Şehirlerin Sınıflandırılması

ŞEHİRLERİN SINIFLANDIRILMASI

1 Nüfuslarına Göre: Uluslararası düzeyde ortak bir ölçü olmamakla birlikte genelde nüfuslarına göre şehirler şu şekilde gruplandırılmaktadır:

* Küçük şehir: Nüfusu 10000–100000 arasında olanlar
* Orta şehir: Nüfusu 100000–500000 arasında olanlar
* Büyük şehir: Nüfusu 500000–1000000 arasında olanlar
* Çok büyük şehir (metropol): 1000000'dan çok olanlar

2 Fonksiyonlarına Göre: Şehir fonksiyonu denilince ona merkezi özellik kazandıran, gelişmesinde etkili olan sosyo–ekonomik özellikleri anlaşılır Şehirsel fonksiyonlar genel olarak üç ana grupta toplanır:
* Ekonomik fonksiyonlar: Örnek: Tarım şehirleri, sanayi şehirleri, ticaret şehirleri
* Kültürel fonksiyonlar: Örnek: Üniversite şehirleri
* İdari fonksiyonlar: Örnek: Başkentler

Tarım Şehirleri: Ekonomisi tarıma dayalı olan şehirlerdir Çevre köylerin alışveriş yerleri, pazarları niteliğindedirler Tarım yanında köylerde gerekli olan birtakım basit âletlerin yapılması ve satılması başlıca geçim kaynaklarıdır Tarıma dayalı birtakım sanayi tesisleri de (değirmen, yağhane, çırçır fabrikası vb) bulunur Nüfusları genelde azdır

Ticaret Şehirleri: Ekonomisi büyük ölçüde ticarî faaliyetlere dayalı olan şehirlerdir Bildiğiniz gibi ticaret, ucuz mal alıp pahalıya satarak aradaki farktan para kazanma faaliyetidir Dolayısıyla ticaretin olabilmesi için öncelikle fazla miktarda mal üretimi yanında kolay ulaşım ve merkezî bir konum şarttır

Liman Şehirleri: Liman denilince kıyıda doğal olarak ya da mendirek ve dalgakıranlarla fırtınalara karşı korunmuş yer anlaşılır
Bir limanın ya da liman şehrinin ortaya çıkması ve gelişmesi genelde aşağıdaki şartlara bağlıdır
1 Art ülkesinin (hinkerland) genişliğine,

Hinterland: Bir limanı ticarî etkinliği bakımından besleyen, ona çeşitli ulaşım yollarıyla bağlı bölgeye denir
2 Art ülkesinin iyi bir ulaşım ağına sahip olmasına,
3 Art ülkesindeki tarım alanlarının genişliğine, ürün çeşidine ekonomik gelişmeyi sağlayacak kaynakların (örneğin madenler) varlığına
4 Coğrafi konumuna yani uğrak yeri olup olmamasına,
5 Limanın iş hacmine yani gemileri barındırma kapasitesine
Sanayi Şehirleri: Sanayi denilince her çeşit hammadde ya da yarı işlenmiş maddeleri işleyip doğrudan kullanılır hale getirme etkinliği anlaşılır Sanayi şehri ise, ekonomik yaşamı büyük ölçüde çeşitli sanayi kuruluşlarının etkinliğine dayanan şehir demektir
Sanayi şehirleri madencilik şehirleri ve imalât şehirleri olmak üzere ikiye ayrılır:

a Madencilik Şehirleri: Çeşitli madenlerin çıkarılması ve onların işlenme faaliyetleriyle geçinenlerin çoğunluğu oluşturduğu şehirlerdir Zonguldak, Batman, Garzan, Raman, Soma, Maden, Murgul, Tavşanlı gibi

b İmalât Şehirleri: Bunlara asıl sanayi şehirleri de denilmektedir Genellikle ham ya da yarı işlenmiş çeşitli maddeleri işleyen kuruluşlara sahiptir
Ülkemizde imalât sanayiinin en önemli fonksiyon olduğu 60'tan fazla yerleşim yeri vardır Özellikle büyük şehirlerimizin hemen hepsinde sanayi fonksiyonu hâkim durumdadır
Bu şehirlerimiz:
* Marmara Bölgesi (İstanbul, İzmit, Adapazarı, Edirne, Lüleburgaz, Çorlu, Bursa, Susurluk, Balıkesir)
* Ege Bölgesi (İzmir, Uşak, Denizli, Manisa)
* Orta ve Batı Karadeniz bölgeleri (Samsun, Karabük, Ereğli, Turhal)
* Güneyde Adana ve çevresi (Adana, İskenderun, Gaziantep, Mersin)
* İç Anadolu (Ankara, Eskişehir, Konya ve Kayseri)
Sanayi şehirlerinin gelişmesi, ortaya çıkması raslantı değildir Bunda etkili olan faktörler:
* Ulaşım (önemli ticaret yolları üzerinde yer alma)
* Yer altı kaynakları (değerli madenlere sahip olma)
* Hammadde (tütün, pamuk, zeytin vb önemli hammadde kaynakları üretme)
* Enerji ve su kaynaklarının varlığı
* İşgücünün kolay sağlanması

Üniversite Şehirleri: Üniversite şehirleri yüksek öğrenim merkezlerinin, çeşitli fakültelerin toplandığı yerlerdir Buralarda kültürel faaliyetler ön plâna çıkar

Başkentler: Bir devletin hkümet ve parlamentosunun yerleştiği, devlet başkanının oturduğu siyasî ve idarî merkeze başkent denir