İş Ve Sosyal Güvenlik Ders Notu Final 2009-İş Ve Sosyal Güvenlik Ders Notu Bilgileri

iş ve sosyal güvenlk ders notu final 2009 - İş Ve Sosyal Güvenlik Ders Notu Bilgileri
iş ve sosyal güvenlik ders notu final 2009-İş Ve Sosyal Güvenlik Ders Notu Bilgileri
9ÜNİTE
SENDİKA ÜYELİĞİ VE GÜVENCESİ

İşçi Sendikasına Üye Olmak;Sendikalar Kanunu’na göre işçi sayılan kişilerin hakkıdır

İşçi Sendikasına Üye Olma Hakkı Olanlar
1-İş sözleşmesine dayanarak çalışanlar
2-Araç sahibi hariç nakliye mukavelesine göre esas itibariyle bedeni hizmet arzı suretiyle çalışmayı meslek edinmiş olanlar
3-Neşir mukavelesine göre eserini naşire terk etmeyi meslek edinmiş bulunanlar
4-Adi şirket mukavelesine göre ortaklık payı olarak esas itibariyle fiziki veya fikri emek arzı suretiyle bir işyerinde çalışanlar
5-Milli savunma bakanlığı ile Jandarma genel komutanlığı ve Sahil güvenlik komutanlığına bağlı işyerlerinde sendikalar kanunu anlamında işçi olarak çalışanlar

İşveren Sendikasına Üye Olmak;Sendikalar Kanunu’na göre işveren sayılanların hakkıdır

İşveren Sendikasına Üye Olma Hakkı Olanlar
1-İşveren tanımına giren gerçek veya tüzel kişiler ve tüzel kişiliği olmayan kamu kuruluşları
2-İşveren vekilleri
3-Bir adi şirkette fiziki veya fikri emek arzı suretiyle ortak olanların dışındaki ortaklar

İşçi Sendikası Üyeliğinin Kazanılması İçin Neler Gerekir?

Ayırt Etme Gücüne Sahip Olmak ve Ergin Olmak;Ayırt etme gücüne sahip olanlar ve 16 yaşını doldurmuş olanlar sendika üyesi olabilirler(16 yaşını doldurmamış olanlar kanuni temsilcilerinin yazılı izni ile sendikaya üye olabilirler ancak oy kullanamazlar delege seçilemezler)

Üye Kayıt Fişinin Doldurulması;Sendika üyeliğinin kazanabilmesi için işçinin 5 nüsha olarak doldurup imzaladığı ve notere tasdik ettirdiği üye kayıt fişini sendikaya vermesi gerekirÜye kayıt fişinin bir nüshası içinin kendisine, bir nüshası sendikaya, birer nüshasının da sendika tarafından 15 gün içinde Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı Bölge Müdürlüğüne gönderilmesi zorunludur

Sendika Yetkili Organı Tarafından Üyeliğin Kabulü;Üyelik başvurusu üzerine sendikanın yetkili organı olumlu veya olumsuz kararını en çok 30 gün içinde vermek zorundadırÜyelik başvurusu 30 gün içinde reddedilmediği takdirde üyelik istemi kabul edilmiş sayılırKendisine haklı bir sebep gösterilmeksizin üyeliği kabul edilmeyen işçi, bu kararın kendisine tebliğ tarihinden itibaren 30 gün içinde iş mahkemesine dava açabilirMahkemenin kararı kesindir

Not;İşveren sendikasına üyeliğin kazanılması için bu hakkın kullanılmasına ehil olmak üye kayıt fişinin 3 nüsha halinde sendikaya verilmesi, sendikaya yetkili organın üyeliğe kabul durumuyla gerçekleşir

Üyelikten Doğan Hak ve Borçlar Nelerdir?
Üyelik Hakları;
1-Sendikanın bütün faaliyetlerinden ve sağladığı menfaatlerden yararlanmak
2-Sendikanın faaliyet yönetimine katılmak

Üyelik Borçları;
1-Sendika düzenine uymak
2-Yöneticilik ve temsilcilik görevinin tanıdığı yetkileri kötüye kullanmak
3-Üyelik aidatını ödemek;İşçi sendikası üyesi aldığı 1 günlük çıplak ücretten fazlasını veremezİşveren sendikası üyesi ise aidat olarak en fazla işçiye verdiği 1 günlük çıplak ücretini geçemez

Sendikalara Üye Olması Yasak Olanlar Kimlerdir?
Askeri şahıslar yani kara hava deniz kuvvetlerinde er ve erbaşlar, memur olarak çalışan kimseler sendikaya üye olamazlar

Üyeliğin Devamı ve Askıya Alınması
Geçici olarak işten çıkarılan işçi iş yerinin değiştirilmesi veya işin değiştirilmesi durumunda üyeliği devam ederAskıya alınması durumu ise muvazzaf askerlik görevini yerine getiren üyenin silah altında bulundukları süre içinde askıda kalırSendikanın faaliyetlerine katılma, yararlanma, ve özellikle aidat ödeme yükümlülüğü askıda kalır

Üyeliği Sona Erdiren Durumlar Nelerdir?
1-Kendiliğinden Sona Erme 2-Çekilme 3-Çıkarılma

Üyeliğin Kendiliğinden Sona Ermesi;
*İşçi niteliğinin kaybedilmesi
*İşveren veya işveren vekili niteliğinin kaybedilmesi
*İşçilerin iş kolunu değiştirmesi
*Kişinin ölümü veya gaipliğine karar verilmesi
*İşçilerin bağlı bulundukları kanunla kurulu kurum ve toptan ödeme alarak işten ayrılması
Tüzen kişiliğin feshi ve infisahı halinde sendika üyeliği kendiliğinden sona erer
1

Üyelikten Çekilme;
Üyelikten çekilme kişinin kendi isteğine bağlıdırÜyelikten çekileceğini önce sendikaya bildirip noter huzurunda kimlik tespiti ve notere imzasının tasdiki suretiyle yaptırmalıdırNotere başvurma tarihinden bir ay sonra üyeliği sona erer3 gün içersinde de işverene ilgili sendikaya bölge müdürlüğüne ve Çalışma Bakanlığına gönderilir

Üyelikten Çıkarılma;
Sendika ve konfederasyon üyeliğinden çıkarmaya yetkili olan genel kurul kararıdırÇıkarılma kararına karşı 30 gün içersinde bulunduğu yer iş mahkemesine itiraz edebilir2 ay içersinde karar kesinleşirKarar kesinleşene kadar üyelik devam eder

Sendikaların Konfederasyona Üyeliği
Sendikaların konfederasyon üye olabilmeleri sendika genel kurulu kararına bağlıdırBu karar genel kurul üye veya delege sayısının salt çoğunluğu ile alınırSendikalar yalnızca bir konfederasyona üye olabilirlerBirden fazla konfederasyona üyelik halinde tüm üyelikler geçersiz sayılırKonfederasyona üye olma veya üyelikten çekilme kararları ilan ile gerçekleşir

Uluslar arası Kuruluşlara Üyelik
Sendika ve konfederasyonlar Türkiye Devletinin şekline insan haklarına saygılı, milli, demokratik, laik ve sosyal hukuk devleti niteliklerinin bütünlüğünü bozmamak şartıyla serbestçe üye olabilirlerÜyelik 15 gün içersinde Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı’na gönderilmelidirÜyelikten ayrılma durumunda da yine 15 gün içersinde aynı bakanlığa bildirilirKKTC’de faaliyet gösteren sendikalar Türkiye’deki sendikalara üye olabilirler

Sendika Üyeliğinin Güvencesi
1-İşe Alınmada Korunma;İşçilerin işe alınmakları belli bir sendikaya girmeleri veya girmemeleri veya bir sendika üyeliği muhafaza veya üyelikten istifa etmeleri koşullarına bağlı tutulamazBöyle bir ayrım yapıldığında 16 yaşından büyük işçiler için brüt asgari ücretin yarısından az olmamak üzere idari para cezası verilir
2-Çalışma Sırasında ve İşe Son Vermede Korunma;İş ilişkisi devam ederken işveren sendikaya üye olup olmamasında veya sosyal yardımlarda bir ayrım yapamazBuna aykırılık varsa 1 yıllık ücretinden az olmamak kaydıyla sendikacılık talimatıyla cezalandırılır
3-Sendikal Faaliyetlere Katılmadan Dolayı Korunma;İşçiler iş saatleri dışında veya işverenin rızasıyla iş saati içinde sendikaya veya konfederasyonun faaliyetlerine katılabilirBundan dolayı işçi işten çıkarılamazSendika üyeliği veya sendikal faaliyetlerden dolayı iş sözleşmesinin feshedilmesi durumunda işçiye sendikacılık tazminatı ödenecek veya işçi işine dönebilecektir

Sarı Sendika;İşverenlerin özgür sendikacılık ilkelerine aykırı bir şekilde kendi denetimleri altında kurdukları sendikalardır

10ÜNİTE
SENDİKALARIN FAALİYETLERİ, MALİ YAPISI, DENETİMLERİ VE SON BULMALARI

1-Serbest Olan Faaliyetler
a)Çalışma Yaşamına İlişkin Faaliyetler;Toplu iş sözleşmesi yapmak, uyuşmazlıklarda makamlar arasında arabuluculuk iş mahkemesinde davaların takipçisi olmakGrev ve lokavta karar vermek ve idare etmek
b)Sosyal Faaliyetler;Sosyal sigortalar emeklilik ve benzeri durumlarda hakların kullanılmasıyla ilgili üyelerine ve mirasçılarına adli yardımda bulunmakKanunlara ve uluslararası anlaşma hükümlerine temsilci göndermek hizmete ilişkin kurslar dinlenme tesisleri spor faaliyetleri kütüphane ve tesislerin kurulmasını sağlamakHerhangi bir bağışta bulunmamak kaydıyla doğum, hastalık, ölüm, işsizlik gibi yardım amacıyla kurulan tesislere %5’i aşmamak kaydıyla sendikalara kredi vermekYine üyelerin kooperatif kurumlarına yardım amacıyla %10’u aşmamak kaydıyla kredi vermekNakit mevcudunun %40’ını aşmamak kaydı ile sınai ve iktisadi teşebbüslere yatırım yapmakGrev ve lokavt sırasında üyelerine yardım etmek gibi faaliyetlerde bulunabilirler

2-Yasak Olan Faaliyetler
a)Temel Yasaklar;Sendika ve konfederasyonlar temel hak ve hürriyetlerin kötüye kullanılmamasına ve cumhuriyetin niteliklerine ilişkin demokratik esaslara aykırı faaliyetlerde bulunamazlarSiyasi partilerin amblemini, armasını, rumuzlarını kullanamazlar
b)İşçi ve İşveren İlişkilerindeki Yasaklar;Sendikalar kanununa göre işçiler ve işçi sendika konfederasyonları işçi kuruluşlarına, işverenler ve işveren kuruluşları da işçi sendika veya konfederasyonlarına üye olamazlarBiri diğerinin kurulmasına idari ve faaliyetlerine müdahalede bulunmazBir işçi veya konfederasyonunu bir işverenin yada işveren kuruluşunun kontrolüne tabi tutmak yasaktır
c)Diğer Yasaklar;Sendikalar kanununa göre sendika ve konfederasyonlar ticari faaliyette bulunamazlar ancak asli amaçlarının gerçekleşmesine yardımcı olmak üzere ticari faaliyetlerde bulunabilirlerDernekler kanununa göre Türk Silahlı Kuvvetleri ve kolluk kuvvetlerinin faaliyetleri toplantı gösteri yürüyüşü yapamazlar ve üniforma giyemezler

Sendikaların Mali Yapısı
Sendikaların Gelirleri;Üyelik aidatı ve dayanışma aidatı, sendikalar kanununa göre yapabilecekleri faaliyetler ile eğlence konser gibi faaliyetlerden sağlanacak gelirler, bağışlar mal varlığı gelirleri mal varlığının devir, temlik ve satışlarından doğan kazançlar

Dayanışma Aidatı;Toplu iş sözleşmesinin imzası sırasında; taraf işçi sendikasına üye olmayanlar, sonradan işe girip de üye olmayanlar veya imza tarihinde taraf sendikaya üye olup da ayrılanlar ya da çıkarılanların toplu iş sözleşmesinin hükümlerinden yararlanabilmesi için sendikaya ödediği aidattır
2
Sendikalar Kimlerden Bağış Alabilirler?
Devlet kamu kurum ve kuruluşları ve siyasi partiler sendika ve konfederasyonlara bağışta bulunamazlarDış kaynaklar sendika ve konfederasyonlara bağışta bulunamazlarBuna göre sendikalar kendilerinin ve Türkiye Cumhuriyeti’nin üyesi bulunduğu uluslar arası kuruluşlardan başka dış kaynaklardan Bakanlar Kurulu’ndan izin almadıkça bağış kabul edemezlerİşveren sendikası işçilerden, işçi sendikası ise işverenden bağış ve yardım alamaz

Sendikaların Giderleri;Sendikalar ve konfederasyonlar gelirlerini tüzüklerinde gösterilen faaliyetler dışında kullanamazlar ve bağışlayamazlarGelirlerinin en az %10’unu üyelerinin eğitimi ve mesleki gelişimi için ayırmak zorundadırlarNakit gelirlerinin en az %5’ini aşmamak kaydıyla sosyal amaçlı gider yapılabilirYönetim kurulu üye başkanlarına verilecek ücret, ödenek, yolluk ve tazminatlar genel kurul tarafından saptanır

Sendikaların Denetimi
İç Denetim;Sendikaların kendi üyeleri veya organları aracılığı ile denetlenmesidirİç denetim yetkisi genel kurula aittir Genel kurul bu yetkisini denetleme kurulu veya denetçiler aracılığı ile yerine getirir
Dış Denetim;Devletin yetkili organları aracılığı ile yapılan denetimdirAnayasaya göre Devlet Denetleme Kurulu ve Başbakanlık sendikaların denetimini yapar

Sendikaların Faaliyetlerinin Durdurulması
1-Tüzük ve belgelerin kanuna aykırı olması veya eksik bulunması halinde Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı, İç İşleri Bakanlığı ile ilgili valilikçe başvurulması halinde iş mahkemesi 3 iş günü içersinde faaliyetlerin durdurulmasına karar verebilir Mahkeme kanuna aykırılığın veya eksikliğin giderilmesi için 60 günü aşmayan bir süre verir

2-Dış kaynaklardan izinsiz yardım ve bağış alınması halinde üyelerden birinin veya valinin Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı ‘nın başvurusu üzerine sendika veya konfederasyonun faaliyetini 3 aydan 6 aya kadar durdurulur ve alınan yardım veya bağış hazineye aktarılır

3-Yasaklanmış kişilere görev verilmesi halinde bildirimi izleyen 5 iş günü içinde ilgilinin görevine son verilmez ise sendika veya konfederasyonun faaliyeti iş mahkemesince 6 adan 1 yıla kadar durdurulur ve bu kişilerin görevine son verilir

4-Kapatmayı gerektiren bir suç nedeniyle dava açılması halinde mahkemeler yargılamanın her aşamasında sendika veya konfederasyonun faaliyetinin durdurulmasına ve yöneticilerin görevlerinin son verilmesine karar verebilirSendika veya konfederasyonun malların idaresi için medeni Kanun hükümlerine göre 1 veya 3 kayyum atanır

Sendikaların Sona Ermesi Nasıl Gerçekleşir?
1-İnfisah (Dağılma);Dernekler Kanunu’na göre kuruluşun borçlarını ödeyemeyecek derecede yoksullaşması, yönetim kurulunun kurulamaz hale gelmesi, genel kurul toplantı yeter sayısının sağlanamaması nedeniyle üst üste iki kes olağan toplanamaması halinde sendika veya konfederasyon kendiliğinden sona erer
2-Fesih (Dağıtılma);
a)Kuruluş Kararı ile Fesih;Sendika veya konfederasyonlar en üst karar organı olan genel kurul kararı ile feshedilebilir Dernekler Kanunu’na göre; fesih karırının alınabilmesi için tüzük gereği genel kurula sahip katılma hakkına sahip üyelerin en az 2/3’ünün toplantıda bulunması gerekir, karar yeter sayısı salt çoğunluktur
b)Mahkeme Kararı ile Fesih;Tüzük kanunlarına eksiklik veya hukuka aykırılık varsa, suç kaynağı haline gelmişse kuruluş gaye ve koşullarının Türkiye Cumhuriyeti’nin bölünmez bütünlüğüne sosyal hukuk laik cumhuriyet yapısına aykırılık varsa din dil ırk ayrımı yapılmışsa Cumhuriyet savcısının istemi üzerine iş mahkemesinin kararıyla kapatılır

Faaliyetleri Sona Eren Sendika veya Konfederasyonun Mal Varlığının Tahsisi
Sendikanın tüzük veya genel kurul kararıyla aynı nitelikte bir kuruluşa bırakılmadıkça üyesi bulunduğu konfederasyona devredilirKonfederasyon kabul etmez ise Türk İş Kurumu tarafından belirlenecek milli bankalardan birine yatırılır ve mallar bu kuruma mal edilir

11ÜNİTE
TOPLU İŞ SÖZLEŞMESİNİN YAPILMASI, HÜKÜMLERİ VE UYGULAMA ALANI

Toplu İş Sözleşmesi;İş sözleşmesinin yapılması, muhtevası ve sona ermesi ile ilgili konuları düzenlemek üzere işçi sendikası ve işveren sendikası veya üyesi olmayan işveren arasında yapılan sözleşmedirToplu iş sözleşmesi yazılı yapılmak zorundadırSüresi 1 yıldan az 3 yıldan fazla olamaz
Toplu İş Sözleşmesinin İçeriği;Toplu iş sözleşmesinin, içeriği ve sona ermesi normatif hükümleri içerirAyrıca sözleşmesi-nin borç doğuran hükümleri bulunmak zorundadırÖrneğin uyuşmazlıkların çözümü nerde ve ne şekilde çözüleceği…

Toplu İş Sözleşmesinin Türleri
1-İşyeri Toplu İş Sözleşmesi;Aynı iş kolunda bir işyerini kapsayan toplu iş sözleşmesine işyeri toplu iş sözleşmesi denir
2-Grup Toplu İş Sözleşmesi:Aynı iş kolunda birden çok işyerini kapsayan toplu iş sözleşmesine işyerleri toplu iş sözleşmesi yada grup toplu iş sözleşmesi denir
3-İşletme Toplu İş Sözleşmesi;Bir gerçek yada tüzel kişiye veya kamu kurum veya kuruluşuna ait aynı iş kolunda birden çok işyerine sahip bir işletme için yapılan toplu iş sözleşmesine işletme toplu iş sözleşmesi denirİşletme toplu iş sözleşmesi yapılacak işyerlerinin kanunun öngördüğü niteliğe sahip olup olmadıklarına ilişkin uyuşmazlıklar, işletme merkezinin bulunduğu yerdeki iş mahkemesince 15 gün içinde karara bağlanırTemyizi halinde sonuç Yargıtay tarafından 15 gün içersinde kesinleştirilir
3
Toplu İş Sözleşmesi Yapılmasının Aşamaları
Yetki Tespiti  Toplu Görüşmeye Çağrı  Toplu Görüşme  Taraflar Anlaşamazsa  Arabuluculuk
(Taraflar Anlaşırsa) Grev veya Kanuni
(Toplu İş Sözleşmesi Yapılır) Lokavt Hakem

Not;İşçi tarafı olarak işçi sendikaları, işveren tarafı olarak işveren ya da işveren sendikaları toplu iş sözleşmesi yapma ehliyetine sahiptirlerKonfederasyonlar toplu iş sözleşmesi yapamazlar

Toplu İş Sözleşmesi Yapma Yetkisi;Toplu iş sözleşmesi yapabilme ehliyetine sahip işçi ve işveren sendikalarının ya da sendika üyesi olmayan işverenin kanunun aradığı niteliklere sahip olması durumunda toplu iş sözleşmesi yapabilme gücüdür

Toplu İş Sözleşmesi Yapmaya Yetkili Olanlar;İşçi sendikası açısından iki koşulun gerçekleşmesine bağlıdırİşçi sendikasının iş kolunda çalışanların %10’unu oluşturması gerekirİşçi sendikası toplu iş sözleşmesi kapsamına girecek işyeri veya işyerlerinin her birinde çalışan işçilerin salt çoğunluğunu kendi üyesi olarak kaydetmiş olması gerekir%10’luk oranın saptanmasında Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı’nın Ocak ve Temmuz aylarında yayınladığı istatistikler esas alınırYayınlanan istatistiklere 15 gün içinde itiraz edilmezse veriler kesinleşirİstatistiklerin gerçeğe aykırı olduğu iddiasıyla yapılan itirazları Ankara İş Mahkemesi 15 gün içinde karara bağlar

Yetki Tespitinin Yapılması;Toplu iş sözleşmesi yapmak isteyen işçi sendikası açısından yetki tespiti belgesi için başvuru yapılırÇalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı kendisinde bulunan üye formlarını inceleyerek başvuru tarihinden itibaren 6 iş günü içersinde incelemeler ve sonuç bildirilirYetkili bir işçi sendikası yoksa durum 6 iş günü içinde yalnızca başvuruda bulunan işveren tarafına bildirilir

Yetki İtirazı Nereye Yapılır?;Sebep göstermek kaydıyla tespit yazısının kendilerine tebliğinden itibaren 6 iş günü içinde işyerinin bağlı olduğu bölge müdürlüğünün bulunduğu yerdeki iş mahkemesinde yapılırToplu iş sözleşmesi birden fazla bölge müdürlüğünün yetki alanına giren işyerlerini kapsıyorsa itiraz Ankara İş Mahkemesi’ne yapılırYetki belgesi almadan toplu iş sözleşmesinin hükümsüz olduğu Bakanlık tarafından durumun tespitinden itibaren 45 gün içinde ilgililerce veya Bakanlıkça dava edilebilir

Not:Toplu görüşmeye çağrı yetki tespiti için başvuran tarafından 15 gün içinde çağrı yapılmak zorundadırEğer 15 gün içinde yapılmazsa yetkisi düşer

Toplu Görüşme Nasıl Gerçekleşir?;Çağrının karşı tarafa tebliğinden itibaren 6 iş günü içersinde görüşmenin yer gün ve saatini bildirirAnlaşamazlar ise taraflardan biri 3 iş günü içersinde durumu görevli makama bildirir, görevli makam 6 iş günü içersinde taraflara bildirir

Toplu Görüşme Süresi;Toplu görüşme süresi 60 gündürBu süre için de taraflar anlaşırlarsa toplu sözleşme imzalanır Anlaşma metni 5 nüsha halinde hazırlanırBirer nüsha taraflarda kalır, üç nüsha çağrıyı yapan tarafça görevli makama gönderilirBu nüsha görevli makama kalır, görevli makam 2 nüshasını bakanlığa gönderirBakanlık bir nüshayı kendine saklar, bir nüshayı da Devlet İstatistik Enstitüsüne gönderirToplu görüşme anlaşmazlıkla sonuçlanırsa uyuşmazlık tutanağı düzenlenir ve görevli makama gönderilirArabuluculuk aşamasına geçilir

Toplu İş sözleşmesinin Hükümleri
1-Toplu İş Sözleşmesinin İş Sözleşmesi Karşısındaki Hükmü;Toplu iş sözleşmesinin yapılmadan önce yapılmış ve uygulanmakta olan iş sözleşmeleri, sonradan toplu iş sözleşmelerine aykırı olacak şekilde değiştirilemez
2-Sona Eren Toplu İş Sözleşmesinin Hükmü;Sona eren toplu iş sözleşmesinin iş sözleşmesine ilişkin hükümleri (normatif hükümler) yeni toplu iş sözleşmesi yürürlüğe girene kadar iş sözleşmesi hükmü olarak devam eder

Toplu İş Sözleşmesinden Kimler Yararlanır
Taraf İşçi Sendikasının Üyesi Olan İşçilerin Yararlanması;Toplu iş sözleşmesinden taraf işçi sendikasının üyeleri yararlanırİmza tarihinde sendikaya üye olanlar yürürlülük tarihinden itibaren imza tarihinden sonra üye olanlar ise üyeliklerinin işverene bildirdiği tarihten itibaren yararlanır
Taraf İşçi Sendikasının Üyesi Olmayan İşçilerin Yararlanması;
a)Dayanışma Aidatı Ödeyerek Yararlanma;Dayanışma aidatı ödeyenlerin toplu iş sözleşmesinden yararlanmaları talep tarihinden itibaren geçerlidirTalebin kabul edilip edilmemesinde işçi sendikasının muvafakati aranmazFaaliyeti durdurulmuş sendikalara ise dayanışma aidatı ödenmez
b)Teşmil (Genişletme) Yoluyla Yararlanma;Teşmil uygulanmakta olan toplu iş sözleşmesinin uygulanma alanını, aynı iş kolunda faaliyette bulunan ancak yürürlükteki toplu iş sözleşmesinin tarafı olmayan işçi ve işverenleri de kapsayacak şekilde Bakanlar Kurulu kararı ile genişletilmesidir
c)Taraf İşçi Sendikasının Yazılı Onayı İle Yararlanma;Sendika taraf olduğu toplu iş sözleşmesinden üyesi olmayanların da yararlanmasına yazılı onay verirse bu işçiler dayanışma aidatı ödemeden toplu iş sözleşmesinden yararlanabilirler

12ÜNİTE
TOPLU İŞ UYUŞMAZLIĞI ve BARIŞÇI ÇÖZÜM YOLLARI

İş Uyuşmazlığı;İşçiler veya işçi sendikası ile işverenler veya işveren sendikaları arasında çalışma koşullarının belirlenmesi, uygulanması yorumlanması değiştirilmesi yada geliştirilmesi ile ilgili hususlarda ortaya çıkan uyuşmazlıklardır
4
İş Uyuşmazlıkları Nasıl Sınıflandırılır?
Uyuşmazlığın Tarafları Bakımından
Bireysel İş uyuşmazlığı;Tek bir işçi ile işveren arasında iş ilişkisinden kaynaklanan uyuşmazlıklardır

Toplu İş Uyuşmazlığı;İşçi sendikası ile işveren veya işveren sendikası arasında çıkan uyuşmazlıktır Uyuşmazlığın Niteliği Bakımından
Hak Uyuşmazlığı;Taraflardan birinin diğer tarafın hakkını ihlal etmesi yüzünden çıkan uyuşmazlıklardır
Menfaat Uyuşmazlığı;Mevcut çalışma koşullarında eko-nomik ve sosyal bakımdan değişiklik yapılmasına ilişkin uyuşmazlıklardır

Toplu İş Uyuşmazlıkları Nasıl Çözümlenir
*Grev ve lokavtın yasak olduğu uyuşmazlıkların zorunlu tahkim ile çözümlendiği sistemYeni Zelanda ve Avustralya’da uygulanır
*Tarafların grev ve lokavta gitmelerinde hiçbir engel bulunmayan sistemİngiltere, Belçika ve İskandinav ülkelerinde uygulanır
*Barışçı çözüm yolları denendikten sonra grev ve lokavta gidilebilen sistemTürkiye’de uygulanır

Toplu İş Uyuşmazlıklarının Barışçı Çözüm Yolları
Uzaklaştırma;Bir kişi ya da kuruluş tarafların anlaşmaları için gerekli ortamı yaratmaya çalışırÖneriler bağlayıcı değildir
Arabuluculuk;Taraflar arasındaki görüş farklılıklarını gidermeye çalışırTarafların anlaşmaları halinde görevi sona erer
Tahkim;Gönüllü tahkimde;taraflar arasında anlaşıp uyuşmazlığın çözülmesi için bir hakeme başvurulması durumudur Zorunlu tahkimde ise aralarında anlaşmaya gerek olmadan mahkemece ön görülmüş hakemin belirlenmesi durumudurHa-kemin kararı kesindir
Türkiye’de Toplu İş Uyuşmazlıklarının Barışçı Çözüm Yolları
Toplu Hak Uyuşmazlıklarının Çözümü;Yürürlükte bulunan bir toplu iş sözleşmesi varken bununla ilgili olarak çıkan uyuşmazlığa toplu hak uyuşmazlığı denirToplu hak uyuşmazlıklarında yargı yolu ve özel hakem bulunmaktadır
Eda Davası;Taraflardan birinin toplu iş sözleşmesinden doğan hakkını karşı tarafın ihlal etmesinden doğan hakkını karşı tarafın ihlal etmesi nedeniyle toplu hak uyuşmazlığı ortaya çıkarsa bunun için açılacak davaya eda davası denir
Yorum Davası;Toplu iş sözleşmesinin bazı hükümlerinin taraflarca farklı yorumlanmasından ve dolayısıyla farklı anlaşılmasından dolayı ortaya çıkan uyuşmazlıklarda açılacak davaya yorum davası denirTaraflar isterlerse özel hakeme de başvurabilirlerToplu hak uyuşmazlıklarında grev ve lokavta gidilemez

Toplu Menfaat Uyuşmazlıklarının Çözümü
Menfaat uyuşmazlıkları mevcut bir hakkın değiştirilmesi veya yeni bir hakkın elde edilmesi amacıyla çıkan uyuşmazlıklardır Bu nedenle yani bir toplu iş sözleşmesi yapma aşamasında ortaya çıkarlar
Arabuluculuk;Hangi hallerde arabuluculuğa başvurulur?
1-Toplu görüşme süresinin başında toplu görüşme yapılmaması halinde
2-Toplu görüşmenin başlamasından itibaren 30 gün geçmesine rağmen bir anlaşmaya varılmaması halinde
3-Toplu görüşme süresinin anlaşma sağlanamadan tamamlanması halinde
4-Grev ve lokavtın ertelenmesi halinde

Kanuni Hakem (Yüksek Hakem Kurulu)
Grev ve lokavt yasağı olan işyerlerinde 6 iş günü içersinde Yüksek Hakem Kurulu’na başvurulurGeçici grev ve lokavt yasağı olan işyerlerinde ise 6 ayı doldurmasından itibaren 6 iş günü içersinde Yüksek Hakem Kurulu’na başvurabilirGrev ve lokavtın Bakanlar Kurulu kararıyla ertelenmesi söz konusu ise 60 günlük erteleme süresi sonunda Yüksek Hakem Kurulu’na başvurulurGrev oylaması istenmiş ve oylama sonucunda grevin uygulanmamasına karar verilmiş ise uyuşmazlığın tarafı olan işçi sendikası 15 gün içinde işveren tarafla anlaşmak zorundadırAksi halde yetki belgesi hükümsüz olur

Özel Hakem (İsteğe Bağlı Tahkim)Menfaat uyuşmazlıkları özel hakeme intikal ettirildiği takdirde artık arabuluculuk, grev ve lokavt kanuni hakem müesseseleri devreye girmeyecektirHak uyuşmazlıklarında özel hakemin vereceği karar mahkeme kararı niteliğindedirKarara karşı taraflar temyize gidebilir
13 ÜNİTE
TOPLU İŞ UYUŞMAZLIKLARININ GREV ve LOKAVTLA ÇÖZÜMÜ

Grev;İşçilerin topluca çalışmamak suretiyle işyerinde faaliyeti tamamen durdurmak veya işin niteliğine göre önemli ölçüde aksatmak amacıyla aralarında anlaşarak veya bir kuruluşun aynı amaçla topluca çalışmaları için verdiği karara uyarak işi bırakmalarına grev adı verilir
Grevin Unsurları;İşçilerin işi bırakmaları, işçilerin kendi aralarında anlaşarak ya da bir kuruluşun kararına uyarak işi bırakmasıdır

Kanuni Grev;Toplu iş sözleşmesinin yapılması sırasında uyuşmazlık çıkması halinde işçilerin iktisadi ve sosyal durumları ile çalışma şartlarını korumak veya düzeltmek amacıyla yapılan greve kanuni grev denir
Kanuni Grevin Unsurları;Toplu menfaat uyuşmazlığı sonucu greve gidilmiş olmalıdırGreve işçilerin ekonomik ve sosyal durumlarıyla çalışma koşullarını korumak veya düzeltmek amacıyla gidilmiş olmalıdırGrev 2822 sayılı toplu iş sözleşmesi grev ve lokavt kanunu hükümlerinde öngörülen usul ve şekil şartlarına uygun olmalıdır

Lokavt;İşyerinde faaliyetin tamamen durmasına sebep olacak tarzda işveren yada işveren vekili tarafından kendi teşebbüsü ile veya bir işveren kuruluşunun kararına uyarak işçilerin topluca işten uzaklaştırılmasına lokavt adı verilir
Lokavtın Unsurları;İşçilerin faaliyetini tamamen durdurmasına sebep olacak tarzda topluca işten uzaklaştırılmaları, lokavtın işveren veya işveren vekili veya işveren kuruluşunun kararı ile gerçekleştirmesidir 5
Kanuni Lokavt;Toplu iş sözleşmesinin yapılması sırasında uyuşmazlık çıkması ve işçi sendikasının grev kararı alması halinde toplu iş sözleşmesi grev ve lokavt kanunu hükümlerine uygun olarak yapılan lokavt kanuni lokavttır
Kanuni Lokavtın Unsurları;Toplu menfaat uyuşmazlığı çıkması ve işçi sendikasının grev kararı almış olması, Lokavtın toplu iş sözleşmesi grev ve lokavt kanunu hükümlerinde öngörülen usul ve şekil şartlarına uygun olarak yapılmasıdır

Kanun Dışı Grev;Kanuni grev için aranan şartlar gerçekleşmeden yapılan grev kanun dışı grevdirSiyasi amaçlı grev, genel dayanışma grevi, işyeri işgali, işi yavaşlatma, verimi düşürme gibi eylemlere kanun dışı grev hükümleri uygulanır

Kanun Dışı Lokavt;Kanuni lokavt için aranan şartlar oluşmadan yapılan lokavta da kanun dışı lokavt denirSiyasi amaçlı lokavt, genel lokavt, dayanışma lokavtı ve saldırı lokavtı kanun dışı lokavttır
Grev kararının alınması : uzlaşma sağlanmadan tamamlanması halinde 6 iş günü içinde alınır
Grev lokavt nezaman uygulanır: grev ve lokavt kararın karşı tarafa tebliğinden itibaren 60 gün içinde uygulanmalıdır

14 ÜNİTE SGK VE SOSYAL SİGORTALARIN İŞLEYİŞİ

Toplumda yaşayan bireylerin sosyal güvenliklerini sağlamak üzere devletçe düzenlenen kurumlar topluluğuna sg sistemi denir

Sosyal güvenlik hukuku : kurumlarla ve içinde yer alan bireylerin ilişlerini düzenleyen hukuk kurallarına denir

Sosyal güv sisteminin araçları : sosyal sigortalar ,sosyal yardımlar

Sosyal güvenlik sistemi Amaçları : sosyal denge kurmak adil dağıtılmasını sağlamak

Sg sistemin kolları : iş kazası meslek hastaları , hastalık , analık , malüllük , yaşlılık , ölüm , işsizlik aile sigortalarıdır

Sosyal yardımlar : muhtaç kimselere yöneliktir Zorunlu katılım değildir Devlet bütçesiyle yada özel vergilerle finanse edilen kamu yardımlarına sosyal yardımlar denir

Not: Sosyal sigorta uygulaması ilk kez almanyada başlamıştır Tr de 19 yy sonlarında olmuştur İlk sos sig uygulama 1945 yılında iş kazası meslek hastalığı analık sig kurulmasıyla başlamıştıremekli sandığı 1950 Bağkur kuruluş 1971 oluşum tamamlanmıştır

Tr de Sosyal sigortaların tarihsel gelişimi

1936-3008 --- sayılı iş kanunu , 1950 -5434 ---emekli sandığı kanunu , 1965-506 sayılı sosyal sig kanunu , 1971-1479----bağkur kanunu
1983-2925—sayılı tarım işçileri sskanunu , 1983-2926---tarımda kendi adına ve hesabına çalışanlar sskanunu ,
2006-5510---sayılı ss ve genel sağlık sigortası kanunu

Sgkurumunun organları : genel kurul , yön kurulu , başkanlık , sosyal güvenlik yüksek danışma kurulu

Sosyal sig kişiler bakımından kapsamı : sigortalı sayılanlar , kısmen sig sayılanlar , sigortalı sayılmayanlar

Sigortalı sayılanlar : koruma bekçileri , umumi kadınlar , kamuda ders ücreti karşılığı görev yapanlar , yabancı uyruklu hizmet akti ile çalışanlar iş sözleşmesiyle yani Sanat kollarında çalışanlar , yazarlar İşçi sendikası yön krl seçilenler , iş söz çalıştırılanlar , meb tarafından düzenlenen kurslarda usta öğreticiler Bağkur kapsamıdan olanlar : muhtarlar , basit usulde vergilendirilenler , gelir vergisinden muaf meslek odalarna kayıt olanlar , aş yön krl üyesi ortakları , serm paylara bölünmüş komandit şirketlerin komandite ortakları , tarımsal faaliyet , jokey , antrenörler
Emekli sandığı kapsamında : kamuda çalışanlar , emekliler , başbakan TBMM üyeleri , bakanlar , bld başkanları , il daimi komisyon üyeleri , askeri öğrenciler , subaylar , komiser yardımcıları , sendika yön krl üyeleri

Kısmen sayılanlar : ceza infaz kurumları , tutuklular , çıraklar , stajyer ögr , kursiyer , harp malulü , vazife malüllüğü , yurt dışı türk işçileri

Sigortalı sayılmayanlar : rehabilite edilenler , ev hizmetlerinde , 18 yaşını doldurmamış olanlar , kendi adına tarım faaliyeti yapanlar , gelir vergisinden muaf olanlar

İsteğe bağlı sigortalık: kişilerin isteğe bağlı olarak prim ödemek suretiyle uzun vadeli sigorta kollarına genel sağlık sigortasına tabi olmasını sağlayan sigortalardır ----ev kadınları , zorunlu sigortalılıktan ayrılanlar , kısmi süreli çalışanlar ilgi duyarlar

Ssk ya ve genel sağlık sigortası kanuna göre işveren kimdir : sigortalı çalıştıran gerçek veya tüzel kişiliği olmayan kurum kuruluşlara denir
İşveren vekili kimdir : işveren nam ve hesabına çalışan müteselsilen sorumludur
Aracı kimdir : bir işte yada bir işin bölümünde işverenden iş alan kendi adına sigortalı çalıştıran üçünçü kişidir alt işverendirişveren aracı ikiside sorumludur
Prime esas kazanç : prime esas kazanç primlerin kesileceği matrahtır
Günlük kazanç alt sınırı nedir : asgari ücretin 30 da biridir
Günlük kazanç üst sınırı nedir : alt sınırın 65 katıdır
Not : prim ve diğer alacaklar süresi içinde ödenmezse % 3 faiz ödenir aylık
ÜNİTE 15 SOSYAL SİGORTA KOLLARI
Kısa vadeli sigortalar : iş kazası meslek hastalıklar , analık sigortası , hastalık sigortası İş kazası bildirimi : kazadan sonra 3 iş günü içinde kuruma bildirmek zorundadır
Meslek hastalığı : iş yürütüm şartları yüzünden maruz kalan bedensel ruhsal geçiçi yada kalıcı arızalardır(3 iş günü içinde bildirilir)
Hastalık hali : iş kazası mes has dışında kalan iş görememezliğe neden olan rahatsızlıklar hastalık halidir
Analık hali : sigortalı olan erkek karısının gebeliğinden itibaren doğumdan sonrada 8 hafta çoğul doğumda 10 hafta analık halidir
Not : sürekli iş görememe hak kazanabilmesi için gücünün % 10 u kaybetmesi gerekir… geçiçi iş görememe ise ayakta tedavi kazancın 2/3 üdür
Not : iş kazasıyla veya hastalıkla ölenlere : hak sahiplerine gelir bağlanması , evlenme ödeneği ve ceza ödeneği
Uzun vadeli sigortalar ve yardımlar nelerdir : malüllük sigortası(malüllük aylığı) , yaşlılık sigortası (yaşlılık ayılığı toptan ödeme) , ölüm sigortası (ölüm aylığı , toptan ödeme , cenaze ödeneği , evlenme ödeneği )
İşsizlik sigortasından sağlanan yardımlar : işsizlik ödeneği verilmesi , yeni iş bulma , mesleki eğitim , kısa çalışma ödeneği verilmesi , hastalık veya analık ödenmesi , işverenin ödeme güçlüğe düşmesi halinde ücret ödeme
Not : 4447 kanunla günlük işsizlik ödeneği miktarının hesaplanmasında sigortalının son 4 aylık prime esas kazancı dikkate alınır
Hastalık ve analık sigortası primleri : işsizlik fonu tarafından ödenir Mesleki eğitim iş bulma görevi iş kura aittir
Not : işveren ödemede güçlük çekiyorsa 3 aylık ücret ücret garanti fonundan ödenir