Fosfor Döngüsü

Fosfor Döngüsü -
Fosfor Döngüsü
Fosfor Döngüsü Nedir?

FOSFOR DÖNGÜSÜ

Fosfor da, canlılar için gerekli temel maddelerdendirHücrelerde nükleik asitlerin enerji aktarımlarını sağlayan adenozin trifosfat (ATP) maddesinde,hücre zarının yapısında,ayrıca kemik ve dişlerin yapısında bulunur
Fosfor diğer elementler gibi doğada bileşikler halinde bulunur
Fakat bu bileşikler suda kolay çözünmezlerFosfor bileşikleri özel-
likle kemik,diş,kabuk gibi hayvansal atıklarda ve doğal kayaçlarda bulunurlarBu bileşikler suda çözünmedikleri için diğer bazı bileşiklerle reaksiyona girerlerBu bileşiklerin başında nitrat ve sülfirik asit yer alırSuda kolay kolay çözünmeyen fosfatlı bu bileşikler bu yolla çözülürler ve oluşan bu fosfat tuzları bitkiler tarafından absorbe edilebilirlerBitkilerin hayvanlar tarafından besin olarak tüketilmesiyle fosfor dolaylı yoldan hayvanlara geçmiş olurFosfat,organizma artıkları ile toprağa geçer ya da çözülmeyen bileşikler şeklinde diş,kemik ve kabukların yapısına katılırlar
Fosfat, kuş ve balıkların kemiklerinde de bulunduğu için, bu hayvanların ölmesi halinde fosilleri kayaçlara gömülebilirFosfat bileşiklerini ihtiva eden bu kayaçlar, yeryüzü hareketleriyle parçalanmaya uğrayarak tekrar doğaya karışabilirBunun yanında volkanik faaliyetlerle magma tabaasından yeryüzüne ilave olarak fosfat kazandırılabilirYine bazı tür bakteriler ortamda bulunan fosfatlı bileşikleri kemosentez reaksiyonlarıyla işleyerek çözünebilen fosfat tuzları (CaHPO ve CaSO gibi) haline getirebilirler

Fosfor döngüsünün temelini,fosforun karalardan denizlere veya denizlerden karalara taşınması oluştururFosfatlı kayalardaki fosforun bir kısmı,erozyon yoluyla suda çözünmüş hale gelirBu inorganik fosfat ,bitkilerce,suda çözünmüş ortofosfat biçiminde alınır,organik fosfatlara çevrilirBeslenme zinciriyle otobur ve etobur hayvanlara aktarılırBitki artıkları,hayvan ölüleri ve salgılarındaki organik fosfatlar,ayrıştırıcı mikroorganizmalar yardımıyla inorganik duruma çevrilirBöylece yeniden bitkilerce alınmaya hazırdırJeolojik hareketlerden başka,fosforun denizlerden karalara dönüşü,balıkçılık ve balık yiyen deniz kuşlarının dışkıları yoluyla olur

Fosfor Döngüsü:

Fosfat canlıların diş,kemik ve kabuk kısımlarında bulunması gereken bir maddedir ve bu ancak fosfor döngüsü sayesinde çeşitli aşamalardan geçerek; kayaçlardan,deniz kabukları ve kayıp kalıntılardan elde edilirEğer fosfor döngüsü gerçekleşmeseydi ya da sözünü ettiğimiz aşamalarda kullanılan P bağlayan bakteriler olmasaydı hayvan ve bitki artıklarındaki protein ve diğer bileşiklerin ayrışması mümkün olmayacaktıBu nedenle artıklar sonsuza kadar hiç bozunmaya uğramayacaktı ve doğada sürekli bir madde kaybı meydana gelecekti

Fosfor Döngüsü

Yaşam için gerekli önemli minerallerden biri fosfordur Fosforun asıl kaynağı kayaçlardır Fosfor kayaların yapısında fosfat olarak bulunur Kayaların aşınması ve erozyon gibi süreçlerle fosfat ırmaklara ve akarsulara karışır ve buradan okyanuslara taşınır Burada, diğer minerallerle birlikte depolanır Milyonlarca yıl burada bekler Kabuk çarpışmaları sırasında deniz tabanının bir kısmı yüzeye çıkar ve karasal yapı oluşturur Kayaların yeniden aşınmaya başlamasıyla da tekrar döngüye katılır Oldukça yavaş ilerleyen bu döngüde, karadan okyanuslara daha hızlı bir geçiş yaşanır Fosforun yeniden karaya dönüşü, yüzbinlerce yıl alır Fosforun ekosistemlerdeki döngüsü daha hızlı ilerler Tüm canlılar az miktarda fosfora gereksinim duyar Fosfor, ATP, NADPH, fosfolipitler, nükleik aistler ve diğer organik bileşiklerin başlıca bileşenidir Bitkiler, fosforun çözünüp iyonlaşmış formunu kullanırlar Bunu öyle hızlı yaparlar ki, topraktaki fosfor miktarı birden bire olması gerekenin oldukça altına düşebilir Otçul hayvanlar için fosforun tek kaynağı bitkilerdir Etçil hayvanlar da, otçul hayvanları yiyerek fosfor gereksinimlerini karşılarlar Hayvanlar, fosforun bir kısmını dışkı ve idrar yoluyla atarlar Ölü canlıların çürümesiyle de bir kısım fosfor toprağa taşınır Toprağa karışan fosfor, buradan yine bitkiler tarafından alınarak döngüye katılırFosfor, özellikle sucul ekosistemde çoğunlukla bitki büyümesinde sınırlayıcı besindir Fosforun ana kaynağı kayaçlar olmasına karşın, ticari gübrelerle döngüye daha fazla fosfor katılır Fosforun döngüde fazla miktarda bulunması çevresel sorunlara yol açar Örneğin, tarım alanlarında gübre olarak kullanılan fazla fosfor sığ göllere taşındığında, bu besin fotosentetik bakteri ve alglerin sayılarının birden bire patlamasına neden olur Bu durum, su yüzeyinin kaplanmasına ve güneş ışığının sualtındaki bitkilere ulaşmasına engel olur Bu bitkiler ve yüzeydeki bakteri ve algler öldüğünde diğer bakteriler tarafından tüketilir Bu bakteriler beslenme sırasında sudaki çözünmüş oksijeni kullanırlar Göldeki oksijen miktarının düşmesiyle de, balıklar ölür Göllerdeki bu kirlenmeye ötrofikasyon denir
Fosfor çevrimi (zinciri): Fosfor da protoplazma için önemli bir maddedir Bunun zinciri oldukça basittir Önemli denebilecek fosfor havada değil yer tabakalarında bulunur Fosfor, bitkilerden hayvanlara geçer Hayvan ve bitkilerin toprağa karışmasında da bakteriler önemli rol oynar

Fosfor Döngüsü
Fosfor, protoplazmanın gerekli ve önemli bir birimidir Fosfor biyolojik sistemlerde genetik bilginin iletilmesi, DNA ve RNA makro moleküllerinin yapısına girmesi ve tüm enerji taşınımı, enerji bağlamada rol alması bakımından önemlidir Fosforun ana kaynağı fosfat içeren kayalardır Erozyon ve ayrışma sonucu bitkilere inorganik fosfat erimiş koşullarda ulaşır Bu şekilde oluşan fosfatın belli bir oranı denize akarDenizden karasal sisteme akış yapacak oranı ise çok az olup, bu dönüşte insanlar tarafından yapılan balıkçılık ve bazıkuşlar ile gerçekleşmektedir Fakat insan faaliyetleri sonucu sularla denizlere taşınımı artmış, karaya dönüş ise yavaşlamıştır Bitkilerce tespit edilen fosfor besin zinciri ile diğer organizmalara geçer Ölü organik maddelerin artıkları ve kemikler ile karmaşık organik bileşikler, fosfatı parçalayıcı bakterilerce indirgenir ve böylece fosfatlar erimiş duruma geçer Bunlardan bir kısmı akıp gider, bir kısmı ise biyolojik sisteme geri döner