Kimyasal Tepkime Çeşitleri-Tepkimelerde Değişebilen Ve Değişmeyen Özellikler-Çeşitler

Kimyasal Tepkime Çeşitleri-Tepkimelerde Değişebilen Ve Değişmeyen Özellikler-Çeşitler
Kimyasal Tepkime Çeşitleri-Tepkimelerde Değişebilen Ve Değişmeyen Özellikler-Çeşitler

İki veya daha fazla maddenin birbiri ile etkileşmesi sonucu kendi özelliklerini kaybederek yeni özellikte maddeler oluşturmasına kimyasal olay denir
Bir dizi kimyasal olay, tek bir kimyasal denklemle ifade edilebilirKimyasal olaylara kısaca tepkime denir

Kimyasal Tepkimelerde Değişmeyen Özellikler

• Toplam kütle
• Atom sayısı ve cinsi
• Toplam proton sayısı
• Toplam nötron sayısı
• Kütle numaraları
• Toplam elektron sayısı
• Çekirdek kararlılıkları

Kimyasal Tepkimelerde Değişebilen Özellikler

• Atomların hacmi veya çapı
• Atomların elektron düzenleri ve sayıları
• Toplam potansiyel enerji
• Toplam mol sayısı
• Toplam molekül sayısı
• Toplam hacim
• Renk,koku,tat gibi fiziksel özellikler

Kimyasal Tepkime Çeşitleri

Sentez Tepkimeleri

İki yada daha fazla basit yapılı madde daha karmaşık yapılı bir madde oluşturuyorsa böyle tepkimler sentez tepkimeleri olarak adlandırılırAyrıca birleşme tepkimeleri de denir
2H2 + O2 ====> 2H2O

Analiz tepkimeleri

Ayrıştırma tepkimelerinin sentez tepkimelerinin tersidirKarmaşık yapıdaki bir madde kendisini oluşturan daha basit yapılı maddelere ayrışıyorsa bu tepkimeler analiz tepkimeleri(ayrışma)dır Ayrıca bozulma tepkimeleri de denir
2 H2O ====> 2H2 + O2

Metallerin Asitlerle Tepkimeleri

Metaller asitlerle tepkimeye girdiklerinde tuz ve hidrojen gazı açığa çıkarBu tür tepkimelere metallerin asitlerle tepkimeleri denir
Zn + 2HCl ====> ZnCl2O

Asit Baz Tepkimeleri

Asit ve baz tepkimeleri sonucunda ürün olarak tuz ve su oluşurBu tepkimeye nötürleşme tepkimesi de denir
HCl + KOH ====> KCl H2O -->

Yer Değiştirme Tepkimeleri

Bir elementin, bir bileşik ile tepkimesinde veya bileşikler arasındaki tepkimelerde elementlerin birbirlerinin yerini aldığı tepkimelerdir

Çift Taraflı Yer Değiştirme Tepkimeleri

Bu tür tepkimelerde iki bileşik birbiriyle iyonlarını değiştirirBu tepkimeler genellikle sulu çözeltilerde gerçekleşir

Yanma Tepkimeleri

Bir maddenin oksijen ile tepkimesine yanma(oksitlenme) denir
• Yapısında karbon ve hidrojen bulunduran organik maddeler(hidrokarbonlar) ve yapısında karbon, hidrojen ve oksijen bulunduran organik maddeler yandıklarında karbondioksit ve su oluşur
Tepkime, kimyada iki veya daha çok maddenin başka madde veya maddelere dönüştüğü hadise Reaksiyon da denir Kimyasal tepkimede tepkimeye giren maddelerin özellikleri kaybolurken değişik özelliklerde yeni maddeler ürün olarak ortaya çıkar Fakat tepkimede toplam kütle değişmez
Bir kimyasal tepkimede bağ oluşturan elektronların enerji soğurmasıyla bağ parçalanır Bu durum yeni bağların oluşmasını mümkün kılar ve enerji açığa çıkar Bir bağın parçalanması için gerekli olan enerji yeni bir bağın oluşmasında açığa çıkan enerjiden daha az olduğunda, bu tepkimeye ısıveren (ekzotermik) tepkime, tersi olduğundaysa ısıalan (endotermik) tepkime denir Yapısında temel element olarak karbon(C) ve hidrojen içeren bileşikler oksijen ile tepkimeye giriyorsa ürün olarak karbondioksit ve su oluşur Tepkimesinin denkleştirilmesi için daha önce belirttiğimiz gibi önce karbon, sonra Hidrojen ve en son Oksijen atomlarının sayıları eşitlenir Bunun için organik bileştiğin katsayısı 1 kabul edilip CO2’nin kat sayısı 1, H2Onun katsayısı 2 bulunur Oksijenleri eşitlemek için önce ürünlerdeki Oksijen sayısı bulunur 1CO2’deki Oksijen sayısı; 12=2’dir2H2O’daki Oksijen sayısı; 2+2=4’tür Buna göre girenlerdeki O2’nin katsayısı 2 yazılırsa Oksijen sayıları da eşitlenmiş olur CH4+2O2--CO2+2H2O ÖRNEĞİN; eğer organik bileşiğin yapısında oksijen atomu varsa; C2H5OH+O2—CO2+H2O CO2 ve H2O’nun katsayıları C2H5OH’ın katsayısı 1 kabul edilerek sarayla 2 ve 3 olarak bulunur C2H5OH+O2--2CO2+3H2O Şimdi ürünlerdeki oksijen sayısını bulalım 2 CO2 deki sayısı; 2*2=4 3H2O DAKİ SAYISI =4+3=7 O2’nin katsayısını bulmak için bileşiğin yapısındaki sayısı toplam sayısından çıkarılır 7-1=6 Buna göre O2’nin yanına 6/2=3 yazılır

Tepkime kabı

Reaktör de denir Laboratuvarlarda veya kimya sanayisinde kimyasal tepkimelerin gerçekleştiği kap veya cihazlara denir Genellikle (cam), paslanmaz (çelik) veya kimyasal maddelerden etkilenmeyen herhangi bir alaşımdan yapılmışlardır

Tepkime ısısı

Bir kimyasal tepkimede bütün maddeleri aynı sıcaklıkta tutabilmek için tepkime sistemine eklenmesi veya sistemden uzaklaştırılması gereken ısı miktarıdır Tepkime sisteminin içinde bulunduğu kabın basıncı sabit tutulduğunda ölçülen tepkime ısısı aynı zamanda (entalpi) olarak bilinen (termodinamik) nitelikteki değişimi, yani tepkime sonucunda oluşan ürünlerin entalpisiyle tepkimeye girenlerin entalpisi arasındaki farkı gösterir Böylece sabit (basınç)ta tayin edilen tepkime ısısı DH sembolüyle gösterilen tepkime entalpisidir DH negatif olduğunda tepkime ısıveren, tersi durumdaysa tepkime ısıalandır
Mesela,
H2 + Cl2 → 2HCl + 44 kkal tepkimesinde tepkimeye giren H2 ve Cl2 moleküllerinde iki atomu bir arada tutan bağların koparılması enerji ister Bu enerji sağlandığında atomlar arasındaki bağlar kopar ve atomlar yeni düzenlemeye girerek yeni bağlar (HCl bağları) oluştururken dışarıya enerji verilir Bu tepkimede dışarı verilen enerji daha önce alınan enerjiden fazla olduğundan neticede dışarıya enerji verilmiş olur (ısıveren tepkime) Buna karşılık;
H2 + I2 + 12,4 kkal → 2HI tepkimesinde alınan enerji verilen enerjiden fazla olup bu tepkime de ısıalan tepkime olur

Tepkime hızı

Tepkime hızı birim zamanda dönüşen madde miktarı anlamına gelir Tepkime hızlarını karşılaştırabilmek için birim zamanda, birim hacimde değişen mol sayısı, yani derişim değişimi esas alınır Bu durumda tepkime hızı (TH), birim zamanda madde derişimindeki değişim olarak ifade edilir Mesela;
2NOCl(g) → 2NO + Cl2 tepkimesinde hız, NOCl, NO ve Cl2 derişimleri için ayrı ayrı yazılabilir Tepkimeye giren NOCl yönünden tepkime hızı (TH1);
TH1 = NOCl derişimdeki azalma / zaman aralığı olarak tanımlanır Buna göre NOCl ne kadar hızlı azalıyorsa, tepkime o kadar hızlı gerçekleşiyor demektir Oluşan azot monoksit ve klora göre de;

Bir tepkimenin oluşması çarpışma teorisiyle izah edilir Bu teoriye göre tepkime verecek tanecikler (molekül, atom veya iyon) mutlaka çarpışmalıdırlar Ancak tepkime vermeleri için çarpışmaları da yetmez Tepkime ancak moleküllerin uygun doğrultuda çarpışmaları ve ilaveten taneciklerin belirli bir enerjide olmalarıyla gerçekleşir Tepkimenin gerçekleşmesi için taneciklerin sahip olmaları gereken minimum enerjiye eşik enerjisi denir
Eşik enerjiye sahip tanecikler çarpıştığında moleküller birbiri içine girer ve atomlar yeni bir düzenlemeye girebilecek biçimde karmaşık hale gelir Bu arada taneciklerin hızı yani kinetik enerjisi azalır, potansiyel enerji de en yüksek seviyesine ulaşır Yüksek potansiyel enerjili bu karmaşık hale aktifleşmiş kompleks adı verilir Aktifleşmiş kompleksin enerji seviyesine varmak için gerekli enerjiye aktifleşme enerjisi denir
Bir tepkimenin hızına tesir eden faktörleri:[*]Tepkimeye giren maddelerin türü,[*]Derişim,[*]Sıcaklık,[*]Katalizör olarak sıralanabilir