Gazneliler (969-1187)

Gazneliler (969-1187)

Gazneliler Devleti adını, Doğu Afganistan'da bulunan başkentleri Gazne'den almaktadır Ayrıca hükümdarlık hanedanının kurucusundan dolayı Sebük-teginliler veya lâkaplarından dolayı Yemînîler diye de anılırlar Sâmanoğulları Devleti'nin (819-1005), dağılmaya başladığı sırada, bu devlette komutanlık ve valilik yapan Türkler, bazı bölgeler de hâkimiyet kurmuşlardı

Bunlardan biride Horasan Emiri Alp-Tegin'dir Alp-Tegin Doğu Afganistan'daki Gazne şehrini ele geçirerek, Gazneli Devleti'nin ilk temellerini atmıştır 963) Alp-Tegin'in ölümünden sonra yerine geçen oğulları aynı başarıyı gösteremeyince, Türkler Alp-tegin'in komutanlarından Sebük- tegin'i başa geçirdiler (977)

Sebük-tegin 'in başa geçmesiyle, Gazneliler Devleti hükümdarlığın babadan oğula geçtiği bir hanedanın idaresine girmiştir Nitekim Sebük-tegin'in ölümüyle birlikte tahta oğlu Mahmut geçti

Gazneli Mahmut zamanında, devlet en parlak devrini yaşadı Türk tarihinde sultan unvanını ilk defa Gazneli Mahmut kullanmıştır Gazneli Mahmut 1001-1027 tarihleri arasında Hindistan'a 17 sefer düzenleyerek, Kuzey Hindistan'ı topraklarına kattı Bölge İslâmlaştı ve böylece Pakistan devletinin temeli atılmış oldu Gazneli Mahmut'un ölümü üzerine (1030) yerine geçen Sultan Mesut, babası gibi dirayetli değildi Selçuklu tehlikesinin artmasına rağmen, O Kuzey Hindistan'a sefer düzenlemişti Nihayet Dandanakan Savaşı'nda Selçuklular karşısında büyük bir yenilgiye uğradı Topraklarını kaybederek Hindistan'a çekilmeye mecbur kaldı Sultan İbrahim zamanında devlet Selçuklu hâkimiyetine girdi (1059) Afgan asıllı Gurlular, 1187 tarihinde Gazneli Devleti'ni ortadan kaldırdılar

Gazneliler

Müslüman Türk devleti (963-1187)

Gaznelilerin Bayrağı





Gazne Devleti’ni, Samanoğullarının hizmetinde bulunan Türk komutanlarından Alp Tigin kurdu Samanoğulları Devleti’nin yanıbaşında, Afganistan’da bulunan Gazne’yi kendine başkent yaptı Ölümünde yerine oğlu geçtiyse de ordu komutanlarından Bilge Tigin ile Sebük Tigin yönetime elkoydular



Bilge Tigin’in ömrü kısa sürdü, ama Sebük Tigin, Gazne Devleti’ni güçlendirerek sınırlarını genişletti Gaznelilerin en parlak dönemi Sebük Tigin’in oğlu Mahmut zamanıdır Mahmut döneminde Gaznelilerin sınırı doğuda Ganj Nehri’ne, batıda Mezopotamya ve Kafkasya’ya kadar dayanıyordu Mahmut, Hindistan’ı yağma ederek getirdiği hazinelerle Gazne kentini zenginleştirdi Camiler, medreseler yaptırarak, ünlü bilginleri, şairleri yanına çağırarak Gazne’ye ün kazandırdı

Gaznelilerden Kalma Bir Yapı

Ömrünün son yıllarını, gittikçe Horasan dolaylarında güçlenen Selçuklularla uğraşarak geçirdi Son Hindistan Seferi’nden dönüşünde öldü Mahmut’un ölümünden sonra yerine geçen oğlu Mesut babasının yerini tutamadı Selçukluların karşısında tutunamadı; Dandanakan’da üç gün süren çetin savaşta büyük bir yenilgiye uğradı (1040) Horasan ve Irak’ı onlara bırakmak zorunda kaldı Mesut’tan sonra gelen Gazne hükümdarları devleti bir süre daha sürdürdülerse de başarılı olamadılar Gazne Devleti, Afganistan’ın yerlileri olan Gurlular tarafından 1187 yılında ortadan kaldırıldı

Küfi Yazı Örneği-1

Küfi Yazı Örneği-2


Küfi Yazı Örneği-3

Gaznelilerde Sanat




Gaznelilerden günümüze kalan en önemli sanat eseri, Afganistan’ın Büst kentindeki Leşgeri Bazar Sarayı’dır Son yıllarda, gene aynı çevrede cami kalıntıları da bulunmuştur Mimarlık yanında süsleme sanatları da Gaznelilerde önem kazanmıştı Buna yazı sanatına duyulan ilgiyi de eklemek gerekir: kûfi yazı en olgun biçimini Gazneli Sultan İbrahim (1059-1099) döneminde almıştır Gazneli sanatı Selçuklu ve Hint sanatlarını etkilemiştir

Ünlü Şair Firdevsi

Gazneli Mahmut


Doğu dünyasının büyük hükümdarlarından biri olan Gazneli Mahmut (967-1030), babasının ölümü üzerine kardeşini öldürerek tahta geçti Hindistan’a 17 kez sefer yaptı Devletin sınırlarını çok genişletti, İranlı ünlü şair Firdevsi, Şehname’sini ona sunmuştur

GAZNELİLER

Gazneliler Devleti adını, Doğu Afganistan'da bulunan başkentleri Gazne'den almaktadır Ayrıca hükümdarlık hanedanının kurucusundan dolayı Sebük-teginliler veya lâkaplarından dolayı Yemînîler diye de anılırlar

Sâmanoğulları Devleti'nin (819-1005), dağılmaya başladığı sırada, bu devlette komutanlık ve valilik yapan Türkler, bazı bölgeler de hâkimiyet kurmuşlardı

Bunlardan biride Horasan Emiri Alp-Tegin'dir Alp-Tegin Doğu Afganistan'daki Gazne şehrini ele geçirerek, Gazneli Devleti'nin ilk temellerini atmıştır 963) Alp-Tegin'in ölümünden sonra yerine geçen oğulları aynı başarıyı gösteremeyince, Türkler Alp-tegin'in komutanlarından Sebük- tegin'i başa geçirdiler (977) Sebük-tegin 'in başa geçmesiyle, Gazneliler Devleti hükümdarlığın babadan oğula geçtiği bir hanedanın idaresine girmiştir Nitekim Sebük-tegin'in ölümüyle birlikte tahta oğlu Mahmut geçti Gazneli Mahmut zamanında, devlet en parlak devrini yaşadı

Türk tarihinde sultan unvanını ilk defa Gazneli Mahmut kullanmıştır Gazneli Mahmut 1001-1027 tarihleri arasında Hindistan'a 17 sefer düzenleyerek, Kuzey Hindistan'ı topraklarına kattı Bölge İslâmlaştı ve böylece Pakistan devletinin temeli atılmış oldu

Gazneli Mahmut'un ölümü üzerine (1030) yerine geçen Sultan Mesut, babası gibi dirayetli değildi Selçuklu tehlikesinin artmasına rağmen, O Kuzey Hindistan'a sefer düzenlemişti Nihayet Dandanakan Savaşı'nda Selçuklular karşısında büyük bir yenilgiye uğradı Topraklarını kaybederek Hindistan'a çekilmeye mecbur kaldı Sultan İbrahim zamanında devlet Selçuklu hâkimiyetine girdi (1059) Afgan asıllı Gurlular, 1187 tarihinde Gazneli Devleti'ni ortadan kaldırdılar