Tüketici Hakları Nelerdir?- Tüketici Hakları Kanunu

Tüketici Hakları Nelerdir
Tüketici Hakları Nelerdir?- Tüketici Hakları KanunuTüketici Hakları - Bilinçli Tüketicinin Yapması Gerekenler - Bilinçli Tüketici Nasıl Olur - Tüketici Hakları Kanunu

Tüketici Hakları Kanunu

Tüketici hakları, herhangi bir mal veya hizmeti satın alan kişinin kanunen sahip olduğu haklar Bu konudaki mevcut yasal düzenlemelerin yanısıra, Tüketiciyi Koruma Derneği gibi çeşitli kurum ve kuruluşlar da tüketici haklarını korumak ve tüketicileri bilinçlendirmek konusunda çalışmalar yapmaktadır

23 Şubat 1995 tarihinde TBMM’de kabul edilen 4077 sayılı ‘Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun’, ekonominin gereklerine ve kamu yararına uygun olarak tüketicinin sağlık ve güvenliği ile ilgili, ekonomik çıkarlarını koruyucu, zararlarını tazmin edici, aydınlatıcı ve eğitici önlemler almaya çevresel tehlikelerden korumaya yönelik girişimleri düzenler

Bozuk veya Kusurlu (ayıplı) Mal

* Alınan herhangi bir mal hatalı çıktığı zaman, ilk 15 gün içinde, değiştirilmesi, paranın geri verilmesi, ücretsiz tamir edilmesi, ayıbın neden olduğu değer kaybının malın bedelinden indirilmesi talep edilebilir
* Eger ayıp, gizli ise ve tüketici de bunu sonradan fark ediyorsa, o zaman 15 gün sınırı, 2 yıla çıkar
* Ancak, üzerinde ‘özürlü’ vb uyarı yazısı bulunan ve ayıplı olduğu bilinerek satın alınan mallar için bu durum geçerli değildir

Ürün Etiketi

Tüketicilere sunulan mal ve hizmetlerin ambalajları üzerinde ve kapıya asılan tarifelerde ‘menşei, cins ve fiyat’ bilgilerinin konulması şarttır Bu nedenle, etiketi ve tarifesi olmayan ürünlerin satıcıları, belediyelere bildirilmelidir

Garanti Belgesi Şartları

Sanayi malı üreten ya da ithal eden firmalar, ürünleri için en az bir yıl garanti vermek zorundadır Bu garanti, ürünün tüm parçalarını kapsamak zorundadır

* Bazı parçalar garanti kapsamında tutup, bazıları garanti dışında bırakılamaz
* Satıcılar, üreticilerin düzenlediği bu garanti belgesini tüketicilerine vermek zorundadır Bu süre içinde cihazın onarımı ücretsiz yapılır Üretici ya da servis, garanti kapsamındaki cihaz için ‘herhangi bir ad altında’ para talep edemez
* Yetkili servis, tamir için bırakılan cıhazı en fazla 30 gün içinde onarmak zorundadır 30 gün sınırı aşıldığı taktirde, alıcının ürünün yenisiyle değiştirilmesini talep etme hakkı vardır Ayrıca, cihaz tamirdeyken geçen zaman da garanti süresine eklenmek zorundadır
* Garanti kapsamındaki bir cihaz, aynı arızayı iki kez ya da farklı arızaları dört kez peş peşe tekrarlarsa, üretici firma o ürünü ücretsiz degiştirmek zorunda
* Ürünün garanti kapsamı dışına çıkmaması için, yani tüketicinin haklarını kaybetmemesi için, sanayi ürünlerinin onarımını mutlaka yetkili servislere yaptırması gerekiyor Yetkili servislere yaptırılan her işlemin belgesinin muhafaza edilmesi gerekiyor
* Garanti kapsamındaki bir ürün için nakliye, montaj, servis, bakım ve tamiri tamamen ücretsiz olmak zorundadır ve tüketicinin ‘hiçbir bedel’ ödemesi gerekmez

Taksitli Satışlar İçin Şartlar

* Satıcı, sözleşmede bildirilen mal ve hizmetin toplam şatış fiyatını hiçbir şekilde arttıramaz
* Tüketici, taksitle aldığı bir ürün için borçlandığı toplam miktarı veya birden fazla taksidi önceden ödeyebilir Bu durumda satıcı ödenen miktara göre gerekli faiz indirimini yapmakla yükümlüdür
* Satıcı, taksit şartlarını içeren sözleşmenin bir kopyasını alıcıya vermek zorundadır Yapılan sözleşmede de, mal ve hizmetlerin peşin fiyatı, vadeye göre faiziyle birlikte ödenecek toplam satış fiyatı, ön ödeme tutarı, ödeme planı, faiz miktarı ve faizin hesaplandığı yıllık oran ile gecikme faiz oranları yer almalıdır

Kapıdan Pazarlamalar

* Kapıdan kapıya pazarlama yapan kuruluşlardan satın alınan ürünlerin “7 gün deneme ve kıyaslama süresi” vardır Eğer alıcı, bu süre içinde ürünü satın almaktan vazgeçerse, noter aracılığıyla, satıcıya bir ihtarname göndermesi gerekir Satıcı aldığı peşinatı ve imzalattığı senetleri iade etmek zorundadır
* 7 gün içerisinde firmaya ihtarname çekmeyen alıcı ürünü kabul etmiş sayılır Bu nedenle sözleşme üzerindeki tarihe çok dikkat edilmeli, geçmiş tarihli sözleşmeler imzalanmamalıdır

Tüketici Kredileri

* Banka ya da finans kuruluşlarından alınan tüketici kredisi için mutlaka sözleşmenin bir kopyası alınmalıdır Bu sözleşmede yer alan şartlar, hiçbir şekilde müşteri aleyhine hiç bir şekilde değiştirilemez Örneğin, sözleşmede yer almadığı müddetçe faiz oranları herhangi bir bahane ile kesinlikle artırılamaz
* Alıcı borcun tamamını ya da bir kısmını önceden ödemek isterse, banka ya da finans kurumu gerekli faiz ve komisyon indirimini yapmak zorundadır

Kampanyalı Satış

Satıcı kampanya yöntemi ile sattığı malı zamanında teslim etmek zorundadır Ayrıca, ek para talebinde bulunamadığı gibi taahhüt ettiği mal veya daha üst modeli dışında başka bir ürünü veremez

Tüketici Hakları Nelerdir?

Ülkemizin de taraf olduğu 1985 tarihli Birleşmiş Milletler Evrensel Tüketici Hakları Bildirgesine göre 9 tane temel ve evrensel tüketici hakkı mevcuttur

Bunlar aşğıdaki gibidir:

1) Temel İhtiyaçların Karşılanması Hakkı: Barınma,ısınma, aydınlanma, içecek ve kullanacak su bulma,haberleşme, ulaşım tüketicilerin en temel ihtiyaçlarıdır Her tüketici, bu temel ihtiyaçların karşılanmasını talep edebilir

2) Sağlık Ve Güvenlik Hakkı: Satışa sunulan her türlü mal ve hizmetin insan yaşamı ve sağlığı açısından kullanıcısına zarar vermeyecek durumda olmasıdır

3) Bilgi Edinme Hakkı: Tüketicinin mal ve hizmeti satın alırken doğru karar verebilmesinin sağlanması için tüketicinin gerekli bilgilere ulaşabilmesi ve zararlı, yanıltıcı reklamdan, etiketten, ambalajdan korunmasıdır

4) Eğitilme Hakkı: Tüketicinin hak ve çıkarlarını koruyabilmesi, tüketici bilincine sahip olması için eğitim kurumlarında eğitilmesidir

5) Zararların Giderilmesi Hakkı: Satın alınan mal veya hizmetten dolayı tüketicinin uğramış olduğu zararın giderilmesi, o mal veya hizmetin yeniden tüketiciye ulaştırılmasıdır
6) Sağlıklı Bir Çevrede Yaşama Hakkı: Sağlık koşullarına uygun bir çevrenin oluşumunda ülke ve
Doğal kaynakların doğru kullanımı ile çevrenin korunması, temiz ve sağlıklı bir şekilde gelecek nesillere bırakılmasıdır

7) Ekonomik Çıkarların Korunması Hakkı: Tüketiciye kıyaslama imkanı verecek çeşitte mal ve hizmetin en uygun fiyattan sunulması, satış sonrası her türlü teknik destek ve servisin tüketiciye ulaştırılmasıdır

Seçme Hakkı: Tüketicilerin çeşitli ürün ve hizmetlere istedikleri zaman ulaşabilmeleri anlamındadır Rekabetin tam olarak işlemediği pazarlarda devlet aksaklıların giderilmesi için yapacağı düzenlemeler ile uygun kalite ve fiyatlarda mal ve hizmetlerin tüketicilere sunulmasını sağlamalıdır

9) Temsil Edilme, Örgütlenme, Sesini Duyurma Hakkı: Yukarıda sayılan hakların elde kullanılabilmesi, tüketicilerin haklarını koruyabilmeleri, mağduriyetlerinin giderilmesinde bir araya gelerek güç birliği oluşturmaları ve hükümetlerin ekonomik ve siyasi politikaların da dikkate alınma ve kamu kurumlarında temsil edilebilmesidir

Kusurlu Mallar İçin Haklar
Alışverişlerinizde Dikkat Etmeniz Gerekenler

* Satın aldığınız mallardan belirli standartları bekleme hakkına sahipsiniz
* Aldığınız malda hiçbir ayıp olmamalıdır
* Ambalajında , kılavuzunda yada reklamlarında belirtilen veya satıcının vaat ettiği özelliklere sahip olmalıdır
* Herhangi bir malı satın alırken sözleşme yapmadıysanız,satıcı ile olan her türlü konuşmanız sözleşme sayılır

Bir malı aldıktan sonra ayıplı olduğunu fark ederseniz; Satın aldığınız tarihten itibaren 15 gün içinde şunlardan birini yapma hakkına sahipsiniz

* Ayıplı malın değiştirilmesini,
* Ödediğiniz bedelin iadesini,
* Ayıbın neden olduğu değer kaybının bedelden indirilmesini,
* Ücretsiz olarak tamirini talep edebilirsiniz

o Eğer malın ayıbı gizli ise veya hile ile gizlenmişse, hakkınız 2 yıldır
o Ayıplı bir maldan dolayı maddi veya manevi bir zarara uğramışsanız bu zararınızı, satıcı veya üretici veya ithalatçı karşılamak zorundadır
o Bir şikâyetin çözümlenmesinde zorlanıyorsanız daha fazla çaba gösterin
o Size zorluk çıkaran veya yardımcı olmayan satıcıya, hakem heyetine gideceğinizi söylemeniz bile yeterli olabilecektir
o Haklı olduğunuza inanıyorsanız, hakkınızı aramak için size gösterilen tüm yollara başvurun
o Zira böyle bir durumda hakkınızı aramazsanız sadece sizin zarara uğramanız değil, aynı zamanda tüketiciye saygılı olmayan satıcıyı ödüllendirmek ve başkalarının da benzer zararlara uğramasına sebep olmak anlamına gelir

Tüketici Kimdir?

Tüketici; bir mal veya hizmeti özel amaçlarla satın alarak kullanan veya tüketen gerçek veya tüzel kişidir Ticari emellerle mal satın alanlar tüketici değildir Şirketler, ticari iş yaptıkları için kural olarak tüketici değildirler; ancak nihai kullanım amacıyla büroya gıda, kırtasiye alıyorlarsa tüketici olarak değerlendirilirler
Tüketicinin korunması neden önemlidir?

Çünkü insan, ‘beşikten mezara kadar’ tüketicidir Teknolojik gelişmelerle birlikte toplu üretim yapılabilmesi sonucunda insan sağlığına zararlı pek çok mal ya da hizmet piyasaya sunulabilmektedir Bütün dünya insanlarının ırk, renk, dil, siyasi görüş ve benzeri unsurlardan bağımsız olarak taşıdıkları evrensel kimlik, paylaştıkları ortak yazgı, tüketici olmalarıdır Bu kadar geniş bir kitlenin korunması elbette önemli bir husustur
Ayıplı mal ya da hizmet nedir?

Ambalajında, etiketinde, tanıtma ve kullanım kılavuzunda yer alan veya satıcı tarafından vaad edilen nitelik ve/veya niceliğine aykırı olan, tahsis veya kullanım amacı bakımından değerini veya tüketicinin ondan beklediği faydaları azaltan ya da ortadan kaldıran; maddi, hukuki veya ekonomik eksiklikleri içeren mal veya hizmetlere denir Daha yalın bir ifadeyle arızalı, bozuk, yırtık, kullanım tarihi geçmiş, defolu, özürlü mal ve hizmetler ayıplı mal ya da hizmetlerdir
Ayıplı mal ya da hizmet satıldığında tüketici neler yapabilirler?

Aldığı malı vererek ödediği parayı geri alabilirler Aldığı ayıplı malı vererek yenisiyle değiştirilmesini isteyebilir Maldaki ayıbın giderilmesini, yani tamirini isteyebilir Ayıp oranında, ödediği ücretten indirim isteyebilir Tüketici bu haklardan hangisini isterse onu seçebilir Satıcılar tüketicinin isteği hangisi olursa olsun yerine getirmek zorundadırlar
Bu hakları kullanmada süre var mıdır?

Tüketici, malın tesliminden itibaren on beş gün içine aldığı malı kontrol etmelidir ve ayıp varsa satıcıya bildirmelidir Eğer ayıp gizli ise ve birkaç ay sonra ortaya çıkmışsa, en geç 2 yıl içinde aynı hakları kullanabilir

Bu hakları kime karşı ileri sürülebilir?
Satıcı, bayi, acente, imalatçı, ithalatçı, üreticilerden herhangi birisine karşı bu hak kullanılabilir

Bu hakları yerine getirmezlerse tüketici ne yapmalıdır?

Bu isteklerinin yerine getirilmesi için “Tüketici Sorunları Hakem Heyetleri”ne gidebilir Bu heyetler, her valilik ve kaymakamlık bünyesinde kuruludur Yalnızca bir dilekçe ve aldığı malın faturası ya da fişi ile başvurabilir Hiçbir masraf alınmaz Bu heyetin verdiği karar bağlayıcı değildir Tüketici verilen karardan memnun olmazsa mahkemeye başvurabilir
Taksitli satışlarda tüketicilerin ne gibi hakları var?

Öncelikle tüketiciye, yapılan sözleşmenin örneği verilmelidir Malın peşin satış fiyatı, toplam borç miktarı, ödeme tarihleri gibi bilgilerin verilmesi gerekir Tüketici borçlarının tamamını ya da bir kısmını vadesinden önce ödeyebilir Önce ödeme halinde, eklenen faiz miktarında indirim yapılması zorunludur

Kapıdan satışlarda tüketicilerin hakları nelerdir?

Kapıdan satış yapılması halinde, satıcının tüketiciye “cayma bildirim belgesi” vermesi gerekir Bu belge, tüketicinin 7 gün içinde hiçbir gerekçe göstermeksizin malı geri verebileceğine ve ödediği parayı geri alabileceğine ilişkin bir taahhüttür Tüketici kararını değiştirirse 7 gün içinde malı vererek ödediği parayı geri alabilir

Garanti belgeli satışlarda tüketici hakları nelerdir?

Garantili satış halinde, satıcı garanti belgesini doldurarak tüketiciye vermek zorundadır Garanti belgesi, malda çıkan herhangi bir arızanın, servisine ya da satıcısına bildirilmesi durumunda hiçbir ücret ödemeden arızanın tamirini, bu mümkün değilse malın değiştirilmesini sağlar Garanti süresi 1 yıldan az olamaz, ancak daha uzun bir süre olabilir Malda ayıp çıkması halinde tüketici, isterse ayıplı mallara ilişkin haklarını, dilerse garanti belgesinden doğan haklarını kullanabilir

Tüketici örgütlenmesi nedir?

Tüketicileri bilgilendirmek, haklarını öğretmek ve değişik düzenlemeler yapılırken tüketicileri temsil etmek amacıyla birçok tüketici dernekleri kurulmuştur Bu dernekler değişik mercilerde tüketicileri temsil ederler Tüketiciler herhangi bir derneğe üye olabilir ve onların desteğinden yararlanabilirler