Varisler (Variköz Venler)

Varisler (Variköz venler) Variköz venler (varisler); şiş, koyu renkli ve düz olacağı yerde sıklıkla kıvrımlı, büküntülü anormal derecede genişlemiş venlerdir Derin (kaslar içinde gömülü olanlar) venlerden ziyade yüzeyel (hemen derinin altında) venlerde daha sık olarak görülürler Variköz venler genellikle baldır ve uyluğun arka kısımlarında fark edilir durumdadır

Bacaklarda varisler
Varis nedenleri

• Venlerde artmış kan basıncı (kanın geri dönüşünü zorlaştıran olaylar)
  
• Ven içindeki kapağın hasarlanması veya yetersizliği: Kapaklar, özellikle oksijenden fakir kanın bacaklardan kalbe doğru yerçekimi etkisine karşı kan akımının sağlanmasından sorumludur ve özellikle venlerin kan akımını doğru yönde devam ettirmeleri için önemlidir Bu sayede venler içindeki kan, hep tek yönlü (kalbe doğru) akar Normalde kanın geriye kaçmasını engellemek için kapaklar kapanırlar Sızdıran veya hasarlanmış kapaklar kanın ger kaçarak bacaklarda göllenmesine neden olur, bu da şişlik ve varislerle sonuçlanır Kapaklara olan hasar kan pıhtısı, konjenital bir bozukluk (doğuştan itibaren var olan bozukluk) veya kronik venöz yetmezlik nedeniyle olmuş olabilir
  

Varis için risk faktörleri:

• Doğuştan zayıf bacak ven kapakları
  
• İleri yaş
  
• Ailede varis bulunması
  
• Derin ven trombozu öyküsü
  
• Gebelik, özellikle ilk ve son 3 ay boyunca
  
• Obezite
  
• Karın içi tümörler
  
• Sabit pozisyonda uzun süreli ayakta durma
  

Varisler elli yaş üzerindeki insanların yarısını etkiler Bu durum kadınlarda daha yaygındır Variköz venler genellikle bacaklarda olmasına rağmen makat çevresinde de olabilir (hemoroid), gebe kadının dış genital organlarında veya erkeğin testisleri çevresinde de (varikosel) olabilir
Varislerde şikayet ve belirtileri

• Deri yüzeyinin hemen altında koyu mavi renkli, kıvrıntılı venler
  
• Deri üzerinde örümcek ağına benzeyen bir grup ince, mor renkli çizgiler (spider -örümcek- venler)
  
• Bacaklarda ağırlık veya ağrı hissi
  
• Varisli venin çevresinde yanma, atma veya kaşıntı
  
• Özellikle ayak bilekleri çevresinde, alt bacaklarda şişlik
  

Eğer etkilenen bacak bir kazaya maruz kalmışsa (örn düşme veya diğer bir kaza nedeniyle), kronik venöz yetmezlik ve onun bir komplikasyonu olan bacak ülseri (staz ülseri) gelişebilir Bacak ülseri bacağın alt kısmında açık bir yaradır, genellikle küçük, deriye yakın ve ortaya çıkan sinir uçları nedeniyle oldukça ağrılıdır

Örümcek (spider) varisler Bunlar daha ince venlerdeki varislerdir
Bacak ülseri genellikle ayak bileği yakınında, deriye olan zayıf dolaşım nedeniyle ortaya çıkar İvedi tıbbi ilgi gerektirir Eğer tedavi edilmeden bırakılırsa, sonunda tam olarak tedavi edilemez hale gelebilir Üstüne enfeksiyon da eklenebilir ve olay gangrene kadar gidebilir ve etkilenen bacağın amputasyonuyla (kesilmesiyle) sonuçlanabilir
Varis tanısı

• Hastanın ve ailesinde ven hastalığı bulunması
  
• Fizik muayene: Varisli venler gözle görülebilir
  
• Dupleks ultrason: Venöz kan pıhtılarını tespit etmeye yönelik olarak yüksek frekanslı ses dalgalarını kullanan ağrısız bir testtir Test ayrıca yetersiz venleri de gösterir
  
• Venogram: Venlere özel bir boyanın (kontrast madde) enjekte edilerek X ışınları yardımıyla filmlerinin çekilmesidir Ultrasonun yaygınlaşmasıyla kullanımı oldukça azalmıştır
  

Tedavi
Variköz venlerin tedavi şekilleri bir çok faktörlerce etkilenir Bunlardan bazıları şikayetlerin ciddiyeti, venlerdeki basıncın miktarı ve iltihap olup olmadığıdır Erken evrelerde, hastalarda etkilenen bacağın fırsat bulundukça yükseltilmesi, ağrı ve şişliği ortadan kaldırmak için destekleyici elastik çorap giymeleri istenebilir Ancak, bu stratejiler olayı ortadan kaldırmaz
Variköz venleri ortadan kaldırmaya yönelik olarak da bir takım stratejiler bulunmaktadır Her bir stratejinin hedefi variköz venlerin tamamını veya bir kısmını ortadan kaldırmak ve kan akımının sağlıklı venlerden yapılmasını sağlamaktır:
Kompresyon çorapları bacak venlerindeki kan akımını iyileştirdiği gösterilmiştir Şikayetleri hafif olan hastalar diğer bir invazif (kanlı) işlemle tedavi edilmeden önce kompresyon çorapları ile tedavi edilir Kompresyon çorapları, cerrahiden önce başlanıp ve sonrasında da devam edilecek şekilde önerilir
Enjeksiyon terapisi (skleroterapi): Küçük variköz venler için tavsiye edilmektedir Bu işlem sırasında, tuz solüsyonu veya bir sklerozan ajan gibi bir kimyasal madde etkilenmiş vene enjekte edilir Enjeksiyonu takiben, kanın tekrar venlere dolmasını engelleyerek, iyileşmelerine olanak tanımak amacıyla kompresyon bandajları uygulanır Böylece hasta venlerin içinin yapışması sağlanarak kanla dolmaları önlenir Enjeksiyon tedavisi, enjeksiyon yerlerinde kahverengi iz bırakma, yüzeyel venlerde kan pıhtısı oluşumu, enjekte edilen kimyasala karşı allerjik reaksiyon ve yeni spider -örümcek- venlerin oluşumu gibi riskler taşımaktadır Büyük variköz venler için kullanılmamaktadır
Laser: Etkilenen ven üzerine laser ışını yönlendirilerek venin yavaşça solmasını ve kaybolması sağlayabilir Şimdilerde bacaklardaki variköz venler için kullanılmasına rağmen, bu işlem aslında özellikle üst gövde ve yüzdeki küçük variköz venlere ve spider venlere de uygulanır
Ambulatuar flebektomi, lokal anestezi altında bir seri deri ponksiyonu ile daha küçük variköz venleri ortadan kaldırmak amacıyla kullanılabilir Skarlaşma minimumda tutulur
Ven soyma işlemi, bacağın büyük safen veni gibi büyük variköz venleri için kullanılan cerrahi tedavidir Bu işlemde, büyük variköz venin yetersiz kısmı bağlanır ve cerrahi olarak çıkarılır
Endoskopik ven cerrahisi, genellikle bacak ülserlerinin olaya eşlik ettiği ilerlemiş vakalara saklanır Venin iç yüzüne küçük bir endoskop (ince bir kamerayla donanımlı fiber optik bir cihaz) yerleştirildikten sonra anormal kısımlar cerrahi olarak çıkarılır
Ven ablasyonu, variköz venleri tıkamak amacıyla radyofrekans enerjisi veya lazer kullanan kateter bazlı bir işlemdir Bu işlem sırasında, variköz ven içerisine uzun ve ince bir tüp (kateter) yerleştirir ve kateterin uç kısmı ile laser veya radyofrekans enerjisi verilerek venler kapatılır
Cerrahi ve enjeksiyon tedavisinin her ikisi de iyi sonuçlar verme eğilimindedir Ancak variköz venleri olan hastalar, daha sonra tekrarlama riskini azaltmaya yönelik olarak hayat tarzı değişiklikleri yapmalıdır
Varislerin önlenmesi için yöntemler

• Hayat tarzı değişiklikleri variköz venlerin şikayetlerini ortadan kaldırmaya ve muhtemel tekrar ortaya çıkmasını engellemeye yardımcı olabilir:
  
• Düzenli egzersiz, özellikle de yürüyüş
  
• Bir yerde uzun süre oturmak yada ayakta durmaktan kaçınma
  
• Periyodik olarak ağırlığı bir ayaktan diğerine değiştirme ve her bir ayağı yukarı aşağı doğru büküp-açma Bu kas aktivitesi, venler üzerindeki kalbe doğru olan kan akışını kolaylaştırır
  
• Fırsat buldukça bacakları kalp seviyesinden yukarıda tutma
  
• Otururken bacak bacak üstüne atmaktan sakınma (bacak bacak üstüne atma, bacak venlerinde güçlü bir geriye doğru basınç oluşturur)
  
• Bacak venlerindeki gereksiz basıncı azaltmaya yönelik olarak kilo kontrolü
  
• Tayt, sıkı kemer, sıkı bandajları olan diz üstü, uyluk üstü çoraplar gibi sıkı giyeceklerden sakınma