Fililimsiler -eylemsiler,çeşitleri Ve Fiilimsilerin özellikleri

FİİLİMSİLER – EYLEMSİLER, ÇEŞİTLERİ VE FİİLİMSİLERİN ÖZELLİKLERİ İLE İLGİLİ KONU ANLATIM

Eylemleri “zarf, ad, sıfat” olarak kullanmamıza yararlar
Eylemlerin kullanılış alanlarını genişletirler
Eylemlere getirilen bir takım eklerle yapılır
Eylemden türemeleri şarttır
Eylem kökenli olmasına karşın ad, önad, belirteç gibi kullanılan sözcüklerdir
Kullanıldıkları cümlelerde birer yan cümlecik oluştururlar
Kişi kavramı yoktur Bu yüzden eylem gibi çekimlenemezler

İSİM/AD-FİİL(EYLEMLİKLER/MASTAR)


Eylemin adıdır
Eylemleri ad olarak kullanabilmemizi sağlarlar
Yarı ad yarı eylemdirler
“ma-ış-mak” ekleriyle adlaştırılırlar
Örn:
Bu gidiş iyi değil
Yürümek insanları dinlendirebilir
Çok yemek iyi değildir
Dipteki ölülerin fısıl fısıl konuşmalarını dinledim

*Uyarı: Eylemi olumsuz yapan “-me, -ma” ile eylemi adlaştıran “-me, -ma” karıştırılmamalı Bunu cümledeki kullanılışına ve vurgusuna bakarak anlayabiliriz
Örn:
Onu okuma demedim ki… (olumsuz)
Vurgulu okuma her zaman güzeldir (eylemlik)

SIFAT-FİİL(ORTAÇ)


Eylemleri önad olarak kullanabilmemizi sağlayan eklerle oluşturulur
Yarı sıfat yarı eylemdirler
“an-ası-mez-ar-dik-ecek-miş” eklerinin eyleme getirilmesiyle oluşur
Örn:
Bize bakan adam bu adam değil
Öpülesi elleri var
Saygı göstermez kişilerden uzak durmalı
Koşar adım yürüyün
Tanıdık insanlarla gezerdi
Onu doyuracak parası kalmadı
Çürümüş meyveyi satmazdı

Uyarı: “r, ecek, dık, mış” ekleri cümle kurallı cümlede cümlenin yüklemi oluyorlarsa zaman eki olarak kullanılmışlardır
Örn:
O da kitap okur
Ahmet, yarın gelecek
Onları biz de tanıdık
O da bu ülkeyi görmüş
Eğer bir adın önüne gelerek adın özelliğini veriyorlarsa ortaçtırlar
Örn:
Okur insanlar arasında kaldık
Gelecek adamları salona alın
Tanıdık yüzlerle karşılaştık
Görmüş insanlardan zarar gelmez

BAĞ-FİİL(ZARF-FİİL/ULAÇ)


Eylemleri zarf/belirteç olarak kullanabilmemizi sağlayan eklerle oluşturulur
*Yüklemi zaman ve durum yönünden etkileyen sözcüklerdir
Yarı zarf yarı eylem olan sözcüklerdir
*Çok çeşitli ekleri vardır Bu kadar eki akılda tutmak yerine:
1 zarfları bulmak için eyleme sorular sormalı,
2 sorunun yanıtı olan zarfın eylemden türeyip türemediğine bakılmalı
Örn:
Buğday başak verince, orak pahaya çıkar
Sen gelmeden işleri bitirdi
Konuşa konuşa yanımızdan geçtiler
Konuşarak yanımızdan geçtiler
Bile bile yalanına inandı
Sen giderken biz geliyorduk
Güldükçe gülesi artıyordu
O evden ayrılalı üç yıl oldu (başlangıç
Bu kitabı okuyalı düşüncesi değiştizamanı)
Öğretmen eylemsiler konusunu anlatıp bitirdi Öğrencilere dönerek sorunuz var mı dedi