Toksikoloji

Toksikoloji




Toksikoloji yani zehir bilim, kimyasallar ile biyolojik sistem arasındaki etkileşimleri, zararlı sonuçları yönünden inceleyen bilim dalıdır Ya da, kimyasalların zararsızlık limitlerini belirleyen bilim dalıdır

Özet

Hemen hemen herkes, uygun kullanılmadığında zararlı olacak kimyevi maddelerle temas halindedir Pekçok ölüm ve belki bunun yüz katı kadar fazla kaza kimyevi maddelerin dikkatsiz kullanılması sonucu meydana gelmektedir
Toksikoloji üç ana alt dala sahiptir: Bunlardan sanayi toksikolojisi, hava ve sudaki kimyevi kirleticilerin zararlı etkilerini inceler Bunun yanında çalışma ve ev ortamında mevcut olanları da konu alır Ekonomik toksikoloji ise ilaçlarda, yiyeceklere ilave edilen maddelerde, kozmetik, gübre ve veteriner ilaçlarındaki kimyevi maddelerle meşgul olur Adli toksikoloji de özellikle ölüm veya ciddi yaralanmayla sonuçlanan vakaların tıbbi yönüyle meşgul olur
Her kimyevi madde, toksik etkisine bağlı olarak altı sınıftan birinde mütalaa edilir Çok fazla toksik, çok toksik, orta derecede toksik, az toksik, oldukça toksik olmayan ve oldukça zararsız
Zehir, çok fazla veya çok toksik olan kimyevi maddelere verilen isimdir Bunların az miktarları ciddi zarara veya ölüme sebep olur Deney hayvanının her kilogramı için 50 miligram ağızdan verildiğinde, 48 saat içinde, bu hayvanların en az % 50'sinin ölümüne sebep olan maddeye kimyevi olarak zehir etiketi konulur İnsanlar için bu miktar yaklaşık olarak bir çay kaşığı dolusu kadardır
Toksikoloji, hayvanlar üzerinde deney yaparak, kimyevi maddelerin toksisite derecesini belirlemeye çalışır Bu maksatla pekçok hayvan kullanılır Fareler bu iş için kullanılan küçük; maymun ve çiftlik hayvanları büyük hayvanlar arasındadır Hayvanlar üzerinde yapılan deneylerin tamamlanmasından ve sonucun insanlar üzerindeki etkisi tahmin edildikten sonra sınırlı sayıda deneyin insan üzerinde yapılmasıyla makul bir emniyet elde edilir Buna kimyevi maddelerin insan derisi üzerinde etkisinin araştırılması misal gösterilebilir
Eğer kimyevi maddelerin hastalık veya ölüme sebebiyet verdiği zannedilirse, ölünün kanı, idrarı ve kas parçaları adli toksikolojiye analiz için verilir Yapılan deneylerle, zararlı kimyevi maddeler ve miktarları tespit edilebilir

Tarihçesi

Toksikoloji denilince akla ilk olarak Paracelsus gelir 16 yüzyılda Paracelsus'un (1493-1541) zehiri tanımlarken kullandığı "Her madde zehirdir Zehir olmayan madde yoktur; zehir ile ilacı ayıran dozdur" şeklindeki ifade, bugünkü modern toksikolojinin de çıkış noktasıdır




Uğraş alanları

Her kimyasalın doza bağımlı olarak toksik etki gösterebilmesi gerçeği, toksikolojinin uğraş konularını;

• ilaç
• kozmetik
• pestisit
• gıda katkısı
• ev temizlik malzemesi
• endüstriyel kimyasallar olarak çok geniş bir alana yaymaktadır

Bütün bu kimyasallara, organizmaya yabancı anlamına gelen "zenobiyotik" yahut "ksenobiyotik" adı da verilmektedir