Farmakokinetik

Farmakokinetik

Farmakokinetik, farmakoloji biliminin ilaçların vücuda emilimi, dağılımı, dönüşümü ve atılması gibi süreçlerini matematiksel modeller kurarak inceleyen bir alt dalıdır Farmakokinetik genel olarak dört ana bölümden oluşur 1- Emilim (absorbsiyon) 2- Dağılım (distribüsyon) 3- Metabolizma (biyotransformasyon) 4- Eliminasyon (itrah veya atılım)
1- Emilim: İlacın uygulama yerinden kan veya lenf dolaşımına geçmesidir İlaç emilimini değiştiren bazı etkenler vardır Bunlar ilaç molekülüne ait olabileceği gibi (örneğin molekül büyüklüğü, ilacın yağda çözünürlüğü, iyonize olup olmadığı) ilaç uygulanan bireye ait de olabilir (örneğin ilacın uygulandığı dokunun emilimi sağlayacak yüzey alanının büyüklüğü, oradan geçen kan miktarı, kan akımını yavaşlatan bazı hastalıkların olup olmaması) 2- Dağılım: İlacın, uygulandığı yerden emildikten sonra önce kan dolaşımına ardından da vücuda dağılması olayıdır İlaçlar kanda albümin gibi büyük proteinlere bağlanarak taşınır Bu bağlanma % olarak ifade edilir ve albümine bağlı olan ilaç kısmı damardan dışarı çıkamaz (ne dokuya geçip etki gösterir, ne de yıkım veya atılım organına geçer) Bu nedenle proteine yüksek oranda bağlanan ilaçların etki süresi uzundur 3- Metabolizma: İlacın karaciğer veya diğer dokular tarafından kimyasal olarak başka maddelere (metabolit) dönüştürülmesidir Vücuda giren çeşitli kimyasal maddeleri etkisizleştirmek (detoksifiye etmek) için evrimsel süreçte milyonlarca yıl boyunca uyum sağlamış olan karma işlevli oksidaz enzim sistemi (mikrozomal enzimler veya sitokrom p450 enzimleri olarak da bilinir) bu olaydan sorumludur Vücuttaki diğer enzimlerden farklı olarak mikrozomal enzimler daha önce hiç karşılaşılmamış olan bir maddeyi (örneğin bir ilacı) tanıyıp onu etkisizleştirmek için molekülü parçalamak ve/veya bir başka molekül eklemek suretiyle başka maddelere dönüştürür (metabolitler) 4- Eliminasyon: İlacın ve veya metabolitinin idrar, safra, solunum havası gibi yollar aracılığıyla vücuttan atılmasıdır Bu işlev başlıca böbrekten atılım ile gerçekleştirilir İdrar oluşumunun hızı, miktarı, ilacın proteinlere bağlanma oranı, idrar pH'sı gibi etkenler ilacın veya metabolitinin atılım hızı ve miktarını belirler