Kolesterol Ve Kolesterol Hayati Rolü - İnsan Yaşamında Kolestorölün Önemi

Kolesterol ve Kolesterol Hayati Rolü - İnsan Yaşamında Kolestorölün Önemi
Kolesterol ve Kolesterol Hayati Rolü - İnsan Yaşamında Kolestorölün Önemi
2-KOLESTEROL

Kolesterol bir yağ türüdür; diğer yağlarla karşılaştırıldığında vücutta ve diyette sınırlı miktarda bulunur Besinlerdeki ve vücuttaki yağın %95� i trigliseridlerdir Trigliseridler genellikle doymuş veya doymamış yağlar olarak bilinir Doymuş yağlar, tereyağı, et, süt, süt ürünleri gibi hayvansal kaynaklarda bulunur Doymamış yağlar ise sıvı yağlarda, bitkisel kökenli besin maddelerinde bulunur Enerji sağlamada kullanılan yağlar, kolesterol değil, trigliseridlerdir

Kolesterol, hemen hemen tüm vücut hücrelerinde bulunur ve hücre zarlarının yapısında yer alır Sinir hücrelerinin kılıfları yaklaşık %50� nin üzerinde kolesterol içerir D vitamini, kolesterol ve gün ışığından (ultraviolet) deride yapılır Böbrek üstü bezler, yumurtalıklar çok çeşitli hormonları, kolesterol yapı taşından yaparlar; bunlara, steroid hormonlar denilir Kolesterol, safra yapımında da asal yapı elemanıdır

Vücuttaki kolesterolün iki kaynağı vardır; besinler ile alım ve karaciğerde yapım Diyette kolesterol bulunması, belki bebekler dışında, dengeli beslenme için gerekli değildir Eğer dışardan hiç kolesterol alınmasa bile vücut, günde 2 gr dolaylarında kolesterol üretir En fazla miktarlarda kolesterol içeren besin maddeleri, yumurtanın sarısı, sakatat ve kırmızı etlerdir Buna süt ve ürünlerini de eklemek gerekir

Kolesterol kanda lipoproteinler içinde taşınır, bir yerden bir başka yere ulaştırılır Lipoproteinler, küresel yapıda, değişik boyut, değişik yoğunluk ve değişik bileşimlerdedirler Yapısal özellik olarak kolesterol taşıyıcılar, yani lipoproteinler, dışları suda eriyen ve içleri yağda eriyen bir yapıdadırlar Dış yüzün suda eriyen nitelikte olması, kolesterolün damarları tıkamadan akıp gitmesini sağlar Bunlar, yoğunluklarına göre birkaç türe ayrılırlar; bir lipoproteinin kolesterol içeriği ne kadar fazla ve proteinin içeriği ne kadar az ise, yoğunlukları da o kadar az olur Buna göre kilomikronlar en az protein içerirler ve en az yoğun olan lipoproteinlerdir

aKilomikronlar (chylomicrons)

Kilomikronlar, bağırsaklardan vücuda giren yağ ve kolesterolü toplayıp vücut dokularına taşırlar

bÇok düşük yoğunluklu lipoproteinler (VLDL)

Bunlar, vücutta yapılan kolesterol ve trigliseridleri toplar ve vücut dokularına taşırlar Hedef dokuya ulaştıklarında, içeriklerini boşaltır ve proteinlerini değiştirirler ve düşük yoğunluklu lipoproteinlere (LDL) dönüşürler

cDüşük yoğunluklu lipoproteinler (LDL)

Görevi, kolesterolü, karaciğerden vücut hücrelerine taşımaktır Kandaki kolesterolün yaklaşık dörtte üçü, bu fraksiyonda bulunur

dYüksek yoğunluklu lipoproteinler (HDL)

Yüksek yoğunluklu lipoproteinler, düşük yoğunluklu lipoproteinlere çok benzerler ama, önemli bir farkları vardır Bunlar aşırı kolesterolü, vücuttan toplayarak, safraya dönüştürülüp vücuttan atılmak üzere, karaciğere taşırlar Kolesterol atılımının asal yolu, safra yapımında kullanılmak olduğu için, yüksek yoğunluklu lipoproteinler, kanda dolaşan kolesterol miktarını düşürürler

Kolesterolün Hayati Rolü

Vücuttaki her hücre kolesterol içerir Bu yağlı madde hücre duvarlarımızda yaşar ve orada hücrelerin sağlam yapılarını korumasına yardım eder Hassas hücre içeriklerini korumak için tam anlamı ile sağlam bir hücre duvarı gereklidir, bu yüzden kolesterolün yapısal rolü hayatidir Kolesterole, safra tuzlarının yapımı ve vücutta steroid hormonlarının yapılması içinde gerek duyulur Bu cinsiyet ve adrenal hormonlarının hammaddesidir Kolesterol karaciğerde üretilir Kolesterolü taşımak için, vücut yağ ve proteinlerden oluşan damlacıklar üretilir

Kolesterol, beyin, sinirler, kalp, bağırsaklar, kaslar, karaciğer başta olmak üzere tüm vücutta yaygın olarak bulunur

Vücut kolesterolü kullanarak hormon (kortizon, seks hormonu), D vitamini ve yağları sindirten safra aitlerini üretir Bu işlemler için kanda çok az miktarda kolesterol bulunması yeterlidir

Eğer kanda fazla miktarda kolesterol varsa, bu kan damarlarında birikir ve kan damarlarının sertleşmesine, daralmasına (arteriyoskleroz) yol açar Arteriyosklerozda damar duvarında birken tek madde kolesterol değildir; akyuvar, kan pıhtısı, kalsiyum gibi maddelerde birikir Toplumda, arteriyoskleroz için damar sertliği, damar kireçlenmesi gibi ifadeler de kullanılmaktadır

Damarlar tüm vücutta yaygın olarak bulunur ve kalp, beyin, böbrek gibi organlara kan taşıyarak bu organların görev yapmasını sağlar Kolesterol, hangi organın damarında birikirse o organa ait hastalıklar ortaya çıkar Örneğin, kalbi besleyen atardamarlarda (koroner arterler) kolesterol birikimi olursa, göğüs ağrısı, kalp krizi gibi sorunlar oluşur Böbrek damarlarında kolesterol birikimi ise, yüksek tansiyon ve böbrek yetmeliğine yol açabilir