işletme içinde geçen bazı olaylar değişim işlemi olmadıkları halde işletme üzerindeki etkileri nedeniyle muhasebeye konu olurlar Sözgelişi, faiz tahakkuku, bazı varlıkların hasara uğraması, giderlerin geciktirilmesi gibi olaylar işletmeyi etkileyen ekonomik olaylardır ve muhasebenin uğraştığı konulardan sayılır
Bu nedenle muhasebenin amacının, işletmede geçen tüm olayları değer olarak (parayla) ölçmek ve çeşitli ekonomik kararlar ile ilgili bilgi sağlamak olduğu söylenebilir
Bu açıklamalar ışığında muhasebenin yalnız bir kayıt işi ve veri sağlama işi olmadığı açıktır Muhasebe şu üç hizmeti görür

1 Defter Tutma
2 Asıl Muhasebe
3 Kayıtların Denetimi ve Onayı

Defter Tutma (Book-keeping) işi, olayların belirlenmesi, fonksiyonların sınıflandırılması ve kaydedilmesi işlerini kapsar
Asıl Muhasebe (accounting) yorum, özetleme, rapor etme ve bilgi verme gibi görevleri yerine getirir
Kayıtların Denetimi ve Onayı, kayıtlar ve kayıtlara dayanarak düzenlenen raporlar (Bilanço, Kar-Zarar Cetveli) işletme içinde görevlendirilen kişiler tarafından devlet görevlileri veya bağımsız uzmanlar tarafından denetlenir ve onaylanır Bu denetim ve onaylamanın nedeni, kayıtları tutmakla görevli olanların ve işletmenin muhasebe tekniği bakımından ve ilgili kişilerin çıkarları açısından hesap vermelerini sağlamaktır

12 Muhasebenin Genel Gelişimi

121 Muhasebenin Dünya’da Gelişimi

Önemli bir ekonomik ünite olan işletmeye ait incelemeler genel ekonomi alanında yapılan incelemelerden daha eski bir tarihe rastlar Eski Yunanistan’da ev idaresi, orta çağ ve daha sonraki yüzyıllarda ticari gelişmeler bunlara ait yönetim ve muhasebe sorunları doğurmuş ise de, o çağlarda bilimsel kurallarla sorunların çözümlenmesi yapılmamıştır

XIV ve XV Yüzyıllarda İtalya’da özellikle önemli bir ticaret merkezi olan Venedik’te gelişen ticari ve ekonomik olaylar sonucunda çeşitli tüccarlar tarafından; para, ölçüler, tartmalar ve ticari örf ve adetler hakkında notlar yazılmıştır Rönesans İtalya’sında anılan XV Asır sonlarında muhasebe sorunları önemli bir rol oynamaya başlamış ve bu gün dahi kullanılmakta olan bazı muhasebe terimlerinin ilk çekirdekleri bu tarihlerde atılmıştır Muhasebeye ait ilk kayıt 1494 tarihinde Luca Paciola adında bir İtalyan rahibi ve matematik profesörü tarafından kaleme alınmıştır Böylece Luca Paciola, günümüzde uygulanmakta olan muhasebe teori ve uygulamaların ilk temelini atan eksperimantelist olarak nitelendirilir

XV asırdan XX Asrın başlarına kadar muhasebe tekniğinin akışında önemli olaylar kaydedilmiştir Özellikle Avrupa milletlerinde Fransa ve Almanya’da bilançoların dönemsel olarak düzenlenmesi ve hesapların gene dönemsel olarak kapatılması, likidite ve değerleme konularında gelişmeler görülmüştür Fransa’da Savari adındaki yazarın 1675 “Kusursuz Tacir”, Almanya’da Schmalenbach adındaki yazarın 1909 “Dinamik Bilanço” adlı eserleri zamanımızda büyük değer taşıyan mali analiz tekniğinin başlangıcı olarak nitelenmektedir

Endüstriyel gelişmelerin izlenmesinin dahi güçlük gösterdiği 19 ve 20 yüzyıllarda muhasebede aynı hızla gelişmek zorunda kalmıştır Oluşan teknolojik ve bilimsel gelişmeler karşısında muhasebe de kendi alanını zorunlu olarak genişletmiş ve teknik sistem ve prensipleri geliştirerek milletlerin sosyal ve ekonomik kalkınmalarına çok önemli katkılarda bulunmuştur Tabi bu gelişmelere uygun olarak temel sorunlar da doğmuştur Bu sorunların başında maliyet, fiyat tespiti, kısa ve uzun vadeli planlama ve bütçeleme, faaliyet kontrolü ve mali yönetim konuları gelmektedir


Mal ve hizmet üretim işlerinin belirli bir büyüklüğe erişmesi sonucunda ortaya çıkan üretimle ilgili maliyet sorunlarının uygun bir biçimde teşhisi ve kısımlarına ayrılarak muhasebenin bilimsel araçlarıyla sistematik olarak incelenmesi 1832 yılında Amerika’da başlamıştır Bu çalışmalar sonucunda maliyet muhasebesinde bu günkü uygulamalara esas olan sistem ve yöntemlerin temelleri 1919 yılında atılmıştır


İngiltere’de standart maliyet uygulamalarıyla ilgili çalışmalara 1845 yılında başlanıldığı ve aynı çalışmaların 1903 yılında geliştirildiği bilinmektedir Bununla beraber standart maliyetlerin bu günkü anlamda geliştirilmesi ve geniş çapta uygulanmasına Birleşik Amerika’da 1908 yılında Harrington Emerson tarafından başlanılmıştır


Gene Birleşik Amerika’da 1919 yılında kurulan “Maliyet Muhasebeciler Derneği” (MACA) özellikle standart maliyet muhasebesinin teori ve uygulamasında çok değerli ve önemli çalışmalar göstermiştir


Amerika’da 1924 yılında örgütlenen “Amerika Yeminli Muhasipler Enstitüsü” (AICPA) muhasebe ve işletme muhasebesi konularında esas görevleri yanında yardımcı ve gönüllü olarak ulusal ekonomilerine ilişkin araştırma ve inceleme raporları düzenleyen diğer bir kuruluş olmuştur

1910 yılından itibaren kurulmaya ve genişlemeye başlayan sanayi kuruluş birliklerinin adedi 1925 yılında bine yaklaşmıştır Bu birlikler muhasebe yöntemlerinin uygulanmasında büyük çabalar göstermiş ve yaklaşık olarak yarıya yakın üye muhasebe uygulamalarında beraberlik sağlamışlardır Yapılan çeşitli araştırmalarda tüm üye kuruluşların %25’inden %75’ine kadarının tek düzen maliyet sistemini benimsedikleri anlaşılmıştır
ABDevletlerinde, tek tip bir hesap planının ortaya konması 19 asrın sonlarında ve 20 asrın başlarında olmuştur
Avrupa memleketlerinde ise özellikle Fransa ve İsviçre’de tek tip bir “Genel Hesap Şeması”nın tüm sanayi kollarına uygulanmasına 1947 yılından itibaren başlanmıştır 19 asrın başlarından itibaren toplumların endüstriyel ve finansal sorunlarının çözülmesine ilişkin modern muhasebe ve işletme muhasebesinin gerekli kıldığı maliyet hesaplama teknikleri, stok değerlemesi, amortisman, kapitalizasyon gibi işlemlerde Amerika’da olduğu gibi diğer Avrupa milletlerinde de birlik ve beraberlik olduğu görülmeye başlanmıştır
Bu gün Dünya milletleri, istenilen düzeyde olmamakla beraber, teknolojik ve ekonomik gelişmeler uygun olarak işletme muhasebesinin ana kurallarını uygulamakta modern muhasebe doktrininden doğan sistem ve prensipleri benimsemiş bulunmaktadırlar


122 Muhasebenin Türkiye’deki Gelişimi

Yurdumuzda maliyet muhasebesinin gelişme evrelerini, genel muhasebenin teori ve uygulamalarına ilişkin gelişmeleriyle birlikte incelemek zorunluluğu vardır Çünkü gerek muhasebe ve gerekse işletme muhasebesinin modern anlamda gelişip uygulanması, gelişmiş dünya milletlerinde ancak endüstri devriminin yapıldığı 19 ve 20 asırlarda gerçekleşebilmiştir Muhasebenin sonuçları ve bu sonuçlardan sağlanan bilgi kümeleri yetkililere vardıkça muhasebe hizmetleri; mali işler, muhasebe ve kontrol hizmetlerine bölünmesi zorunluluğu doğurmuş ve böylece, muhasebenin fonksiyonel görevlerinden olan defter tutma hizmeti yanında asıl muhasebe diyebileceğimiz analiz, özetleme, rapor verme göreviyle mali işler ve kontrol görevlerinin önemi anlaşılmıştır Yurdumuzda muhasebenin bir disiplin altına alınması 1850 yılında Fransız ticaret kanununun Türkçe’ye çevrilmesi ile başlar Bu kanuna tüccarların bir kısım muhasebe defterleri tutma zorunluluğu doğurmuştur Tüccarların defter tutma zorunluluğunun doğal bir sonucu olarak yazılan sadece basit muhasebe kayıtlarını kapsayan kitaplarda o tarihlerde Avrupa ve Amerika’da hızla gelişmekte olan ticari ve sanayi sektörünün işletme muhasebesine ilişkin konuları bulunmakta idi Genel muhasebenin bu tarihlerde disiplin altına alınarak eğitim ve öğretime sokulması 1883 yılında kurulan (daha önceki yıllarda değişik adlarda tedrisat yapan) İstanbul Ticaret Mektebi Alisi ile başlamış ve aynı yıldan itibaren Darüşşafaka ve Askeri Rüştiye ve İdadi okullarının öğretim programlarına alınmasıyla gelişmiştir
Yukarıda kısaca özetlendiği gibi Fransız kanun ve yayınlarının bu etkisi 1926 yılında Alman Ticaret Kanun’undan alınan Ticaret Kanunu ile yerini Alman kanun ve literatürüne terk etmiştir
Alınan ticaret kanununda; kanuni defterler yanında, anonim şirketlerle diğer şirketlerin kuruluş ve yöntemlerine yer verilmiştir 1933 yılında kurulan Sümerbank’ın üretim ve satışlarla ilgili maliyet konularının çözümlenmesi için Türkiye7ye getirilen Alman profesörü Sachsenberg, Türkiye’de ilk defa ciddi bir çalışma ile zamanın ilk modern işletme muhasebesini kurmuştur

1938 yılında çıkan 3460 sayılı kanun; bu kanunla kurulan “İktisadi Devlet Teşekkülleri”nde mal ve hizmet üretim işlemlerinin belirli devrelerde mizan, rapor ve bilançolara bağlanmasını ve 1938 tarihine kadar uygulanmamış “İşletme Bütçesi” sistemiyle mali analizlerin yapılmasını zorunlu görmüştür Dar anlamıyla yapılacak mali analizlerde, işletme bütçesi-fiili sonuçlarla; üretim, maliyet, satışlar, kar ve zararla bilançolar arasında öngörülmektedir Böylece mali muhasebe ile işletme muhasebeleri alanları arasında ikinci büyük aşama 3460 sayılı kanunla tamamlanmış ise de, modern anlamda maliyet muhasebesi ve rapor sisteminin yerleştirilmesine ilişkin çalışmalar, 440 sayılı kanunun geçici (1) maddesinin (9) fıkrasına uygun olarak kurulan İktisadi Devlet Teşekkülleri’ni Yeniden Düzenleme Komisyonu Mali İşler ve Muhasebe Grubu tarafından 1964 tarihinden itibaren başlatılmıştır


Ülkemizde 1960’dan itibaren ABD’deki muhasebe anlayışının ülkemizdeki muhasebe sistemine hakim olmaya başladığı gözlenmektedir Şimdiye kadar muhasebecilik mesleğini düzenleyen bir yasal dayanağın olmayışı muhasebenin sadece vergi muhasebesi şeklinde görülmesine neden olmuş, muhasebenin teknik yönü hemen hemen hiç gelişmemiştir Nihayet 01061993 tarihinde 3568 sayılı “Serbest Muhasebecilik, Serbest Muhasebeci Mali Müşavirlik ve Yeminli Mali Müşavirlik Kanunu” kabul edilmiş bulunmaktadır Bu kanunun amacı işletmelerde faaliyetlerin ve işletmelerin sağlıklı, güvenilir bir şekilde işleyişini sağlamak, faaliyet sonuçlarını ilgili mevzuat çerçevesinde denetlemeye, değerlendirmeye tabi tutarak gerçek durumu ilgililerin ve resmi mercilerin istifadesine tarafsız bir şekilde sunmak ve yüksek mesleki standartları gerçekleştirebilmektir

2 MUHASEBENİN FONKSİYONLARI, TEMEL KAVRAMLARI VE İLKELERİ

21 Muhasebenin Fonksiyonları

Muhasebenin fonksiyonlarını birinci bölümde anlatılanlardan yola çıkarak aşağıdaki maddeler şeklinde özetlemek mümkündür

· İşletmenin varlıklarında, borçlarında ve sermayesinde meydana gelen değişmeleri tespit etmek ve göstermek,

· Bir dönem içerisinde elde edilen gelirler ile yapılan giderleri karşılaştırmak suretiyle faaliyetler sonucunu (kar veya zarar) tespit etmek ve göstermek,

· Kıt üretim faktörlerinin rantabl kullanımını sağlamak amacıyla gerekli bilgileri diğer bölümlere zamanında sunmak,

· Kanuni mükellefiyetlerini yerine getirmek,
Muhasebe bu ana fonksiyonlarını yerine getirirken ayrıca, şu ek fonksiyonları da yerine getirir

· Hukuki anlaşmazlıklara ispat vasıtası olma,

· Vergi matrahının tespiti için gerekli bilgileri saptama,

22 Muhasebenin Temel Kavramları

Muhasebe veri ve raporlarının muhasebe ile ilgili taraflara aynı derecede yarar ve güvenlik sağlayabilmesi, onların muhasebe kavram ve ilkelerine uygun şekilde yapılmasına ve hazırlanmasına bağlıdır Dolayısıyla muhasebe kavram ve ilkeleri, uyulması gereken temel esaslar olarak büyük önem taşırlar
Muhasebe temel kavramlarını aşağıdaki 10 maddede toplayabiliriz

1 Sosyal Sorumluluk Kavramı
2 Kişilik Kavramı
3 İşletmenin Sürekliliği Kavramı
4 Dönemsellik Kavramı
5 Parayla Ölçülme Kavramı
6 Maliyet Esası Kavramı
7 Tarafsızlık ve Belgelendirme Kavramı (Objektif Belge)
8 Tutarlılık Kavramı
9 Tam Açıklama Kavramı
10 İhtiyatlılık Kavramı

23 Muhasebe İlkeleri

İlke, uyulması gereken kurallardır Muhasebe ilkeleri; belli bir andaki muhasebe uygulamasını kapsayan ve uyulması gerektiği genel kabul görmüş olan, muhasebe yöntem ve usulleridir Muhasebe ilkeleri temel kavramlara dayanmakta olup hepsi birlikte bir bütünü meydana getirmektedir Her muhasebe dönemi sonunda o muhasebe dönemiyle ilgili faaliyetleri özetleyen gelir tablosu ve bilanço olmak üzere iki temel finansal tablo düzenlenir

Muhasebe ilkeleri bu iki temel finansal tablo esas alınarak iki kısma ayrılmaktadır

1 Gelir (Kar-Zarar) Tablosu İlkeleri
2 Bilanço İlkeleri

231 Gelir (Kar-Zarar) Tablosu İlkeleri

Bu ilkelere, gelir gider ilkeleri de denilmektedir Gelir tablosu ilkelerinin amacı, satışlar, hasılat, gelir, satışların maliyeti, giderler, kar ve zararla ilgili hesapların belirli bir dönem veya dönemlere ait işletme faaliyeti sonuçlarını sınıflandırılmış ve doğru olarak gösterilmesini sağlamaktır

232 Bilanço İlkeleri
Bilançolarda; varlıklar, yabancı kaynaklar, özkaynaklar olmak üzere üç ana hesap grubu bulunur Bilanço ilkeleri de bu üç ana hesap grubuna uygun olarak üç ana başlık altında incelenmektedir

a) Varlıklarla ilgili ilkeler
b) Yabancı kaynaklarla ilgili ilkeler
c) Özkaynaklarla ilgili ilkeler

a) Varlıklarla ilgili ilkeler
Varlıklarla ilgili ilkeler işletmenin sahip olmuş olduğu varlıkların doğru bir şekilde kaydedilip işletmenin finansal (mali) durumunu açıklıkla ortaya konmasını sağlamaktadır

b) Yabancı kaynaklarla ilgili ilkeler
Yabancı kaynaklarla ilgili ilkeler, işletmenin tüm yabancı kaynaklarını, işletmenin mali durumunu uygun bir biçimde ve açıkça gösterecek şekilde, kaydedilmesi ve saptanmasını sağlamaktadır

c) Özkaynaklarla ilgili ilkeler
Özkaynaklarla ilgili ilkeler, özkaynağı oluşturan öğelerin anlamlı ve dönemden döneme ortaya çıkan değişmeleri kümülatif olarak aksettirilmesini sağlayacak biçimde muhasebeleştirilmesini sağlamaktadır


3 MUHASEBE BİLGİLERİNİN KULLANICILARI VE MUHASEBEYİ KULLANMA MAKSATLARI

31 Muhasebe Bilgilerinin Kullanıcıları

İşletmelerin artan fonksiyonları ile birlikte işletme bilgilerini kullanan menfaat gruplarının sayısında da artış gözlenmiştir Bu menfaat grupları yöneticiler, işletme sahip veya sahipleri, kredi kurumları, işletme çalışanları, devlet ve kamu şeklinde özetlenebilir

Muhasebenin sağlamış olduğu bilgilerin bir kısmı bizzat işletmede çalışan kişiler tarafından kullanılmakta Diğer bir kısmı ise işletme dışındaki kişi ve kurumlar tarafından kullanılmaktadır İşletme dışındaki kullanıcıların bir kısmı doğrudan kullanıcı diğer bir kısmı ise dolaylı kullanıcıdır

A İşletme İçi Kullanıcılar : Yöneticiler ve diğer çalışanlar

B İşletme Dışı Kullanıcılar :

a) Doğrudan Kullanıcılar: Mevcut ve potansiyel kreditörler ve yatırımcılar

b) Dolaylı Kullanıcılar: Vergi Daireleri, Sendikalar, Diğer İşletmeler vs…

32 Muhasebeyi Kullanma Maksatları

Muhasebeni sağladığı bilgiler ilgililer tarafından şu maksatlar için kullanılır:

1 İşletmeye sermaye verecek (ortak olacak) kişilerin, kurumların yatırım kararlarına temel olmak maksadıyla,

2 İşletmenin kar dağıtım politikasını saptaması maksadıyla,

3 Devletin maliyet politikasını saptaması ve iktisadi plan yapması maksadıyla,

4 Fiyat ve tarife düzenleme, denetleme maksadıyla,

5 Çeşitli istatistik verilerinin derlenmesi maksadıyla

4 MUHASEBENİN ÇEŞİTLERİ
Muhasebenin temel kavramları ve ilkeleri değişmediği halde işletmelerin faaliyet konularının farklı olması, farklı işlemlerin işletme içinde yürütülmesi ve farklı işletme hedefleri güdülmesi nedenleriyle, birbirinden ayrı muhasebe çeşitleri geliştirilmiştir Sözgelişi, mal pazarlamasıyla uğraşan bir perakendeci işletmenin muhasebesiyle, mal imal eden sanayi işletmesinin muhasebesi birbirinden farklıdır İmalat işletmesinde, temel muhasebe işlemleri yanında malın maliyetini saptama yolunda muhasebe işlemleri de söz konusudur

Bu nedenle farklı muhasebe çeşitleri oluşmuştur Bunlar; Genel, Maliyet, Banka, Sigorta, İnşaat, Şirketler, Yönetim muhasebesidir Bunlardan en yaygın olarak kullanılan muhasebe sistemleri;

1 Genel (Finansal) Muhasebe
2 Maliyet Muhasebesi
3 Şirketler Muhasebesi
4 Yönetim Muhasebesi

41 Genel (Finansal) Muhasebe

Muhasebenin işletmeler arası veya işletmelerle diğer kişiler arasındaki ilişkileri sonucunda ortaya çıkan işlemleri kaydeden kısmına genel muhasebe denilmektedir Diğer bir ifadeyle muhasebenin işletmenin üçüncü kişilerle ilişkilerini belirleyen kısmı diye açıklayabiliriz

Genel muhasebenin görevi; işletmenin aktifleri ve pasiflerindeki meydana gelen artış yada azalışları tespit etmek, dönem içinde yapılan ticari işlemler sonucunda gelir ve giderlerin (kar-zararların) karşılaştırılması suretiyle yapılan faaliyetlerin sonucunun ortaya konması sonucunda varlıklar ve kaynaklardaki değişmelerin yeni durumlarını tespit etmek için dönem sonu envanteri, faaliyetlerin sonucunu toplu olarak göstermek için gelir tablosunu düzenlemeyi, genel muhasebenin faaliyet alanını oluşturduğunu söyleyebiliriz

Kısaca işletmeden dışarıya ve dışardan işletmeye akış halinde bulunan mal ve hizmetlerin değer hareketlerini objektif belgelere dayanarak nereden nereden kaynaklandığını ve nerelerden kullanıldığını işleyen dışa dönük muhasebe türüdür

42 Maliyet Muhasebesi

Maliyet Muhasebesi, işletmelerde üretim safhasında ortaya çıkan değer hareketlerini kaydeden kısımdır Bunun sonucunda mal ve hizmetlerin maliyetlerinin hesaplanması geleceği ilişkin işletme politikalarının düzenlenmesi, mal veya hizmetlerin geçmiş veya gelecekteki değişim politikalarını incelemek, ilerisi için planlar yapmak, veriler oluşturmak, bunları raporlar halinde sunmak, maliyet muhasebesinin faaliyet alanını oluşturmaktadır

Maliyet muhasebesi içe dönük bir muhasebe türüdür Bu bağlamda maliyet muhasebesi şu işletme işi eylemlerle ilişkilidir

1 Birim maliyetlerin hesaplanması
2 analizlerin yapılması
3 Program ve bütçelerin hazırlanması

Yukarıdaki açıklamalardan da anlaşılacağı gibi maliyet muhasebesinin temel amacını; işletmenin mal ve hizmet üretimi sırasındaki maliyeti minimize etmek, ilgili kararları verebilmek, maliyet konularında kontrol, planlama, yönetim ile alakalı alınacak özel kararlara yardımcı olmak diye açıklayabiliriz

43 Şirketler Muhasebesi

Şirketler Muhasebesi genel anlamda finansal muhasebe ile paralellik göstermektedir Şirket biçimindeki işletmelerde de dönem içinde ticari işlemler yapılır, dönem içerisinde mali tablolar ortaya çıkar ve dönem sonunda envanter ve mali tablolar aynı esaslara göre düzenlenir Ancak şirketler muhasebesi, şirketlere ilişkin hukuki işlemleri de kayıtlara almak zorundadır Bunun sonucu olarakta kuruluş, kardağıtımı, sermayede meydana gelen değişim, hisse senedi ve tahvil ihracı, tasfiye, birleşme ve devir gibi hukuki şeklin değişmesine ilişkin işlemler şirketler muhasebesinin konusunu oluşturmaktadır Bunun sonucu olarak şirketler muhasebesinin fonksiyonlarını şöyle sınıflandırabiliriz

1 Kuruluş işlemlerinin prosedüre ve mevzuata uygun olarak gerçekleştirilerek kayıtlara geçirilmesi,

2 Faaliyet sonuçlarını dikkate alarak ticari karın hesaplanması, şirket ortak veya ortaklarının vergi mükellefiyetlerinin tespiti, kar veya zararın dağıtılması,

3 Tasfiye durumunda tasfiyeye ilişkin kayıtların tutulması,

4 Şirketlerin büyümesi, birleşmeleri, holdingleşme gibi hukuki nitelik değiştirme ve devir işlemlerinin kayıtlarının düzenlenmesi


44 Yönetim Muhasebesi

Yönetim muhasebesi yukarıda sayılan muhasebe çeşitlerinden ayrıdır Daha doğrusu bir muhasebe çeşidi sayılamaz Yönetim muhasebesi işletmede geçmişte alınan sonuçlar ile gelecekte ortaya çıkması beklenen olayların tarafsız ölçülerini veya verilerini sağlayan bir teknik olarak tanımlanabilir

İşletme faaliyetlerinin, teknik, ekonomik, finansal ve işletmenin insan elemanına ilişkin yönleriyle bağlantısı olan yönetim muhasebesinin kapsamını kesinlikle belirlemek olanaksızdır Bununla birlikte şu iki genel konunun yönetim muhasebesini oluşturduğu söylenebilir:

1 Maliyetlerin ve maliyetlerden sorumlu kişilerin denetim,

2 Yönetim kararlarında maliyet verilerinin kullanılması
Yönetim muhasebesinin geleneksel anlamda kayıt tutmayla ilişkisi çok azdır Genellikle genel muhasebe ve maliyet muhasebesi verilerini analiz etmeyi ve yorumlamayı amaçlar Yönetim muhasebesi ileriye dönük bir muhasebedir